Мен нақ осы сауал ту ра
жүктеу/скачать 3,01 Mb. Pdf көрінісі
|
| ИӘ сын да көптен бері ой қозғап жүр ген дердің бірімін. Өз ба- сым, «баласы 1 жасқа толғанша ана сы сәбиіне күтім жасап үйде оты руы керек» деп есептеймін. Бұл туралы көптеген ортада пі- кі
рімді ашық айтып жүрмін... Мә селен, дүниеге келген бала үшін басты қоректі зат – бұл ана
жас қа толғанша ана сүтін еміп, ар да өскен баламын. Бұдан жа - ман болған жоқпын. Сен се ңіз, осы уақытқа дейін бірде-бір қат ты ауырып көрген емес пін. Ананың сүтінен асқан ба ла
қорек жоқ. Әрбір ана ба ла ны жарық дүниеге әкелді екен, ба- ла кем дегенде екі жыл ана сүтімен қоректенуі керек. ЖОҚ – Жоқ, бұл пікірмен мен ке- ліс пеймін. Бұл адам құқына жа- татын мәселе болғандықтан, шек теу қоюға болмайды. Себебі нақ қазір біз «бала 1 жасқа тол- ғанша аналардың жұмысқа шы- ғуына тыйым саламыз» десек, он да жыл сайын босанатын 200 мыңға тарта ананың құқын бұ- замыз. Өзіңіз ойлаңызшы, біздің елімізде жыл сайын 200 мыңдай ана сәбиді дүниеге әкеледі делік, ал сол аналардың бар лы- ғының әлеуметтік жағдайы бір- дей емес. Базбір аналардың жағ дайлары жақсы, үй-жайы жай лы, отағасының табысы қо- мақ ты болуы да мүмкін. Әрине, мұндай аналар жаңа туған бала- сының күтімін жасап, үйде отыр- ғанды жөн санайды.
– Бастық болу – ең оңай шаруа. Ол білімді талап етпейді.
№157 (609) 7 қыркүйек сәрсенбі
2011 жыл ...де дiм-ай, а у! 3-бетте Гүлшара ӘБДІХАЛЫҚОВА, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі: Төрегелді ШАРМАНОВ, ҰҒА академигі: 2-бет 5-бет 7-бет ОЙ-КӨКПАР «Вуэльтада» да ауызды қу шөппен сүртеміз бе? Қазақ әуені қаһарманымен қоштасты Назарбаев университеті Қазақстандағы адам капиталын ұлғайтады
А УА Р АЙЫ «Қазгидромет» кәсіпорнының хабарлауынша, қыр кү йектің 7-сі күні Шығыс Қазақстан облысының Зырян, Күршім, Көкпекті, Қатонқарағай аудандарының аумағында 0–3 оС суық болады. Өңірдің таулы ай мақ- тарында екпіні секундына 20 метрге жететін жел соғуы мүм кін. Алдағы тәулікте еліміздің батысында да жел тұрып, күн күркіреп, өткінші жаңбыр жаууы ықтимал. Ба тыс Қазақстан, Маңғыстау, Атырау, Ақтөбе, Қы зыл- орда, Қостанай, Қарағанды облыстарында күн желді болады. Солтүстік Қазақстан облысында тұман түседі. Еліміздің қалған аймақтарында күн ашық болады. Болатбек МҰХТАРОВ Шығысқа қара күздің алғашқы ызғары жетті Алдағы тәулікте Шығыс Қазақстан облысының төрт ауданында күн күрт суытып, үсік жүреді. ҚР Төтенше жағдайлар министрлігінің мамандары тұрғындарға сақ болуды ескертеді. Танымал академик Асқар Жұмаділдаев математиктерді «есеп шығара алатын» және «шығара алмайтын» деп екі топқа бөледі екен. Ғалым: «Министрліктегілердің «мамандарға мұқтажбыз» деп отырғаны, менің ойымша, бізде есеп шығара алатын математиктер жоқ» дегенді білдіреді», – дейді. Рас, елге жетіспейтіні де – техника маманы. Қазақтың байлығы техниканың тілін білетін, яғни математика, физика, химия, биологияға жүйрік адамдардың аздығынан игерілмей жатыр. Әлемдегі дамыған елдердің даму тетігіне көз салсақ, олар техника мен инновацияға баса назар аударады. Біз ше? ДАТ! 6-б етте Қансейіт ӘБДЕЗҰЛЫ: Мәдениетіміз, руханиятымыз, әдебиетіміз әлі де ғаламтор бетінен табылмайды МӘСЕЛЕ
