Байланысты: 2.Мұғалімнің кәсіби құзыреттілігі (Баяндама)
Ізденіс кепілі – жаңашылдық Айдарова Маржан Ауезханқызы-110 орта мектеп биология пәні мұғалімі, Қызылорда облысы, Жаңақорған қонысы Білім беру «Қазақстан - 2030» ұзақ мерзімді стратегиялық бағдарламасының маңызды басымдықтарының бірі болып табылады. Қазақстан білім беру реформаларының негізгі мақсаты – білім беру жүйесін жаңа әлеуметтік – экономикалық ортаға бейімдеу. Бұл тұрғыда Қазақстан президенті республиканың әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына қосылу туралы мәндет қойғаны мәлім. Білім беру жүйесін жетілдіру осы мақсатқа қол жеткізуде маңызды рол атқарады. Болашақтың табысты экономикасы білім беруде халықтың дағдылары мен қабілеттері болып табылады.
Қазіргі заман талабы- оқытудың жаңа технологияларын меңгеру. Оқытудың жаңа технологияларының бірі –ақпараттық технология. Ақпараттандыру технологиясының дамуы кезеңінде осы заманға сай білімді әрі білікті жұмысшы мамандарын даярлау оқытушының басты міндеті болып табылады. Қоғамдағы ақпараттандыру процестерінің қарқынды дамуы жан-жақты, жаңа технологияны меңгерген жеке тұлға қалыптастыруды талап етеді.
Бүгінгі таңда дүние жүзінде білімнің әлеуметтік ролі артып, адамның болашағы оның алған білімінің сапасына, ойлау деңгейіне байланысты болып отыр. Осы тұрғыда жаңа технологияның тиімді әдіс-тәсілдерін жас ұрпақтың бойына сіңіре отырып қоршаған ортаны қорғауға, салауатты өмір салтына тәрбиелеу – ұстаздардың басты міндеті болмақ. Ол үшін әрбір ұстаз үнемі шеберлігін арттырып отырмаса, оқушы деңгейінің дамуы төмендейді. Осының бәрі бір күннің іс-әрекеті емес, оған көп уақыт, ізденіс қажет.
«Адамның адамшылығы ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады» деп ұлы Абай айтқанындай, Елбасы жолдауында да «білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды ғылыммен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау» деп ерекше атап көрсетілген. Осыған сәйкес Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдаудың көп нұсқалы қағидасы бекітілген. Бұл білім мекемелерінің мұғалімдеріне өзіне қолайлы нұсқаны қолдануға, педагогикалық үрдістерді кез-келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді. Бұл орайда мұғалім өзінің құзырлық деңгейін үнемі жетілдіріп, ойлау, ізденімпаздық қабілеттерін, білімін ғылымның кейінгі жаңалықтарымен үнемі толықтырып, дамытып отыруы қажет. Ұстаз оқушының білімге деген құштарлығын арттырып, өзін-өзі тәрбиелеуін ғылыми деңгейде ұйымдастыру үшін әр оқушының дара ерекшеліктерін ескеріп, білім алуға қабілетін зерттей отырып тұлғаның негізінің ашылуына жол көрсетеді.
Қазіргі заман талабы ғылым мен техниканың деңгейін әрбір оқушыға саналы да терең білімнің берілуін талап етеді. Сондықтан да мектептегі оқу үрдісінің негізгі мақсаты – әртүрлі педагогикалық әдіс-тәсілдермен жүйелі түрде оқушылардың шығармашылық ойларын дамытып, ғылыми көзқарасымен белсенділігін қалыптастыру болып саналады.
Болашақта өркениетті дамыған елдер қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған, бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін – білім. Қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісін техникаландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әр түрлі технологиялары сарапталып жаңашыл педагогтердің іс-тәжірибесі зерттеліп, мектеп өміріне енуде. Жаңа технологияны меңгеруде мұғалімнің жан-жақтылығы, білімділігі қажет.
Жаңа технологияның мақсаты – баланың қабілетін ашу, соның негізінде ой-өрісін дамыту, белсенділігін арттыру, өзіне деген сенімін күшейту, өзін-өзі тәрбиелуге бағыттау.
Бүгінгі жаңа әдістемелік ақпараттар Ж. Қараевтың деңгейлік тапсырмалары, Қ. Бітібаеваның Модульдік технологиясы, Шаталовтың тірек сызбалары және әлемнің 18 елінен сынақтан өткен «оқу мен жазуды сын тұрғысынан ойлау» технологиясы сабағымызды түрлендіреді, іс-тәжірибемізді молайтады.
Ф. Монахов «Педагогикалық технология дегеніміз – оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру мен жүргізудің ойластырылған моделі» деп түсіндіреді.
Педагогикалық жаңа технологиялар мынандай қағидаларды ұсынады: оқуға шығармашылықтың енуі, мұғалім мен оқушы арасында ынтымақтастық, жеке тұлғаның дамуына жағдайдың туғызылуы, яғни жеке тұлғаға бағдарланған оқу.
«Сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясы бойынша биология сабақтарында бес жолды өлең, Венн диаграммасын, кубизм әдісін көптеп қолданамын. Қай пәнді алсақ та, оқушылардың қызығуын арттыру үшін мұғалім әртүрлі әдістерді қолданып, өз шеберлігін танытуы керек.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес шыңдалған ойлау. Бұл бағдарлама арқылы оқушылар белгілі бір мазмұнға сын тұрғыда қарап мол ақпараттар ағымынан өзіне қажеттісін таңдап алуға , саналы шешім қабылдауға, сұрақ қоя білуге, әр кез сол сұраққа жауап іздеуге үйренеді, оқушы ойы дамиды. Ерекшелігі: оқушының қызығуын арттыра отырып, қиялын дамытуға арналған. Мұғалім оқушының білім алуға бағытталған әс-әрекетін бақылай алады, бағыт- бағдар береді. Оқушылар жаңа сабақты, ақпараттарды өз бетімен меңгереді.
Биология – бұл орта буында алғаш қосылатын пән. Осы пәнді оқытуда жаңа технологиялардың тиімді әдістерін пайдалана отырып оқушыларға бөлімді толық меңгерту үшін Ж. Қараевтың «Саралып, деңгейлеп оқыту технологиясын», М. Жанпейісованың «Модулдік оқыту технологиясын», «Сын тұрғысынан ойлау технологиясын» қолдануға болады. Жаңа технологияның осы әдіс-тәсілдерін өз тәжірибемде қолданғаннан бері оқушылардың білімі мен қызығулары ұлғайып, білім сапасы артты. Бұл жердегі басты тұлға – оқушы, ал мұғалім – жетелеуші, бағыттаушы.
Енді осы биология пәнінде қолданып жүрген сын тұрғысынан ойлау технологиясынан мысалдар келтіре кетейін.
Осының дәлелі ретінде биология пәнінен пайдаланған әдіс-тәсілдерімді ұсынғалы отырмын.