171
арасы) жҧқпалы емес ауруы. Бҧл ауруға шалдыққан жануарлар тыныс
мҥшелерінің (әсіресе ӛкпе) гранулематозды қабынуы байқалады.
Патологиялық материал
ретінде ҧсақ жануарлардың ӛлексесі
тҧтас, зақымдалған органдары немесе олардың кесіндісі, жҧмыртқасы,
ӛлекселердің қырындылары алынады.
Зертханалық диагноз
патологиялық материалдар препараттарын
микроскопиялық зерттеу және таза ӛсіндіні бӛліп
алу нәтижесінде
қойылады. Гранулематозды ҧлпаны жалын бетінде кҥйдіріп, ортасын
стерильді жағдайда кеседі де, Чапек, Сабуро, қан қосылған агар, ми және
жҥгері қосылған агар, ЕПА (рН 5,5-6,5) қҧйылған Петри шыныларына
себінді жасағаннан кейін, 25-37ºС-та инкубациялайды. 3-5-ші тәулікте
тығыз қоректік орта бетінде аспергиллалардың тҥрлеріне
тиісті
колониялары пайда болады. Аспергиллалар аэробтар.
Aspergillus fumigatis
Чапек ортасында тегіс немесе кедір-бҧдыр,
алғашында ақ тҥсті, сосын жасыл тҥсті, ал жетілгендері қара тҥсті
колонияларды тҥзеді. Колонияларының астыңғы беті тҥссіз немесе
сарғыш-қоңыр тҥсті болады. Микроскоппен қарағанда тегіс, қысқа,
жасыл тҥсті конидиді алып жҥрушілерді байқауға болады. Гифтерінің
арасында перделері болмайды, олардың
жоғарғы жағын колба тәрізді
болып келген (ішінде спорасы бар) ӛсіндісі болады. Конидилері кҥңгірт-
жасыл тҥсті.
Aspergillus flavus
пен
Aspergillus niger
Чапек ортасында споралары
бар жалпақ колонияларды тҥзіп ӛседі. Олардың тҥсі дамып келе жатқан
конидилердің мӛлшеріне байланысты. Микроскоппен қарағанда тҥссіз
мицелилері кӛрінеді. Жиі жағдайда жасуша қабырғасы қалың, дӛңгелек
пішінді склероцияларды тҥзеді.
МУКОРОМИКОЗ қоздырғышы
Oomycetes
класына
Mucor
туысына
жататын тӛменгі жетілген саңырауқҧлақтардың ӛкілі. Аурудың
қоздырғышы
M.racemosus
. Мукоромикоз (фикомикоз) - лимфа бездері
мен ӛкпеде, сирек жағдайда басқа да органдар мен ҧлпаларда
гранулематозды процесстердің
(туберкулезге
ҧқсас)
дамуымен
сипатталады. Бҧл ауруға шошқа, жылқы, ірі қара мал, қой, терісі бағалы
аңдар және зертханалық жануарлардың ішінен - теңіз шошқасы мен
тышқандар сезімтал келеді.
Зерттеуге ірің, некрозға ҧшыраған және
гранулематозды ҧлпалар, экссудат алынады. Диагноз патологиялық
материалдарды микроскопиялау және таза ӛсінділерді бӛліп алу
негізінде қойылады.
Препараттардың микроскопиясында септикалық емес мицелилер
(мицелилері бӛлінбеген) кӛрінеді. Ірі спорангилердің спора сақтаушы
гифінде дамып келе жатқан споралары байқалады. Ескі ӛсінділердің
хламидоспоралары болады.
Қоздырғыштың таза ӛсінділерін бӛліп алу ҥшін гранулематозды
ҧлпаны жалында кҥйдіріп, ортасын тіліп, Петри шыныларындағы Чапек
немесе басқа орталарға себеді. Ҥшінші тәулікте қоректік орта бетінде
172
киізге ҧқсас сҧрғылт-ақ тҥсті колониялар тҥзіледі (25-30ºС).
Кейінірек
оның тҥсі қоңыр болады (80-сурет).
КАНДИДАМИКОЗ ҚОЗДЫРҒЫШЫ
Candida
туысына жататын,
ашытқыға ҧқсас микроскоптық саңырауқҧлақ.
Candida albicans
жоғарғы
жетілмеген саңырауқҧлаққа жатады.
Бҧл жануарлардың кілегей қабаттарында ӛне бойы мекендейтін,
кандидамикоз ауруын тудыратын, ас қорыту және әртҥрлі органдардың
кілегейлі қабаттарының ҧлпаларын зақымдайтын факультативті паразит.
Candida albicans
негізінен қҧстар, сирек торай, бҧзау, қозы, кҥшіктерді
ауруға
шалдықтырады.
Мҧндай
малдар организмінің резисттенттілігі
тӛмендейді.
Патологиялық материал ретінде
ауыз қуысы, ӛңеш, жемсауының
(бӛтегесінің) кілегейі, сиыр сҥті, т.б.
алынады.
Диагнозды микроскопия
және таза ӛсінділерді бӛліп алу
негізінде қояды.
Патологиялық
материалдың
микроскопиясын боялмаған және
Грам, Циль-Нильсон, Романовский-
Гимзе
тәсілдерімен
боялған
препараттарда жҥргізеді. Боялмаған
жағындыларда саңырауқҧлақ ортасында перделері бар псевдомицелий
жіпшелері тҥссіз болып, 2-4-ке бӛлініп жатқан жасушалары кӛрінеді (81-
сурет). Таза ӛсінді алу ҥшін материалды 2%-ды глюкозасы бар Сабуро,
Сусло-агар, ЕПА-ға себеді. Сусло-
агарда
C.albicans
дӛңгелек, жылтыр,
томпайған
немесе жалпақ, шеттері
тегіс колонияларды тҥзеді.
Candida albicans
глюкоза мен
мальтозаны қышқыл мен газға,
сахарозаны
қышқылға
дейін
ферменттейді,
ал
лактозаны
ферменттемейді.
Кандидомикоз
қоздырғышының
патогенділігін анықтау ҥшін ӛсінді
споралары
мен
мицелилерінің
суспензиясын қоян, теңіз шошқасы
және
ақ
тышқандардың
қан
тамырларына жҧқтырады. Нәтиже оң болған жағдайда саңырауқҧлақтар
жануарлардың барлық органдарында дамиды.
Достарыңызбен бөлісу: