-сурет. Қҧтырық вирионының қҧрылымы

175 
Шіріген материалдарда қҧтырық вирусы екі аптаға дейін сақталады. 
Дезинфекциялағыш заттар (формальдегид, натрий гидро тотығы, хлорлы 
әк ерітінділері) вирустарға жойқын әсер етеді. 
Вирус денеге енген жерінде біраз сақталады да, жҥйке талшықтары 
арқылы бастапқыда жҧлынға, сосын миға ӛтеді. Қоздырғыш мидың сҧр 
затында ӛсіп-ӛніп, сілекей бездеріне ауысады да, сілекеймен араласады. 
Организмде вирус орталық нерв жҥйесінде, сілекей бездері мен 
сілекейде жиналады.
Қҧтырық ауруын балау эпизоотологиялық деректерге, ауру 
белгілеріне, патологоанатомиялық ӛзгерістеріне, кӛбінесе зертханалық 
зерттеу нәтижелеріне сҥйене отыра жҥргізіледі.
Клиникалық белгілері және патологоанатомиялық ӛзгерістері.
Аурудың жасырын кезеңі бірнеше аптадан бір жылға дейін (орта 
есеппен 2-8 апта) созылады. Жасырын кезеңінің ҧзақтығы вирустың 
тҥріне, жануардың жасы мен резистенттілігіне, денеге енген вирустың 
мӛлшеріне, патогенділігіне және олардың шоғырланған орнына 
байланысты болады. Қҧтырыққа шалдыққан ҥй жануарларының 70%-
ның клиникалық белгілері 15-60 тәулік аралығында байқала бастайды. 
Аурудың ағымы 3 кезеңде ӛтеді: продромальдық, қозу және 
салдану. 
Продромальдық кезеңде
мал дыбысқа, жарыққа сезімталдығы 
артады, азыққа тәбеті бҧзылады, кӛздің кӛруі нашарлайды, дене қызуы 
кӛтеріледі. Бҧл кезең 12 сағаттан 3 тәулікке дейін созылады. 
Қозу 
кезеңінде
жануарлар қҧтырады, сезімталдығы бҧзылады, адамдар мен 
басқа малдарға шабуыл жасайды, сіңірінің тартылуы, шайнау және 
жҧтқыншақ бҧлшық еттерінің жартылай салдануы, кӛз қарашығының 
тарылуы байқалады. 
Салдану кезеңінде
жануарлардың ауырсынуы 
тӛмендейді немесе тіпті жойылып кетеді, қан айналымы мен тыныс алуы 
бҧзылады да, соңында мал ӛлімге ҧшырайды. Ӛлімге ҧшыраған 
жануарларда 
айтарлықтай 
патологоанатомиялық 
ӛзгерістер 
байқалмайды. Әдетте жарып сойылған жануар жҥдеген, басы мен 
мойынының жҥні сілекеймен суланған болады. Кей жануарлардың 
асқазанынан бӛгде заттар шығады. Кҥйіс қайыратын малдардың 
жҧмыршақ және жалбыршақ қарындарынан қҧрғақ, тығыз азықтарды 
байқалады. Жіңішке ішек қабынған және қан қҧйылған болады. 

жүктеу/скачать 5,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: