Микробиология

173 
морфологиялық және ӛсінділік қасиеттері. 3 Дерматомикоздарды 
зерттеуде алынатын патологиялық материалдар. 4 Мукоромикоз және 
кандидамикоз қоздырғыштары, оларды ӛсіруге арналған қоректік 
орталар. 5 
Candida
туысы саңырауқҧлақтарының патогендік қасиеттері.
 

174 
V Бӛлім. Жеке вирусология 
 
ҚҦТЫРЫҚ 
Қҧтырық (
Rabies lissavirus
) – орталық жҥйке жҥйесінің қатты 
зақымдалуымен сипатталатын, адамдар мен барлық сҥт қоректі 
жануарлардың жіті тҥрде ӛтетін жҧқпалы ауруы.
Қҧтырыққа шалдыққан жануарлардың сілекейінің жҧқпалы 
екендігін 1804 жылы неміс ғалымы Цинке анықтаған. 1879 жылы 
француз ғалымы Гальте қҧтырыққа шалдыққан иттерден қоздырғышы 
ҥй қояндарына жҧқтырған. 1903 жылы Ремленже мен Риффат-бей 
қҧтырық қоздырғышының вирус екендігін дәлелдеген. Румын ғалымы В. 
Бабеш (1887) және итальяндық А. Негри (1903) қҧтырықтан ӛлген 
адамдар мен жануарлардың ми жасушаларында вирусқа тән 
қосылыстардың болатындығын және ол қосылыстардың ауруды балауда 
шешуші рӛл атқаратындығын айқындаған. Кейіннен бҧл қосылыстарға 
Бабеш-Негри денешігі деген атау берілген.
Ауру қоздырғышы РНҚ бар вирустар тобына, 
Rhabdoviridae
тҧқымдастығының 
Lissavirus
туысына жатады. Вириондарының пішіні 
стерженьге ҧқсас, бір ҧшы дӛңгеленген, ал екінші ҧшы кесілген тәрізді 
болып келеді. Олардың ҧзындығы 75-80 нм, ені 75-80 нм, сырты 
липопротеидті қабықшамен қапталған (82-сурет). Қҧтырық вирусының 
қҧрамында 
гликопротеидті 
және нуклеокапсидті антиген-
дері болады. Гликопротеидті 
антиген жануарларды аурудан 
қорғайтын, 
вирустарды 
бейтараптаушы антиденелер-
дің тҥзілуін қамтамасыз етеді. 
Нуклеокапсидті 
антиген 
жануарлар 
организмінде 
комплементті байланыстыру-
шы және преципитациялаушы 
антиденелерді тҥзеді. Мҧндай антиденелер жануарларды инфекциядан 
қорғай алмайды. 
Қ.Н. Мҧқантаев (2008) қҧтырық вирусы антигендерінің қҧрамында 
молекулалық салмақтары 67, 54, 43, 40 және 20 кД болатын белок 
фракцияларын 11%-ды полиакриламидті гель электрофорезінің 
кӛмегімен анықтаған. 
Қҧтырық вирусы тӛменгі температурада ҧзақ сақталады. +23ºС 
температурада 28-53 тәулікте, +50ºС – 1 сағатта, 60ºС – 5-10 минуттан 
кейін, +70ºС-де тез арада бҧзылады. Ультракҥлгін сәулелер вирусты 5-10 
минут аралығында инактивациялайды. 

жүктеу/скачать 5,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: