«ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Т2)» «ОРЫС ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Я2)», «КӨРКЕМ

МЕТОДИЧЕСКОЕ
 
ПОСОБИЕ
 
ПО ОБУЧЕНИЮ ИНТЕГРИРОВАННЫМ ПРЕДМЕТАМ «КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» 
(Я 2), «РУССКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ТРУД» ДЛЯ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ
  
 
82
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
А4  
Кез 
келген 
тақырыпта 
өз 
ойын жеткізеді. 
-
берілген 
тақырып 
бойынша  сұхбат 
барысында 
өз 
ойын 
еркін 
жеткізе алады. 
-
берілген  тақырып 
бойынша ойы анық 
емес. 
Театр,  мұражай,  саяхат,  кітапхана, 
боулинг,  стадион  тақырыбында  сұхбат 
құраңыздар. 
Түсінік  картасы  бойынша  5  оқушыны 
таңдап, олармен диалогқа түсіңіз. Ойын-
сауық жөнінде сұхбат жүргізіңіз. Кестені 
толығымен толтырыңыз. 
 
 
Қай ойын-
сауық 
түрі? 
Неліктен? 
Ерекшелігі 
неде? 
Осы  ойын-
сауық 
түрінің 
актуалдығы 
неде? 
1-
оқушы 
 
 
 
 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
О1 
Сөйлесімдегі 
негізгі 
ойды 
анықтайды, 
қорытындысын 
шығарады. 
А4  
Кез 
келген 
тақырыпта 
өз   
ойын   жеткізеді. 
Ж1  
Таңдаған  стиль 
түрін  қолдана 
-
берілген  тақырып   
бойынша өз 
көзқарасын 
дәлелдер  келтіру 
арқылы  дәлелдей 
алады. 
-
эссенің 
талаптарын  қатаң 
сақтайды  (кіріспе, 
негізігі, 
қорытынды бөлім) 
-
өз 
көзқарасын 
білдіруде 
дәлелдері 
кем 
болды. 
Эссе жазыңыз. 
«Қазіргі қоғамның негізгі тірегі – жастар. 
Алайда 
кейінгі 
жылдары 
біздің 
жастардың 
батыстан 
келген 
субмәдениетке еліктеуі айқын байқалады. 
Қалай ойлайсыз, осы  жастардың 
субмәдениетке 
еліктеуі  қаншалықты  қоғам    үшін 
қауіпті? 
Оныңалдыналатыншаралар 
барма?» 
 

«ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Т2)» «ОРЫС ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Я2)», «КӨРКЕМ
 
ЕҢБЕК» КІРІКТІРІЛГЕН ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ
 
 
83 
отырып, 
қоғамдық-
әлеуметтік, 
әдеби-мәдени 
тақырыптарға 
қатысты 
іскерлік 
хат 
және 
эссе 
түрлерін 
талапқа 
сай 
сыни 
көзқараспен 
жазады. 
-
эссе  талаптарына 
сай болмады. 
 
 
14-
кесте – Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма  
11-
сынып, 1-тоқсан,1-бөлім. Қазіргі қоғам: Қазақстандағы әлеуметтіктеңсіздік 
 
Оқыту 
мақсаттары 
Критерийлері 
Тапсырма 
О6  
Шығарма 
тақырыбын, 
кейіпкерлерін 
әлем 
әдебиеті 
шығармалары 
тақырыбымен, 
кейіпкерлерімен 
салыстырады, 
талдайды. 
-
шығарма 
мәтінімен таныс, 
-
сұрақтарға 
жауап 
бере 
алады. 
-
мәтінмен  таныс 
емес,  сұрақтарға 
жауап 
беруде 
қиналады. 
М.Әуезовтің«Қорғансыздың 
күні» 
әңгімесі мен  
А.И.  Куприннің  «Детский  сад» 
әңгімесін салыстырыңыз. 
1.
 
Екі 
шығармадағы 
әлеуметтік 
теңсіздік 
мәселесінің 
суреттелу 
ерекшелігіқандай? 
2.
 
Бас 
кейіпкерлердің 
тағдырынсалыстырыңыз. 
3.
 
Екі 
шығармадағы 
ұқсастықтарғатоқталыңыз
.
 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
Ж3  
Медиа 
құралдарындағы 
(постерлер, 
-
көзқарасын 
мысалдармен 
дәлелдей алады. 
-
көзқарасын 
http://www.youtube.com/watch?v=XvR9acQ
SLe4 
 

МЕТОДИЧЕСКОЕ
 
ПОСОБИЕ
 
ПО ОБУЧЕНИЮ ИНТЕГРИРОВАННЫМ ПРЕДМЕТАМ «КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» 
(Я 2), «РУССКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ТРУД» ДЛЯ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ
  
 
84
 
ақпарат 
құралдардары, 
жарнама, 
бейнекөрініс, 
аудио) 
оқиға 
мазмұнын 
зерттеп, 
ғаламдық 
тақырыптармен 
үндестіріп, 
көлемді  әңгіме, 
мәтін,  мақала, 
баяндама,үндеу 
хат жазады. 
білдіруде 
жүйелілік 
сақталмаған. 
Бейнебаянның негізгі ойын түсініп, мақала 
жазыңыз. 
 
Тақырыбы:  «Білім  мен  біліктілік  –  өз 
әлеуметтік қорғаның!». 
 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
А1  
Сөйлесім 
барысында  кез 
келген 
тақырыпта 
термин сөздерді 
тиімді 
қолданып, 
өз 
пікірін 
басқа 
пікірлермен 
салыстыра 
отырып  жүйелі 
жеткізе алады. 
-
әр  сұраққа  өз 
пікірін айта алады. 
өзге 
пікірмен 
келісетінін  немесе 
келіспейтінін 
дәлелдейді. 
3-
тем  кем  сұраққа 
жауап 
береді. 
жауаптарында 
дәлел жоқ. 
 
 
Сабақ процесінде өтілетін тақырыпқа байланысты немесе топқа орындауға 
берілген  тапсырмаға  өлшемшарттар  (критерийлер)  құрылады.  Ол  –  нәтижеге 
қол  жеткізудің  ең  тиімді  жолы.  Жетістік  критерийін  дайындап,  берілген 
тапсырма  орындалып  болған  соң,  топ  мүшелері  өз  есімдерін  жазып,  әрбір 
критерий бойынша өздерін бағалайды. Сабақ барысында дайын үлгілерді топқа 
ұсынып,  бірлесіп  критерий  құруын  тапсырылады.  Оқушылар  алдымен  топта 
ақылдаса отырып, өз ойларын ортаға салады. Сонан соң сынып оқушыларымен 
түгел бірлесе отырып өлшемшарттарды (критерийлерді) нақтылап алады[9]. 
 

«ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Т2)» «ОРЫС ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Я2)», «КӨРКЕМ
 
ЕҢБЕК» КІРІКТІРІЛГЕН ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ
 
 
85 
Критериалды 
бағалаудың 
тәжірибелік 
маңызы 
төмендегі 
артықшылықтармен белгіленеді: 
- 
жеке тұлға емес, оқушының жұмысы бағаланады;  
- 
оқушы жұмысы алдын-ала белгілі өлшемшарттар (критерийлер) бойынша 
бағаланады; 
- 
бағалау  өлшемшарттар  (критерийлері)  нақты  оқыту  мақсаттарын 
айқындайды,    сондықтан  оқушыларға  баға  оқып,  зерделенген  материал 
бойынша ғана қойылады. 
- 
өзінің оқу жетістіктерінің деңгейін анықтау үшін және ата-аналарына осы 
ақпараттарды жеткізу үшін оқушыға нақты  бағалау алгоритімі белгілі. 
- 
оқушының оқуға деген және өзін-өзі бағалауға ынтасы артады. 
Критериалды бағалау: 
Мұғалімдерге: 
1. Сапалы нәтиже алуға бағытталған критерийлер әзірлеуге; 
2.  Өзінің  іс-әрекетін  жоспарлауға  және  талдауға  жедел  түрде  ақпарат 
алуға; 
3. Білім беру сапасын арттыруға; 
4. Оқытудың сапасын жақсартуға; 
5. Әр оқушының жеке ерекшеліктері мен қабілеттерін ескере отырып, жеке 
оқыту траекториясын құруға; 
6. Бағалаудың түрлі тәсілдері мен құралдарын қолдануға; 
7. Оқу бағдарламасын жетілдіруге ұсыныстар енгізуге мүмкіндік береді 
Оқушыларға:  
1.  Өзінің  түсінігі  мен  қабілетін  көрсету  үшін  оқытудың  түрлі  стильдерін 
және ойлау әрекетінің типтерін қолдануға;  
2.  Өз  нәтижелерін  болжау    арқылы  табысқа  жету  үшін  бағалау 
критерийлерін білуге және түсінуге;  
3.  Өзінің  және  өз  сыныптастарының  жетістіктерін  бағалап,  рефлексияға 
қатысуға;  
4.  Шынайы  міндеттерді  шешу  үшін  өз  білімдерін  қолдануға,  түрлі 
көзқарастарды білдіруге, сын тұрғысынан ойлауға мүмкіндік береді.  
Ата-аналарға: 
1. өз баласының оқытылу деңгейі туралы объективті дәлелдер алуға;  
2. оқушының оқудағы прогресін қадағалауға;  
3. оқу процесінде оқушыға қолдау көрсетуге;  
4. мектеп әкімшілігімен, мұғалімдермен кері байланыс орнатуға; 
5.  баласының  мектепте  және  сыныпта  жайлы  сезінуіне  сенімді  болуына 
мүмкіндік береді. [15]. 
Критериалды бағалау моделіндегі бағалау тұжырымдары 
Кез келген бағалау  нақты, сенімді, қолайлы  болуы тиіс және сыныптағы 
тәжірибе  мен  оқыту  үшін  оң  әсері  болуы  тиіс.Бұл  ұғымдар    критериалды 
бағалау  моделінде  маңызды  болып  табылады  және  барлық  оқу  процесі 
барысында мұғалімдердің бағалау нысандарын бағалауда қолданылады. 

МЕТОДИЧЕСКОЕ
 
ПОСОБИЕ
 
ПО ОБУЧЕНИЮ ИНТЕГРИРОВАННЫМ ПРЕДМЕТАМ «КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» 
(Я 2), «РУССКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ТРУД» ДЛЯ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ
  
 
86
 
Әдетте  мұғалім  өзінің  кәсіби  уақытының  шамамен  төрттен  бір  бөлігін, 
тіпті  үшін  бір  бөлігіне  дейін  бағалауға  байланысты  іс-әрекетке  жұмсайды. 
Критериалды  бағалауды  жақсы  түсінген  және  қолданған  жағдайда  оң  бағалау 
тәжірибесін тиімді басқаруға мүмкіндік береді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

«ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Т2)» «ОРЫС ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Я2)», «КӨРКЕМ
 
