Методическое пособие по обучению интегрированным предметам «казахский язык и литература»
жүктеу/скачать 4,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| принципі – еңбекті талап ететін тапсырмалар мазмұны, көлемі және орындалу
тәсілі бойынша оқушылардың жас ерекшеліктеріне және дайындық деңгейлеріне, сонымен бірге олардың дене күші мен танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес болуын талап етеді. Алайда, оқу тапсырмасы шамадан тыс жеңіл де болмауы тиіс, себебі күш салмай орындалған тапсырмалар оқушылардың дамуына мүмкіндік бермейді. Қолжетімділік тапсырманы біртіндеп қиындату арқылы оқушы мүмкіндігінің ең жоғары шегіне жетумен анықталады. Орындалатын жұмысты дұрыс жоспарлау үшін алдымен оқушылардың жеке қабілеттері және денсаулық жағдайлары ескерілуі тиіс. Егер материал үлкен көлемде берілсе, онда оқушы үшін ең қарапайым тапсырманың өзі қиындық туғызады. Сондықтан да, материалдарды сабақтар бойынша дұрыс бөлу қажет. Тапсырмалардың саны алдыңғы сабаққа қарағанда келесі сабақта көбірек болуы мүмкін. Келесі бұйымды жасау барысында 1 немесе 2 жұмыстың жаңа кезеңдерін енгізуге және жаңа кезеңдер бойынша қысқа мерзімді дайындық жаттығуларын орындауға болады. Мысалы, «Шегіргүл» ашықхаты (10-сурет) ауқымды жұмыс болғандықтан уақыт көлемі көбірек бөлінуі тиіс, сондықтан бірінші сабақта жұмыстың орындалу жолдары түсіндіріліп және гүл күлтелерінің және жапырақтардың суреттерін түрлі-түсті қағазға салып, қайшымен қиып алу жұмысын орындауға болады. Екінші сабақта жапсырумен айналысуға болады. 10- сурет – «Шегіргүл» ашықхаты Бастауыш сыныптарда көркем еңбек сабақтарында декоративті сурет салу барысында оқушылар мұғалімнің басшылығымен алдымен кезеңдерге бөлінген сызбанұсқа бойынша өрнек құрастыруды үйренеді. Бұл ретпен тапсырмалардың біреуі ғана орындалуы мүмкін, келесісін басқаша өткізу қажет. Тапсырма орындалуының әдістемелік ретін көрсеткеннен кейін, мұғалім келесі тапсырманы оқушылардың өз беттерінше орындауларына, яғни балалардың шығармашылықпен айналысуларына мүмкіндік беруі тиіс. Бұл 98 оқушылардың бойында шығармашылық көзқарастың және өзіндік бастама жасау қабілеттерінің дамуына жағдай жасайды. Бастауыш сыныптарда оқушылардың әрдайым тек мұғалімнің көмегімен, басшылығымен жұмыс істеуінің нәтижесінде, олардың бойында енжарлықтың, селсоқтықтың қалыптасатынын ұмытпау қажет. Балалар әрдайым мұғалімнен көмек күтетін болады және өз беттерінше жұмыс істеу қорқынышы пайда болады. Бұндай жағдайда қолжетімділік және күш жетерлік принципі кері әсерге ие болады. Кері әсерді болдырмау үшін мұғалім сыныптағы әр оқушының неғұрлым жоғары нәтижелерге жетуіне жағдай жасауы тиіс. Тапсырмаларды саралау қолжетімділік және күш жетерлік принципін жүзеге асырудың маңызды құралы болып табылады, яғни әр оқушының жеке қабілетін ескеріп отыру қажет. Қабілеті төмен оқушыларға біліміндегі олқылықтарды толықтыруға және негізгі жұмысты орындауға көмектесетін неғұрлым жеңіл тапсырмалар беруге болады, қабілеті жоғары оқушыларға қиындығы жоғары тапсырмалар беріледі. Білімді меңгерудегі беріктік принципі. Бұл принципті жүзеге асырудың маңызды шарты сабақтың мақсатын дәл көрсету болып табылады. Мұғалім сабақтың басында оқушылардың сабақ соңында қандай нәтижеге жетулері керек, осы уақыттың ішінде қандай білім және біліктер алуы керек екені туралы айқын түсініктерді балалардың бойында қалыптастыруы керек. Білімді меңгерудегі беріктік принципі ақпараттар санымен тығыз байланысты. Оған қайталау, жүйелі машықтандыру жаттығуларын бекіту, лабораториялық жұмыстар жүргізу және техника қауіпсіздігі ережелерін орындау арқылы ойдағыдай қол жеткізіледі. Бұйымдарды, суреттерді, шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды дұрыс таңдау, шығармашылық мақсаттар қою, өздігінен жұмыстар жүргізу кезінде арттырылатын оқуға деген ықылас білім және біліктерді меңгерудің беріктігіне үлкен әсер етеді. Теорияның тәжірибемен байланысы принципі. Бұл байланыс көркем еңбек сабақтарында екі жақты сипатта болады. Бір жағынан балалар математика, дүниетану және т.б. сабақтарда алған білімдерін, сондай-ақ көркем сурет сабақтарында алған техникалық құжаттар, құралдар, материалдар туралы білімдерін тәжірибеде пайдаланады. Сонымен бірге, теориялық білімдер тәжірибелік біліктерінде жүзеге асырылады. Екінші жағынан, оқушылардың алдына шамалары келетін мәселелер қоя отырып, мүғалім балаларды тәжірибелік біліктерін жаңа теориялық білімдермен толықтыруға мәжбүрлейді (тәжірибелер, лабораториялық жұмыстар, бақылаулар арқылы). Мұның барлығы оқушылардың ойын пәрменді дамытады. Мысалы, математика сабақтарында сызғышпен ұзындықты өлшеуді үйренсе, сол біліктерін көркем еңбек сабақтарында заттың ұзындығын өлшеуге қолданады. «Дүниетану» пәнінің жыл мезгілдері, өсімдіктердің өмірі туралы тақырыптарын көркем еңбек сабақтарында бөлме өсімдіктерін күтуді үйренумен байланыстыруға болады. Оқытудың политехникалық принципі. Көркем еңбек сабақтарында жүзеге асырылады. Бұл принцип нақты оқу материалында бірінші сыныптан бастап 99 оқушылардың бойында заманауи өндірістің ең типтік ерекшеліктері туралы түсініктердің қалыптасуын, оқушылар жаңа жұмыс жағдайына көшіре алатындай жинақталған политехникалық біліктердің қалыптасуын талап етеді. Мұғалім көркем еңбектің затын дайын бұйымға айналдыру процесімен балаларды таныстыруы керек, ал бұл дегеніміз материалдан бұйым (еңбек өнімі) қалай жасалатынын балаларға рет-ретімен көрсету және айтып беруді білдіреді. Жұмыс уақытында балалар материалдардың қасиеттерімен, құралдармен және оларды қолдану ережелерімен, жұмыстағы адамның іс- әрекетімен, техникалық операциялармен танысады және еңбек бұйымдарын пайдалануды үйренеді. Политехникалық принциптің мәні, оқушылардың білім алу және біліктерге ие болуында. Осыған орай бастауыш мектептегі білім мазмұнын анықтауда осы ұсынылған әдістер сақталса, оқу мақсатына жету шарты жүзеге асырылатыны сөзсіз. Сонымен, оқытудың барлық принциптері бір бірімен тығыз байланысты: ғылымилық принципі жүйелілік және бірізділік принципінсіз мүмкін емес, оқытудың қолжетімділігіне сүйене отырып қана жүзеге асырылуы мүмкін. Қолжетімділікті жүзеге асыру үшін көрнекілікті қолдану оқу материалын саналы және белсенді түрде меңгеруге мүмкіндік береді. Оқушылардың жастық және тұлғалық ерекшеліктеріне сәйкес келетін, яғни қолжетімді материалдар берік меңгеріледі. Оқыту принциптері – оқытудың мақсаттарына тәуелді және олардың өзгеруіне байланысты өзгеріс отыратын тарихи санат. Сонымен бірге, кіріктірілген пәндерді оқыту кезіндегі тәсілдер мен принциптер бірін-бірі толықтырып отырады және өзара тығыз байланысты болады. жүктеу/скачать 4,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|