3.3 Қазақстан территориясының физикалық – географиялық аймақтарға жіктелуі Геологиялық – геоморфологтялық түзілу жолдары мен неоген –
антропоген
дәуірлеріндегі
даму
тарихы
бойынша
Қазақстан
территориясындағы ландшафтылар сегіз ландшафтылық аймақ құрайды.
41
1) Шығыс Европа жазығы.
Аймақ
ежелгі
Шығыс
Европа
платформасының оңтүстік – шығысында Каспий маңы синеклизасының
құрылымдық негізін құрайтын Каспий маңы ойпаты мен Жалпы Сырт, Орал
алды қыраттарын қамтиды. Жер қыртысының неотектоникалық қозғалыстары
мен теңіз трангрессияларының сипатына қарай облыстарға бөлінеді.
Облыстардың әрқайсысы дала, шөлейт, шөл зоналарына және оларды
құрайтын өлкелерге жіктелед.
2) Батыс Сібір жазығы. Тектоникалық жағынан Батыс Сібір
плитасының оңтүстік бөлігін қамтиды. Жер бедерінің неоген – антропоген
дәуірлеріндегі дамуында күрделі өзгерістер байқалған жоқ. Климаты тым
континентті, ландшафтылары орманды дала зонасына және олардың зона
аралық өлкелеріне жіктеледі.
3) Сарыарқа каледон және герцин тектогенезінің нәтежиесінде
көтерілген таулардың мезозой мен кайнозой арасында қирап – бұзылып
қалыптасқан ұсақ шоқылы тау жұрнақтары тараған жазық. Ландшафитылары
дала, шөлейт зоналары мен оларды құрайтын өлкелерге топтасады. Саздақ жері
егістікке, тасты және құмтасты жері жайылым ретінде пайдаланылады.
4) Тұран жазығы. Аймақтың негізін эпигерциндік платформалық
құрылым – Тұран плитасы құрайды. Оның жер бедері мен топырақ жамылғысы
палеогендік карбонатты терриген жыныстары мен неоген – антропоген
дәуірлерінің құмды, малта тасты моласса үгінділерінен түзілген. Аймақ дала,
шөлейт, шөл зоналары мен оларды құрайтын өлкелерге бөлінеді.
5) Орал тауы.Бұл аймақты Орал тауының жалғасы болып келетін
Мұғалжар тауы алып жатыр. Силур және девон дәкірлерінің жасыл тасты
эффузиясынан, габбро тәрізді интрузиядан түзілген. Ландшафтылары аласа
таулы сипатта болғандықтан, құрғақ континентті климат қалыптасқан. Жер
қойнауында тас көмір, мұнай, марганец, фосфорит, мыс кен орындары бар.