ЕҢБЕК» КІРІКТІРІЛГЕН ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ
 
 
87 
5  «КӨРКЕМ  ЕҢБЕК»  КІРІКТІРІЛГЕН  ПӘНДЕРІН  ОҚЫТУ  КЕЗІНДЕГІ 
ТӘСІЛДЕР МЕН ПРИНЦИПТЕР  
 
Қоғамда  болып  жатқан  қарқынды  өзгерістер  мектеп  өміріне  серпінді 
өзгерістер  енгізуде,  яғни  пәндердің  мазмұнына,  оқыту  жүйесіне  жаңалықтар 
кіргізу  жүзеге  асырылуда.  Оқытудың  бастауыш  деңгейінде  пәндерді  кіріктіру 
тиімді  болып  табылады,  өйткені  бастауыш  сынып  оқушылары  үшін  көптеген 
заттардың арасында шекара болмауына байланысты, қоршаған ортаны біртұтас 
қалпында қабылдайды. Сондықтан да, қазіргі кезде еңбекке баулуды бейнелеу 
өнерімен біріктіру, құрастыру түріндегі жұмыстарды «Математика» және басқа 
пәндерге енгізу тәжірибесі кең таралуда.  
Пәндерді  кіріктіріп  оқыту  әдісі  қазіргі  кездегі  білім  берудің  маңызды 
қажеттілігі болып қабылдануда. Оқу пәндері бойынша бағдарламаларды талдау 
жұмысы,  пәндердің  мазмұнында  бір  біріне  ұқсас  тақырыптардың  көптеп 
кездесетінін  көрсетті.  Алайда,  бұл  тақырыптарды  оқу  уақыты  және 
қарастырылатын  мәселелердің  мазмұны  бойынша  сәйкессіздіктер  кездеседі. 
Пәндердің  арасындағы  бұндай  кедергілерді  болдырмау  үшін,  оларды  негізгі 
ұғымдар мен тақырыптар айналасында біріктіруге болады. Бұл  жағдай пәннің 
мазмұнын  жан-жақты  қарастыруға,  олардың  өзара  байланысын  ашуға 
мүмкіндік береді. 
Бастауыш  сыныптарда  пәндерді  кіріктірудің  өзіндік  ерекшеліктері  бар, 
себебі түрлі заттар мен құбылыстарды жергілікті және жекелеп қарастырудан, 
оларды  өзара  байланыстырып  кешенді  оқуға  мүмкіндік  береді.  Кіріктіру 
жүйесін енгізу жан-жақты білімді, тұтас дүниетанымдық көзқарасы бар, алған 
білімін өздігінен бір жүйеге келтіре алатын және мәселелерді шешудің өзіндік 
жолын  таба  білетін  адам  тәрбиелеуге  ықпал  етеді.  Сонымен  бірге  кіріктіріп 
оқытуды  өзара  бір  біріне  жақын  салаларды  біріктіру  арқылы  жүзеге  асыру 
қажет. 
Кіріктірілген  «Көркем  еңбек»  пәнінде  еңбекке  баулу  мен  бейнелеу  өнері 
бір-бірін  өзара  толықтырып  отырады,  сонымен  қатар  оқушылардың 
технологиялық  мәдениетін,  техникалық-технологиялық  құзыреттілігін  және 
шығармашығын дамытуды жүзеге асыруды қарастырады.  
Бұл  пәннен  оқушылар  алғашқы  көркем  материалдарды  меңгеріп,  еңбек 
әрекетінің және бейнелеу өнерінің технологиясын үйренеді [17]. 
Бастауыш сынып оқушылары нысанды бақылауға (зерттеуге), бақыланған 
нысанның  қасиеті  мен  сапасын  анықтауға,  баға  беруге  үйренеді.  Сонымен 
қатар,  қоршаған  ортасын  жан-жақты  зерттей  отырып  түрлі  суреттер  салып, 
оның құрылысын құрастырады немесе оның бейнесін мүсіндей отырып дайын 
өнім  шығарады,  олардың  назарын  қоршаған  ортадағы  адамдардың  кәсібіне, 
суретшілерге  қажет  маңызды  іскерліктер:  өмірді  суретші  көзімен  көре  білу, 
әрбір  көрген  затты  көңілімен  қабылдау,  адамның  істеріне,  туған  жердің 
әсемдігін  түсіне  білуіне,  ол  өнімдердің  қандай  техникамен  жасағандарын 
дәлелдеп, жұмысты қорғайды, ол жайлы жаңылтпаштар, жұмбақтар, тақпақтар, 
өлеңдер айтады. «Көркем еңбек» пәнінен зат жасауда, яғни қандайда бір өнімді 

МЕТОДИЧЕСКОЕ
 
ПОСОБИЕ
 
ПО ОБУЧЕНИЮ ИНТЕГРИРОВАННЫМ ПРЕДМЕТАМ «КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» 
(Я 2), «РУССКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ТРУД» ДЛЯ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ
  
 
88
 
алу үшін оның дәстүрлі түрлері қарастырылады: мысалы, өнім алу процесінде 
оны  құрастыруды,  көркемдік  жағын,  жұмыс  нәтижесін,  оған  қолданатын 
заттарды  таңдай  біледі.  Балалардың  психологиялық,  жас  ерекшеліктері 
ескеріледі,  білім  беру  процесінің  нәтижесінде  дәстүрлі  іс-әрекеттің 
көріністерінде  күнделікті  қайталауға,  бекітуге  және  білімдерін  тереңдетуге 
болады.  Сонымен  қатар,  тақырыптар  сыныптан  сыныпқа  қарай  тереңдетіліп 
отырады. 
Бейнелеу  өнері  мен  еңбекке  баулу  сабақтарының  бір  тақырыпқа 
біріктірілуі  балалардың  табиғатты,  қоршаған  ортаны  қызығушылықпен 
қабылдауына,  кез  келген  нақты  істі  орындау  барысында  оқушының  бойында 
шеберліктің бастамасын қалыптастыруға жағдай жасайды.  
Пәнді оқу барысында алға қойылатын басты мақсат қолдың моторикасын 
дамытуға  қажетті  жаттығулар  жасауға  арналған  қызықты  бұйымдарды  жасау 
ғана  емес,  сонымен  бірге  шеберлік  арқылы  жоғары  рухани  байлық  пен  ақыл-
парасатты қалыптастыру. 
«Көркем  еңбек»  кіріктірілген  пәнін  оқытуды  жоспарлауға  қойылатын 
талаптар: 
-
 
 
бір  оқу  жылында  сыныпта  өтілетін  кіріктірілген  сабақтар  жүйесін 
анықтау;  
-
 
әр  сабақты  жоспарлау  барысында  басты  және  қосалқы  мақсаттарды 
белгілеп отыру; 
-
 
басты  мақсатқа  жетуге  ықпал  ететін  тақырыптардың  мазмұнын 
қосымша ақпартпен толықтыру, сабақтың мазмұнын модельдеу; 
-
 
сабақтың  түрін,  құрылымын,  қолданылатын  әдіс-тәсілдерді,  оқыту 
құралдарын,  оқу  іс-әрекетін  ұйымдастыру  түрлерін  алдын-ала  мұқият 
жоспарлау; 
-
 
балалардың  сабақтан  алатын  әсерінің,  олардың  білім,  білік  және 
дағдысы үшін ұтымды болуы.  
«Әдіс» (грек тілінде «бір нәрсеге жетудің жолы») – мақсатқа жету тәсілі, 
білім алу тәсілі деген мағынаны білдіреді.  
Педагог-ғалым Ю.К.Бабанский оқыту әдістерінің түрлерін үш үлкен топқа 
бөлген: 
-
 
 
оқу-танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру және жүзеге асыру әдісі; 
-
 
 
оқу-танымдық іс-әрекетіне ынталандыру; 
-
 
 
оқу-танымдық  іс-әрекетінің  тиімділігін  бақылау  және  өзін-өзі  бақылау 
әдісі.  
М.А.Данилов және Б.П.Есипов оқыту әдістерін үш топқа жіктейді: 
- 
жаңа білім алу әдістері; 
- 
білімді  тәжірибеде  қолдану  бойынша  біліктер  мен  дағдылар 
қалыптастыру әдістері; 
- 
білім, білік және дағдыны бақылау мен бағалау әдістері. 
ХХ  ғасырдың  65-ші  жылдарында  И.Я.Лернер  мен  М.Н.Скаткин  келесі 
әдістерді  ұсынды  және  бұл  әдістер  қазіргі  заман  талабына  сәйкес  келіп, 
маңызды болып отыр: 

«ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Т2)» «ОРЫС ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Я2)», «КӨРКЕМ
 