Қарапайым жұртты қан-қақ са- татын мұндай орындар оңтүстікте жетіп-артылады. Осындай тағы бір өлім қаупін сейілтіп емес, сеуіп тұр- ған, қаладағы Абай ауданына қа- расты Тельман бөлiмшесiндегi улы хи микаттар көмбесi туралы «дау дың басы – Дайрабайдың сиы рының»
жылдарға созылып
келеді. 90-жылдары бұл жерде «ХХI парт
съезд» совхозының қоймасы бол ған. Онда арнайы егiстiкке қа- жет ті улы хи микаттар сақтайтын қой
ма бо лыпты. Негізгі талаптар қатаң сақ талынып, әлгі аса қауіпті хи ми каттар тұрған
қойманың айналасы 100-300 метрдей ашық жат қан. Ай на ла сына тұрғын үй са- луға рұқсат бе рiл меген. Ке йіннен колхоз, сов хоз дар тара ған нан кейiн, белгілі ғой, әлгi қойма ешкімге керек бол май, қо жайынсыз қалады. Тіпті бұл қа уіп
ті аймақтан «аулақ жүріңдер» де ген де жан табылмай- ды. Бос жатқан ай мақ ретінде үй салу үшін сотыққа бөлініп, жеке тұр-
ғындарға беріледі. Тек қа уіпті деп саналған әлгі бес сотықтай ға на жер бос қалған. Оны трактормен үсті не то пы рақ үйіп, «сәнін» келтіріп қана қой ған. Әу баста, осы жерге үйінің қа зығын қақ қандар қандай қауіп- пен көрші боларын білмеген. Тұр- ғын дар: «Күн қатты ысып, не жаң - быр жауып, жел тұрғанда то пы ра ғы аспанға атып, демалуға мүмкіндік бол май кетеді», – дейді. Өткір иіс қол қа ны қа уып, тұншықпасы ұстай- тын дерт те соңғы кездері айна ла- дағы тұр ғын дарға ауыз сала бас- таған. Осы дан кейін өз өмірлері үшін қа уіп тенген тұрғындар дабыл қаға бастайды. Алайда бес жылдан бері «баяғы жартас – сол жартас» кү йін- де.
МИЫМА...» «Физика, химия – кірмейді менің миыма» деген қасаң қағида кеңес тұсында мектеп оқу
шыларының санасын улағаны рас. Ал ге
бра, геометрия, физика сынды есеп пәндеріне оқу шының мән бермейтіні де сондықтан. Тіп ті сол пәннен сабақ беретін мұғалімнің өзі жо ғарыдағы жауыр болған сөзді айтып, оқу шының нақты пәндерге де- ген тәбетін ашудың орнына, жауып тас тай- тын. «Тәрбие – тал бе сік тен» деген қазақтың отбасында есеп-қисапқа қатысы бар адам болса, баласы да нақты ғылым пәндеріне ден қоюды бастайды. Ал әдебиет пен мәдениет, кілең сөзшең ділмарлар жиналған шаңырақтан техниктің шықпайтыны анық. Сонда не істемек керек? Әуелі бұл ғылым- дардың елдің дамуындағы маңыздылығын ата-ана сезінгенде ғана ба ланы қай пәнді оқуға бағыттайтынын мықтап шегелемек. Мектептегі ұстаздың сабақты қызықты өт- кізіп, оқушыны өзіне баурап алуы – өз алдына сын.
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ №157 (609) 7.09.2011 жыл, сәрсенбі www.alashainasy.kz 2
мемлекет әлем бойынша адам өлімінің көрсеткіші ең төмен елдердің бірі болды. Ливияда ер адамдардың орта жасы – 80 жас. Тұрғын халықтың 87 пайызы жоғары білімді. Осылай бола тұра, тұрақтылыққа не түрткі болған деген сауалдар жиі қойылады. Біздіңше, ең бірінші, Ливиядағы қарулы қақтығыстың өршуіне елдегі жап- пай жұмыссыздық ықпал етуі мүмкін. Себебі 2009 жылдың деректеріне қараған- да, халықтың 20,7 пайызы жұмыссыз деп танылған. Бұл – әлем бойынша жұмыссыз- дық тың ең үлкен көрсеткіші. Екіншіден, Муаммар Каддафи Сирия басшысындай дер кезінде оппозициямен келіссөздер жүр- гізбеді. Үшіншіден, Мысыр мен Тунис те гі төңкерісті жүзеге асырған әлеуметтік желі факторын да естен шығармағанымыз жөн.
Бұл елдегі қарулы қақтығысты реттеу үшін әлемдік державалар, ірі халықаралық ұйымдар да, жекелеген саясаткерлер де атсалысты. Бірақ бір елді қырық жыл бас- қарған әмірші айтқанынан қайтпады. Әлем бойынша мұнай өндіруден сегізінші орын алатын Ливиядағы жағдайдың тұ- рақ тануына әу бастан мүдделілер көп болды. Себебі бұл мемлекет қара алтыны- ның 9/10-ы Еуропа елдеріне жөнелтеді. Атап ай тар болсақ, жамихирия мұнайының Ита лияға 32, Германияға 13,4, Францияға 10, өзге Еуропа елдеріне 13 пайызы жібе- рілсе, Қытайдың үлес салмағы – 10, АҚШ – 6, Малайзия, Үндістан, Сингапур сияқты үш мемлекетке 4 және Бразилияға 3 пайыз қара алтын экспортталады. Ливияның мұ- на йына мүдделі болмаса да, Ресейді де ес- тен шығармау қажет. Себебі өткен жылы Ре сей мен Ливия 1,3 млрд евро көлемінде қа ру саудасы бойынша ірі келісім жаса ды.
Муаммар Каддафиге Зимбабве мен Си- рия қару-жарақ жіберіп материалдық көмек көрсетсе, Венесуэла Президенті Уго Чавес пен Никарагуа басшысы Даниэль Ортега «АҚШ бастаған озбыр саясатты жасаушылар- дың көкейін тескен Ливия де мократиясы емес, мұнайы» деп моральдық тұрғы да қол- даған болатын. Тіпті әлемдік ақ парат құрал- да рында Беларусь елі де Ли вияға қару-жа- рақ жөнелтті деген мәлі мет тер жарияланды. Қарулы қақтығыс бол ға ннан кейін адам шы- ғыны да аз болған жоқ. Шіл де айында британиялық The Daily Tele graph басылымы азаматтық соғыста жалпы саны 20 мыңнан астам адам қаза болғанын жаз ған еді.
БҰҰ-ның Қауіпсіздік кеңесінде Ливияға қар сы күш қолдану резолюциясына қол қою дан бас тартқан Қытай елі алғаш қы- лардың бірі болып бейтарап саясат ұстан- ды. «Бостандық аралы» атанған Куба да осы жолды дұрыс деп тапты. Сыртқы істер ми нистрлігінің өкілдері «Ливияның еге- мен дігі, территориялық бүтіндігіне мүдде- лі міз» деп мәлімдеп, Қазақ елі де бейтарап қал ған-ды. Жалпы, әлемдік оқиғалар ке- САЯСИ БЮРО ? Б I Л Г I М К Е Л Г Е Н Б I Р С Џ Р А Ћ Б I Л Г I М К Е Л Г Е Н Б I Р С Џ Р А Ћ Арман БЕЙСЕНБАЙҰЛЫ Үй жануарларын баптау – саясаткерлердің ермегі Әлемдегі ең үздік оқу орындары ЖИЫН
Назарбаев университеті Қазақстандағы адам капиталын ұлғайтады Негізі, адам капиталын дамытуды көз- деген кез келген дамыған мемлекет, ең алдымен, білім беру саласын көтеруге тырысады. Сондықтан Қазақстан да болашақта осы саланы барынша дамытуды көздеп отыр. Ал бұл жұмыстың басы- қасында Назарбаев университеті болмақ. Ол мектепке дейінгі білім беру жүйесінен бастап, жоғары білімге дейінгі барлық сатыларды қамтитын болады. Мәселен, 2020 жылға дейін елімізде 3-6 жасар бүлдіршіндердің барлығын мектепке дейінгі білім берумен қамту жоспарланып отыр. ҚР Премьер-министрінің орынба- сары Ербол Орынбаевтың хабарлауынша, өткен жылы елімізде мектепке дейінгі білім беру жүйесімен қамту деңгейі 30 пайызды құраса, биыл «Балапан» бағдарламасының арқасында бұл көрсеткіш 55,6 пайызға өсті. «Бұл, бір жағынан, бүлдіршіндерге мектепке психологиялық жағынан дайын болуға көмектессе, екінші жағынан, әйел азаматтардың уақытты үнемдеп, гендерлік саясатты сақтай отырып, олардың ел экономикасын өсіру жұмысына ертерек араласуына мүмкіндік береді», – дейді ол. Ал 2015 жылға дейін 522 жаңа мектепті салудың арқасында елімізде тозығы жет- кен мектептер мәселесі толығымен шеші- ліп, үш ауысымдық оқу мезгілін мүлдем алып тастау көзделуде. Осы орайда Назарбаев университетінің жаңа мектеп бағдарламасының бастаушысы ретінде шығатындығын ерекше атап өткен жөн. Бүгінде ол Кэмбридж университетімен бірлесіп, интеллектуалдық мектептер үшін арнайы білім беру бағдарламасын әзір- леуде. Бағдарламада балалардың сындар- лы ойлау қабілетін дамыту жұмысына басты басымдық берілмек. Себебі шетелдік сарапшылардың қатысуымен жүргізілген зерттеу көрсетіп отырғандай, қазақстандық мектеп оқушылары сындарлы уақытта тиісті шешім қабылдай алмайды, яғни оларда сындарлы ойлау қабілеті дамыма- ған. Жаңа бағдарлама осы олқылықтың орнын толтырмақ. Сондай-ақ балалардың білім деңгейі жаңа талаптарға сай баға- ланады. Болашақта Назарбаев университеті әзірлеген білім беру бағдарламасы еліміздегі барлық мектептерге таралады. Кәсіптік-техникалық білім беру саласында бүгінде әлемдік тәжірибенің негізінде 65 мамандық бойынша жаңа білім беру стандарттары әзірлену үстінде. Биылдан бастап жұмыс істейтін «Кәсіпқор» холдингі Сингапур, Германия мен Нидерланды елдеріндегі серіктестерімен бірлесіп, әлімнің үздік тәжірибесін отандық кәсіптік- техникалық білім саласына тартатын болады. Жоғары білім беру саласын да біраз өзгерістер күтіп тұрған сияқты. Еліміздің барлық университеттеріне же- текші елдердің тәжірибесін тарату жоспар- ланыпты. Мұнда да Назарбаев университеті көш бастап, отандық білім беру саласын жаңарту арқылы адам капиталын дамыту ісіне барынша атсалыспақ. Жалпы, бүгінде халықтың даму индексі бойынша Қазақстан 0,7 пайыздық бағаға ие болып, бұл көрсеткішпен 169 елдің ішінен 66-орында келеді. Ал 2010 жылы жарияланған News week журналының мәліметіне сәйкес, білім беру деңгейіне қарай 100 елдің ішінен Қазақстан 14- орынға шықты. 2020 жылға дейінгі Қа- зақстанның стратегиялық даму жоспарында адам капиталы отандық экономиканың негізгі қозғаушы күші әрі халықтың әл- ауқатын өсіруші бірегей фактор ретінде анықталып отыр. Оны дамытудың ар- қасында 2020 жылға дейін елімізде барлық балаларды мектепке дейінгі білім беру жүйесімен қамту, адамның өмір сүру ұзақтығын 72 жасқа дейін жеткізу, ана мен бала өлімін 2-3 есеге қысқарту, ал жұмыссыздықтың деңгейін 5 пайыздан асырмау жоспарлан ған. Негізі, сарапшы- лардың зерттеулеріне сүйенсек, адам капиталын 1 пайызға көтерудің арқасында еңбек өнімділігін 4 пайызға арттыруға болады. ШАР
ТАР АП
ҚАҚТЫҒЫСТЫҢ ҮШ СЕБЕБІ Ливиядағы азаматтық соғыстың себе- бін әркім өзінше болжайды. Нақты, дәлелді тұжырым жоқ. Оған себеп те жоқ емес. Мысалы, Мысыр мен Тунистен қарағанда Ливияның әлеуметтік жағдайы әлдеқайда жоғары болған. Сөзімізді дәлелдей кетсек, Бүкіләлемдік валюта қорының есебі бойынша Ливия экономикасының өсімі 5,4 пайыз болды. Қақтығыстарға дейін ІЖӨ 14,878 АҚШ долларын құрады. Бұл ШАРА
Кафедра меңгерушілеріне, кафедра меңгерушілерінің екі орынбасарына педа- гогикалық жүктемесіз қызмет берілуінің өзінен-ақ кафедралардың университет құрылымында беделінің көтерілгенін және оларға жүктелген жауапкершіліктің артқа- нын, университеттік саясатты жүргізудегі кафедралардың маңыздылығын білдіреді. Қазақ ғылым-білімінің қара шаңырағында болып жатқан реформалардан күтілетін үміттер көп, алда алынбаған белестер, шешілмеген міндеттер тұр. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың әлеуеті зор оқытушы- профессорлар құрамы жасалып жатқан реформаларды елдік мүдденің негізі ретінде шабытпен қабылдады. Ғылыми-зерттеу университетіне көшу аясында білім беру мен ғылымды ұштас- тырып, өндіріске өнім беру, инновациялық даму жолына түсуде креативті жобалардың болатыны заңды. Жаңа оқу жылына дінтану және мәдениеттану кафедрасы да жақсы жа ңалықтармен енуде. Біріншіден, дінта- нушылар мен мәдениеттанушыларды бір кафедрадан дайындау дінді мәдениет феномені ретінде қалыптастыруға негіз- делген үміттен туындаған шешім. Екінші- ден, Білім және ғылым министрлігінің дін- тану мамандығына бакалавриатқа 60 орын, магистратураға 30 орын және PhD- докторантураға үш орын бөлуі еліміздегі діни жағдайды министрлік тарапынан байыпты бағалау нәтижесі деп білеміз. Қазіргі Қазақстандағы діни жағдай уақыт оздыра күрделеніп барады. Дін атын жамылып, алпауыт елдердің «тонып илеп» жүргендердің көбейіп бара жатқаны жасы- рын емес. Ел бұрынғыдай діни сауатсыз емес, оңды-солын қарап, қарапайым ха- лық тыныштықтың, татулық пен дәстүрлі құндылықтардың дінін таңдап отыр. Басынан талай қасіретті кешірген қазақ үшін шектен тыс діни фанатизм қажет емес. Қазақтың дәстүрлі сенімінде «харе кришна- лап» ән айту, құдайды мадақтап жар салу, өзгеше ойлағаны үшін өзгенің өмірін қиып джиһад жасау болмаса зікір салып, есінен адасу болмаған. Қазақ – әу бастан, сүннет жолымен жүрген, ханафи мәзһабындағы мұсылман ха лық. Қазақтың ұлттық дәстүрімен бітісе қа йнаған ханафилік қазақтардың ымы ра- шылдығын, бірауыздылығын сақтауда басты тетік болуы тиіс. Бұл мәселеге Елба- сымыз Н.Ә.Назарбаев 2011 жылғы 28 маусымда Астанада өткен ИЫҰ СІМК-нің 38-сессиясында сөйлеген сөзінде басты назар аудартты: «Қазақстан – мұсылман хал қы басым болып отырған зайырлы мем лекет. Біз барлық мұсылмандарды бір- бірі
не, сондай-ақ басқа дін өкілдеріне ағар ту шы лық, ымырашылдық, толерантты- лық көзқарас таныту негізінде бірігуге шақы ра мыз. Әртүрлі халықтардың мәдени- діни дәс түрлерінің ерекшеліктерін сақтай оты рып, біз әлеуметтік-экономикалық мо- дер ни зация мен халық әлеуетінің әрі қарай жоғарылауын басты орынға қоямыз». Белгілі ғалым, академик Ғарифолла Есімнің «Дін деген – адам бойындағы асыл қасиеттерді шығаратын сезім» деген сөз- деріне жүгінсек, дін – тек адамның адам- дық келбетін жоғарылататын, «адамзаттың бәрін бауырым деп сүйгізетін» құндылық, ол жоғары мәдениетті талап етеді. Дінді мәдениет арқылы, оның өркениеттік негіз- дерін ұлықтау арқылы түсінгенде ғана ел- дің дінаралық, мәдениетаралық ымыраласа дамуы баянды болмақ. Діни мәдениетті ғылыми негізде қалыптастыра білу, осы ретте мәдениеттанушылар мен дінтану- шыларға артылған жүк, сенім, үміт асқан жауапкершілікті талап етеді. Қазақстандағы діни жағдайдың күр- деленуі ел тағдырында мемлекеттік маңы- зы бар шараларға бастау болып отыр. Соның бірі ретінде Дін істері жөнінде агенттіктің құрылуы көпшіліктің көңілінде жүрген мәселе еді. Жаңадан құрылған агенттіктің басшысы Қайрат Лама Шариф- тің баспасөз конференциясында көтерген «Бір ұлт – бір дін» ұстанымы еліміздің мем- лекет құрушы ұлтының біртұтастығын сақтауға бағытталған игі іс деп білемін. Мұндай бастамалардың барлығы алдыңғы қатарлы елдер санатына ену стратегиялық міндетін қойған ренессансты Қазақ елінің гүлденуіне бағытталған. жүктеу/скачать 3,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|