Мемлекеттік емтихан сұрақтары ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы
ҚР индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы. ХХІ ғасырдағы экономиканың қазақстандық моделі
жүктеу/скачать 206,77 Kb.
|
| ҚР индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы. ХХІ ғасырдағы экономиканың қазақстандық моделі.
Жауап: Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің дербес мемлекет ретінде пайда болуымен мемлекеттік және жеке меншікті біріктіруге негізделген жаңа үлгідегі экономиканы реформалау кезеңі басталды. Осы кезеңде 1990-1998 жылдары мемлекеттік меншікті жекешелендіру бағдарламасы жүзеге асырылды, жылжымайтын және жылжымалы мүлікке жеке меншік иелері пайда болды. Бұл кезең инфляциямен бірге жүретін "шок терапиясын", кәсіпорындар мен ұйымдардың жұмысын тоқтатуды және әлеуметтік дамудың әлсіздігін тудырған терең экономикалық дағдарыспен белгіленеді. 1998 жылдан бастап 2002 жылға дейін реформалар кезеңінде елді қамтыған республика экономикасын тұрақтандыру және шағын өсу, экономикалық дағдарыстан біртіндеп шығу процесі басталды. ҚР Үкіметі Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму стратегиясын әзірледі, бұдан әрі ол экономиканы дамытудың жаңа-индустриялық — инновациялық моделі болып табылатын Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы ретінде жалғастырылды. Экономиканы дамытудың индустриялық-инновациялық моделінің теориялық аспектілері Экономиканы дамытудың қазақстандық "моделі" ұғымын қарастыра отырып, оны әлемдік тәжірибеде бар бірнеше түсіндірмелермен салыстырайық. Олардың ішінде тек екеуі әлемдік экономиканың шындығына қолданылады. Бірінші модельде бұл қоғамдағы кез-келген құбылыстың немесе процестің схемалық сипаттамасы. Модельдің екінші түсіндірмесінде-бұл көбейту үшін сілтеме ретінде қызмет ететін үлгі. АҚШ-та салынған және қолданылатын бірінші модель экономиканың өзін-өзі реттеудің нарықтық тетіктерімен, мемлекеттік меншіктің төмен үлесімен және тауарлар мен қызметтерді өндіру процесіне мемлекеттің шамалы тікелей араласуымен байланысты. АҚШ-тағы Мемлекеттік меншік мүлдем жоқ, бұл американдық экономиканы басқа дамыған елдердің экономикасынан айтарлықтай ерекшелендіреді. Американдық модельдің негізгі артықшылықтары: - нарықтың құбылмалы конъюнктурасына тез бағдарланатын экономикалық тетіктің үлкен икемділігі; капиталды тиімді пайдаланудың неғұрлым кең мүмкіндіктеріне негізделген кәсіпкерлік белсенділіктің және жаңашылдыққа бағдарлаудың жоғары дәрежесі. Осы мемлекеттің бюджетінде адами капиталға, яғни білім беруге, мамандарды кәсіптік даярлауға және қайта даярлауға, сондай-ақ денсаулық сақтауға инвестициялық салымдардың басымдық дәрежесін арттыру қағидатты түрде маңызды болып табылады. Американдық модель кәсіпкерлік белсенділікті жан-жақты ынталандыруға, халықтың ең белсенді бөлігін "байытуға" негізделген. Әлеуметтік шиеленісті азайту үшін халықтың аз қамтылған топтарына түрлі жеңілдіктер мен жәрдемақылар есебінен қолайлы өмір сүру деңгейіне кепілдік беріледі. Мұнда әлеуметтік теңдік міндеттері мүлдем қойылмайды. Бұл модель ұлттың әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерін — жеке жетістікке жетуге жаппай бағдарлауды ескереді. Нарықтық экономиканың екінші моделі — жапон. Оған тән: - ұлттық мақсаттарға қол жеткізу мүддесінде еңбектің, капиталдың