ЕҢБЕК» КІРІКТІРІЛГЕН ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ
 
 
89 
Педагогикада әдіс ұғымы – мақсатқа жету жолы деген мағынаны білдіреді. 
Жалпы  білім  беретін  мектептердің  бастауыш  сыныптарында  білім  мазмұнын 
анықтаудың  әдістерін  келесі  тұрғыда  топтауға  болады:  кiрiктiру  әдістері,  жас 
ерекшелiгiн  ескеру  әдісі,  мәдениеттендiру  әдісі,  экологиялық  әдіс,  өлкетану 
әдісі, бiлiмнiң жеңiлден ауырға, нақтыдан белгiсiзге қарай берiлу әдісі.  
Кiрiктiру әдістері – ғылыми-жаратылыстанулық бiлiм мен адам әрекетiнiң 
түрлерi  және  қоғам  туралы  ұғымдар  кiрiктiрiлiп  бiртұтастықта  берiлуi.  Адам, 
табиғат,  қоғам  бөлек  қаралмай,  адамның  iс-әрекетi  үнемi  табиғи  ортада, 
қоғамда (отбасында, мектепте, қоғамда, табиғатта, т. б.) бiр-бiрiмен байланыста 
қаралады.  Заттар,  нысандар,  құбылыстар  туралы  мағлұматтар  беру  кезiнде  де 
адам әрекетi солармен бiрлiкте, байланыста қаралады. Кiрiктiру «адам – табиғат 
– 
қоғам» ретiнде ғана емес, «адам – заттар», «адам – басқа адамдар», «адам – 
отбасы»,  «адам  –  оның  шығармашылық  әрекеттерi»,  сонымен  қатар  пәндерді 
кіріктіру арқылы да жүзеге асады.  
Жас  ерекшелiгiн  ескеру  әдісі–  бастауыш  сынып оқушыларының ұғымына 
жеңiл, психологиялық ерекшелiктерiне лайықты, бiлiм деңгейлерiне сай келетiн 
және олардың өмiр тәжiрибесiн есепке алатын материалдар қамтылады. 
Мәдениеттендiру  әдісі–  оқушылардың  жалпы  мәдениетiн  көтеруге  баса 
көңiл бөлiнiп, жекебас гигиенасынан бастап, жергiлiктi мәдени орталықтармен 
таныстыру,  жалпы  халықтық  мәдениет  туралы  мәлiметтер  беру  көзделiп, 
бағдарламаға әдебиет, сәулет, өнер, ғылым адамдары туралы мазмұн енгiзiледi. 
Экологиялық  әдіс  –  әр  сынып  сайын  оқушының  өзiн-өзi  байқауы,  өз 
әрекеттерiн басқаның пайдалы әрекет өлшемдерiмен салыстыруына мүмкiндiк 
берiледi. Оқушылардың табиғатқа, адамдарға, бүкiл қоршаған ортаға жағымды, 
мәдени, адами қатысын қалыптастыру көзделедi. 
Өлкетану  әдісі–  сынып  сайын  әрбiр  тарауды  оқыту  үнемi  жергiлiктi 
материалдармен тығыз байланыста қарастырылады. 
Бiлiмнiң  жеңiлден  ауырға,  нақтыдан  белгiсiзге  қарай  берiлу  әдісі– 
оқушылардың  келешекте  оқу  пәндерiн  меңгеруге  дайындық  деңгейлерiнiң 
дамуына көңiл бөлiнедi. 
Оқыту  әдістері  дегенді  оқу  материалын  зерделеу  арқылы  нақты  бір 
мақсатқа  жету  үшін,  мұғалім  мен  оқушының  арасындағы  өзара  әрекет  деп  те 
түсіндіруге болады. 
Репродуктивті  әдіс  –  мұғалім  оқушыларға  білімді,  іс-әрекет  тәсілдерін, 
есептің  шығарылу  жолдарын,  тәжірибелерді  еске  түсіруге  немесе  қайта 
жаңғыртуға арналған тапсырмалар құрастырады, осылайша бұрын өтілген оқу 
материалын  оқушы  белсенді  түрде  еске  түсіреді:  сұрақтарға  жауап  береді, 
есептерді шығарады, есепті шығарудың өзіндік жолдарын ұсынады, сондай-ақ 
«Көркем  еңбек»  пәнінде  орындалатын  жұмыстардың  өзіндік  нұсқаларын 
көрсетеді, нәтижесінде білімді өз күшімен, өз бетінше іздену арқылы алады.  
Проблемалық  баяндау  әдісі  –  әр  түрлі  дереккөздер  мен  құралдарды 
пайдалана  отырып  мұғалім  оқушыларға  проблемалық  мәселе  қояды. 
Оқушылардың мақсаты әр түрлі көзқарастарды, тәсілдерді салыстыру арқылы 
өзіндік дәлелдеу жолын, жүйесін ұсыну, қойылған проблемалық мәселені шешу 

