ҚазҰУ Хабаршысы. География сериясы. 2010, №2 (31)
85
орналасқан таралу аймағы, онда су алу жəне оның бір бөлігінің өзенге қайтуы жүзеге
асырылады, төртіншісі – Сырдария өзенінің атырауы. Атырау – өзеннің теңізге құяр аумағы,
мұнда ерекше табиғи кешенді сақтай отырып, негізгі арнаның жеке тармақтарға бұтақтануы
басталады. Сырдария өзені үшін атырау Қазалы су торабының төменгі бьефімен жəне
Қаратерең бекетімен шектелген /1/.
Алаптың су тұтынушылары:
-
суармалы егін шаруашылығы, жайылымды шаруашылықты суландыру, ауылдық
елді мекендерді сумен қамту құрамындағы агроөнеркəсіптік кешен;
-
өнеркəсіп;
-
энергетика;
-
қалалар мен қала тұрпатты қыстақтарды шаруашылық-ауыз сумен қамту;
-
балық шаруашылығы;
-
табиғи кешендер (өзен жайылмасы жəне атырауы, теңіз).
Суды тұтыну негізінен 93,6% жер беті суының есебінен жүреді. Жер асты суын
пайдалану 3,9 пайызды, қайтымды жəне ақаба сулар 2,5 пайызды құрайды (1-кесте) .
1-кесте
1990-1995 жж. кезеңдері үшін су ресурстарын тұтыну динамикасы (км
3
/жыл)
Жылдар
Көрсеткіштері
1990 1991 1992 1993 1994 1995
1990-1995 жж.
бойынша орташа
Барлығы:
11,30 11,70 11,75 11,35 10,76 9,64
11.08
Оның ішінде келесі су көзі есебінен:
- жер беті
10,42 10,87 10,92 10,65 10,23 9,14
10,37
- жер асты
0,45 0,46 0,43 0,41 0,40 0,43
0,43
- қашыртқы-кəрізді су жəне ақаба 0,43 0,37 0,40 0,29 0,13 0,07
0,28
Көрші мемлекеттерден түсетін «өзен суының» 50 пайызын қайтымды сулар
құрайтынын айта кету қажет.
Су тұтынушылар бойынша пайдаланылатын судың үлестірімі:
-
82% агроөнеркəсіптік кешен;
-
2,3% өнеркəсіп;
-
1,6% қалалық шаруашылық-тұрмыстық;
-
14% табиғи нысандар;
Алаптың қазақстандық бөлігінде 14 негізгі гидротехникалық нысандар бар (2-кесте).
Достарыңызбен бөлісу: |