және мемлекеттің нақты және тиімді өзара іс-қимылы; - өндірістегі ұжымдастыру мен патернализм рухы; — әсерлі күш адами фактор. Бұл модель Оңтүстік-Шығыс Азия мен Қиыр Шығыстың көптеген елдерінде, әсіресе азиялық жас жолбарыстардың — Гонконг, Сингапур, Тайвань және Оңтүстік Кореяның экономикалық өсу тәжірибесінде жиі кездеседі. Әлеуметтік кепілдіктер жүйесі бар бұл "индустриялық-экономикалық даму моделі" Жапонияда барынша айқын көрініс тапқанын атап өту қажет. Өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған индустриалды-экономикалық даму моделін ХХ ғасырда батыс ғалымдары сипаттаған. Оның негізі әлеуметтік әл-ауқат институттары экономикаға қосымша бола алады деген ереже болды. Бұдан шығатыны, әлеуметтік қажеттіліктер еңбек мотивациясы, сыйақы, сондай-ақ топтар мен сыныптардың әлеуметтік саясатқа деген адалдығы арқылы қол жеткізілетін қоғамның жұмыс істейтін мүшелерінің Өнімді қызметі, корпоративтік жауапкершілігі, Еңбек және орындаушылық тәртібі негізінде ғана қанағаттандырылуы мүмкін. Қазақстанда жүргізілген әлеуметтік-экономикалық қатынастардың қайта құрылуы және жаңа типтегі қоғамдық жүйенің қалыптасуы әлемдік үрдістерге негізделген басқарудың сапалы жаңа моделі болып табылады. Қазақстанның әлемдік еңбек бөлінісіндегі рөлінің артуы экономикалық басымдықтарға жата бастағанын атап өтуге болады. Бұдан басқа, индустриялық-инновациялық Даму кәсіпкерлікті корпорациялауды дамыта алады, мемлекеттік-жеке нарық құра алады, қызмет көрсету саласының басым болуы негізінде қоғамдық өндірістің прогрессивті құрылымдарын қалыптастыра алады, елдің экономикалық егемендігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ете алады. Біздің ойымызша, экономиканың индустриалды-инновациялық дамуының прогрессивті моделі барлық процестердің — технологиялық, инновациялық, зияткерлік, ұйымдастырушылық, экономикалық, әлеуметтік және саяси және басқа да қолайлы жағдайлардың өзара толық сәйкестігі болып саналады. Экономиканы дамытудың индустриялық-инновациялық моделінің нәтижелерін талдау. Индустрияландырудың кейбір қысқаша нәтижелерін қарастырыңыз Индустрияландыру жылдары Қазақстанда 1250 жаңа кәсіпорын құрылды, оның ішінде 2018 жылы ғана 100 кәсіпорын іске қосылды. 300 мыңнан астам жұмыс орны ашылды. Бүгінде әлемдегі 110 ел Қазақстанның өнімін тұтынады. Тек соңғы жылдары ғана республикада бұрын Қазақстанда өндірілмейтін 500-ден астам өнім түрлері шығарыла бастады және 50-ге жуық жаңа тауар түрлері экспорттала бастады.[1] Жалпы, индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы мынадай оң нәтижелерге әкелді: Көптеген нормативтік құқықтық актілер қабылданды, өнеркәсіптік саясаттың негізі қаланды. Қазақстандық өнеркәсіптің алуан түрлілігін: шикізаттық емес экспортты, шикізаттық емес секторға инвестицияларды ұлғайтуға негіз қаланды. Өңдеу өнеркәсібін дамытуды жеделдету, шикізаттық емес секторды ұлғайту есебінен экономиканы әртараптандыру басталды. 150-ден астам жаңа өнім түрлері игерілді, оның ішінде: машина жасау, фармацевтика, химия өнеркәсібінің жоғары технологиялық өнімдері Елді компьютерлендіру жүргізілді. Бүгінде барлық шалғай аудандарда мектептерде компьютерлер орнатылған. Теледидарды сандық технологиямен қамтамасыз ету бағдарламасы жүзеге асырылды. жүктеу/скачать 206,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|