МЕТОДИЧЕСКОЕ
 
ПОСОБИЕ
 
ПО ОБУЧЕНИЮ ИНТЕГРИРОВАННЫМ ПРЕДМЕТАМ «КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» 
(Я 2), «РУССКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ТРУД» ДЛЯ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ
  
 
90
 
жолын  көрсету,  яғни  оқушы  ғылыми  ізденіске  қатысушы  және  орындаушы 
болады. Бастауыш сыныпта проблемалық мәселелерді «неліктен?» «неге?» т.б. 
сұрақтар  қою  арқылы  жүзеге  асыруға  болады.  Мысалы,  «Інжугүл»  құттықтау 
ашық хатын (9-сурет) әзірлеу барысында: 
- 
Бұл ашық хатты қандай мерекеге сыйлауға болады деп ойлайсыңдар? 
- 
Неліктен 8-наурызға сыйлағыларың келеді?  
 
9-
сурет -«Інжугүл» ашық хаты 
 
 
Оқытудың  проблемалық  әдісі  оқушылардың  шығармашылық  және  ойлау 
әрекеті нәтижесінде жүзеге асатын нақты мәселелер қоюды қарастырады. Бұл 
әдіс  оқушыларға  ғылыми  таным  логикасын  ашуға,  проблемалық  сұрақтар, 
жағдаяттар  қою  арқылы  болжам  жасауға,  пікір  айтуға  көмектеседі,  әр  түрлі 
тәжірибелер,  эксперименттер  жасау,  бақылаулар  жүргізу  нәтижесінде 
болжамның  дұрыстығын  дәлелдеуге  немесе  теріске  шығаруға,  өз  бетінше 
негізделген қорытындылар жасауға үйретеді. Сонымен бірге мұғалім түсіндіру, 
әңгімелесу, көрсету, бақылау жүргізу және тәжірибе жасау әдістерін қолдануы 
тиіс. Бұның бәрі оқушыларды ғылыми ізденіске тарта отырып, олардың ойлау 
қабілеттерін белсендендіреді, оларды болжауға және эксперименттер жүргізуге 
тарту  арқылы  проблемалық  жағдай  тудырады,  дегенмен  балалардың  жас 
ерекшелігін есепке алып отыру қажет.  
Көркем  еңбек  сабақтарында  көрнекіліктер  есте  сақтауды  белсендендіру 
үшін  ғана  қолданылмайды,  сонымен  қатар  сабақ  барысында  эксперименттік 
мәселелер мен проблемалық жағдаяттар туындату үшін де қолданылады.  
Оқу танымдық шығармашылық дағдыларды дамыту мақсатында көпшілік 
жағдайларда  проблемалық  әдіс  қолданылады,  олар  оқушылардың  білімді 
саналы және өз бетінше игеруіне жағдай жасайды. 
Бұл  әдіс  оқушыларға  ғылыми  танымның  логикасын  ашуға  көмектеседі. 
Проблемалық  әдіс  элементтерін  бастауыш  мектептің  3-сыныбында  кіргізе 
бастауға  болады.  Мысалы,  кемелерді  модельдеу  барысында  мұғалім 
тәжірибелер көрсету арқылы оқушылардың алдына нақты проблемалар қояды. 
Су  құйылған  стақанға  бір  тілім  жұқалтыр  (фольга)  салады.  Балалар 
жұқалтырдың судың түбіне кететінін бақылайды. 
Неліктен жұқалтыр батады? Балалар өз ойларын айтады: жұқалтыр – ауыр 
материал,  сондықтан  да  суға  батады.  Мұғалім  сол  жұқалтырдан  қорапша 

жүктеу/скачать 4,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: