Министерство здравоохранения и социального развития республики казахстан

65
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
2. «Орыс тілі ұлтаралық қарым қатынас тілі мәртебесіне ие» 19 Қаң. 15 ж. http://reftrend.ru/152348.
html 
3. «Көптілділік – заман талабы және көптілділік жағдайында тілдерді оқыту» 18.06.2014 http://
ipksko.kz/
4. «ҮШТҰҒЫРЛЫ ТІЛ» 19 Қаң. 15 ж.  http://el.kz/m/articles/view/content-21503
5. «Орыс және ағылшын тілдері қазақ тілінің ығында жүрсін...» 16 шілде 2014ж. 
6. http://zhebe.com/
7. www.azattyq.mobi 
О.П. Наркулов, А.Қ. Кадырали
ҚАЗАҚСТАН МӘДЕНИЕТІНДЕ КӨПТІЛДІЛІКТІҢ РӨЛІ
С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медициналық университеті, Алматы қаласы
Ғылыми жетекші: М.А. Каликов, С.Ж. Асфендияров атындағы 
қазақ ұлттық медициналық университетінің оқытушысы, Алматы қаласы
Қазіргі кезеңде шетел тілін оқып білу, тек қана үлкен әлеуметтік маңызы бар ғылым және 
білімде, сонымен қатар қазіргі заманғы өркениеттің белгісі болып табылады.Қазіргі уақытта ше-
тел тілі халық арасындағы өзара байланыс негізі. Шет ел тілі - бұл әлемді тану кілті. Басқа әлем 
елдерінің  миллиондаған  адамдары  еркін  өз  тілдерінде  Шекспирді,  Байронды,Гетені,Пушкин-
ді,Абайды, Әуезовты,Аймаутовты және т.б. оқи алады, идеялық-эстетикалық ой өрістерін кеңей-
теді,тәрбиелеуде  және  білім  беруде  үлкен  мағына  береді.  «Адамдар  арасында  қатынас  құралы 
ретінде ең маңыздысы және ең мағыналысы-әдебиетке өзара ықпал ету,өзара баюы тілдің арқа-
сында жүзеге асады»
Халық  туындылары  арқылы  шет  ел  мәдениетін  танып  білуге  болады.  Тіл  мәдениетпен 
тығыз  байланысты,  оның  құрамдас  бөлігі,  бір  жағынан  мәдениетті  анықтайды  және  оның  бір 
бөлігі болып табылады. Тіл-мәдениетті зерттеу құралы, ол өзіндік семиологиялық жүйенің бірі, 
негізгі және маңызды қатынас құралы. Бұл жүйе даму, ойлау адами, ұжымдық қатынас ретінде 
мәдени-тарихи дәстүрді жеткізуші. Бұл ретте тіл тек қана қазіргі заманға сай ұлттың ұғымы ғана 
емес, ежелгі заманғы адамдардың ой-пікірі қоғамға және өз-өзін бүгінгі таңда мақал-мәтелдерді, 
фразеологизмдерді, метафораларды, ұлттық нышандарды ғасырлар бойы сақтайды.
Адам өз халқының тілін, мәдениетін бала кезден бастап қалыптастырса, сонда ғана тұлға 
ретінде қалыптасады. Әлем және оныңішінде адам өзін түрлі белгілейді, өйткені халық мәдени-
етінің барлық қыр-сыры оның тілінде, себебі тіл теңдесі жоқ және айрықша құрал.
Тіл мәдениетпен өте тығыз байланысты: мәдениетпен қатар өседі, дамиды, көрініс табады. 
«Тіл-мәдениет көрсеткіші», - дейді А.А. Леонтьев. Осылайша тіл мен мәдениет тең құқылы, өза-
ра келісілген, өзара ықпал етілген халықаралық ынтымақтастық білім берудегі объекісі арқылы 
байлынысады.Мәдениет және тіл бір-бірімен диалогта қолданылады. Кейбір лингвистердің пікірі 
бойынша диалог әр мәдениет өкілдері арасында жеке тілдік фактор, ұлттық мәдени дәстүрлерді 
білмеу арқасында сәтсіздікке ұшырайды. Осы аталғанның бәрі көп мәдениеттілік тәрбие компо-
ненті болып келеді.
Тілдің шығу тарихы адам өмірімен және қоғамның дамуымен байланысты, әлеуметтік жүйе 
бүгінгі күні жеке адам тұлғасының басты құндылығы жалпы адами мәдениет. Осы құндылықтар 
басқа халық мәдениетімен қарым- қатынасын қалыптастырады. Қазіргі уақытта қоғам алдындағы 
міндет көп мәдениетті жан-жақты білімді тәжірибелі, қабілетті маман дайындау. Осы айтылған-
ның бәрі білім мазмұнын және көп мәдениеттік тәрбие интеграциясының мүмкіндігін қайта қара-
стыруды қажет етеді [1].
Тілсізді - айуан дейді. Тілі кедей елді - мәдениетсіз, анайы, надан халық деп санайды.Тіл 
адам баласының негізгі қасиеті болғандықтан - тіл байлығы елдің елдігін, жұртшылығын, ғылы-
ми-әдебиетін,  өнеркәсібін,  мәдениетін,  қоғам-құрылыстары  мен  салт-санасының,  жауынгерлік 
дәстүрінің - мұрасының қай дәрежеде екенін көрсететін сөзсіз дәлелді мөлшері .Тілдің көмегімен 
өнер-білімге, мәдениет-ғылымға жетіп, өткен-кеткенмен әлемді танып, өзімізді жұртқа - әлемге 
танытамыз,  сөйлейміз,  оқимыз,  жазамыз,  өз  басымызды,  үй-ішімізді,  қоғам-халықты,  ел-жұрт-

66
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
ты, мемлекетті меңгереміз - сондықтан «өнер алды қызыл тіл» дегендейін, адам баласының бай-
лығында тілден артық не бар [2].
Бiлiмдi адам ғана тарихи және мәдени дәстүрлердi ұстана алады. Ол өзiнiң белгiлi бiр қа-
уымдастық пен халыққа қатыстылығын сезiнедi, оның бойында мәдени қажеттiлiктер: адамгер-
шiлiкке, ойлы iс-әрекетке, сұлулыққа, жоғары-рухани бастауларға құлшыныс қалыптасады. Тұжы-
рымдама бiлiм берудiң тағы бiр талабы ретінде - өзге мәдениеттi түсiну және қабылдай бiлуді 
айқындады.  Этникалық-мәдени бiлiм ұғымын ана тiлi мен төл мәдениеттi әлемдiк мәдениеттiң 
құндылықтарын  қоса  игеру  арқылы  тұлғаның  этникалық-мәдени  сәйкестiлiгiн  сақтауға  бағыт-
талған бiлiм деп түсіндірді.Аталған идеяны жүзеге асырудың негiзгi шарттары – жеке тұлға үшiн 
ана  тiлi  мен  төл  мәдениеттiң  сөзсiз  басымдылығын  тану  және  оны  қамтамасыз  ету,  мемлекет-
тiк бiртұтас бағдарлама негiзiнде аталған проблема бойынша халықтың этникалық құрамының 
ерекшелiктерi ескерiлген аймақтық бағдарламалардың болуын талап етеді.Бiлiм беруді мәдени-
ет түзушi институт, жеке тұлғаның адамға, ұлтқа тән ерекшелiктердi сақтап, дамытудың құралы 
ретiнде қарауды жүзеге асыру тетігі ретінде қабылдау негізгі тұжырымдаманың негізгі принципі 
ретінде анықталды.[3]  Көптілді оқыту білім берудің қоршаған әлемде болып жатқан үдемелі өз-
герістерге  бейімделгіштігін  күшейтетін  лингвистикалық  біліктілігі  жоғары  дамыған,  бәсекеге 
қабілетті  жастардың  қалыптасуына  септігін  тигізетін  тұжырымдамалық  тұрғыдан  жаңа  үлгісін 
құруды көздейді. Осы орайда үш тілде (қазақ, орыс, ағылшын) бірдей оқытуды білдіретін көптілді 
оқыту бағдарламасының бірегейлігін атап өту керек. Көпұлтты Қазақстан жағдайында «Тілдердің 
үш тұғырлығы» мәдени жобасы қоғамдық өзара келісімді нығайтатын маңызды фактор болып та-
былады. Тілдердің үш тұғырлы  идеясы Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін құруға және дамы-
туға бағытталған ұлттық идеологияның бөлігі болып табылады. Кез-келген қоғамда азаматтық пен 
ұлтжандылыққа тәрбиелеудің негізгі факторлары өз елінің тіліне деген құрмет болып табылады. 
Бала тілді неғұрлым ерте жастан үйренсе, соғұрлы мол оны жеңіл меңгереді.
Қорытындылай  келсек  тіл  бүкіл  адам  баласының  іс-әрекетінің,  таным-түсінігінің  қиялы 
жеткен күллі мәдениет түрінің негізі, адам рухының басты қызметі. Бұлай деуіміздің мәнісі, адам-
ның ой-санасының құдыретті, ұлы күш болуының негіз-шарты – тіл. Тіл адамдар арасындағы қа-
тынас жасау құралы, тіл арқылы жад қалыптасады, хабар жеткізіліп, қоғамның тарихы сақталады. 
Адам баласының тіршілік етудегі білігі мен білімі, жалпы дүниетанымы тіл арқылы ұрпақтан ұр-
паққа мирас етіліп, кейінгілерге даналықтың қасиетті кілті ретінде табысталады.Сонымен, рухани 
мәдениеттің негізі – тіл. Тіл негізінде кез келген этномәдениет пен этнопсихология қалыптасып 
дамиды. Қазақ халқының табиғи тіршілік жүйесі оның жалпы дүниетанымын қалыптастырғаны 
белгілі.  Тіл негізінде адамдардың қауымдары құралып, мәдениет, өркениет, өнер жасалады.Демек 
көп тілділікті дамытудың жағымды жағы елімізде өзге ел мәдениетімен танысуға,елді дамытуға,-
сонымен қатар еліміздің өркендеуінің дамуының негізі болып саналады.  
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.www.elibrary/zhurnal_st/
2.old.abai.kz/node/1357
3.www.dastrub.kz
Sh. Nuraly
MULTILINGUAL EDUCATION IN KAZAKHSTAN
Karaganda state medical university, Karaganda
Supervisor: T.M. Savelova, teacher of chair of foreign languages, KSMU
Our Republic is multi- ethnical country, in where there are more 130 nationalities live peacefully. 
It could not respond to a new direction of pedagogical thought. The new conceptions of education were 
developed with conceptions of ethno cultural educations that provide details of a multicultural person-
ality on the 90 of the last century. According to this concept, “the multicultural person is individual with 
various linguistic consciousness’s”. Knowledge of native language and state language, learning foreign 
language widen students’ outlook, contribute it’s polyhedral development, form on tolerance and form 

67
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
view of the world. This definition gives us an idea of what should be a new generation.
Therefore, teachers of foreign languages of multilingual education is not understood only intro-
duction with the culture of English – speaking countries, but also an introduction to the features of life 
Kazakhs, spiritual inheritance of Kazakhstan and its contribution to world culture.
Certainly language is a hot topic in Kazakhstan and offers endless opportunities for debate and 
research. As for the trilingual policy it makes perfect sense to me as a concept.
This also neatly fits into the concept of Kazakhstan being ‘Eurasia’ – situated in the East but influ-
enced by the West. Moreover Kazakhstan’s trilingualism can also serve as a model for other post-Soviet 
states. It would be however unfair to give a conclusion on the actual progress of the trilingual project 
during such a short stay. Russian is thriving, at least in the two capitals, and that the general knowledge 
of English is at least acceptable amongst the younger generation.    Practical ramifications of a trilingual 
policy are both vast and hugely challenging.
Nowadays contemporary Kazakstan’s society is social modernization and desire to global inte-
gration processes, where the leading position in the process is an innovative education. It is known the 
society develops successfully and harmoniously enter to the line of leading countries of the world, which 
will be able to create worthy conditions to get high- quality and modern education for citizens.
The leader of the State N.A.Nazarbaev has determined quite high objectives for national education. 
The Education must be a competitive, high- quality, thus, Graduations of Kazakhstan’s school will easily 
continue their studies at foreign high schools.
The introduction of teaching three languages in educational process of secondary schools –it is 
certainly an important step towards to realization the Conceptions of development of education system 
of Kazakhstan until 2015, one of the basic conception is learning three languages, Eurasian multicultur-
alism and communication. The main aspects of conception about graduations who should know foreign 
languages, it is essential aspect. It is vital necessary because intensive pace and level of development 
of science and technology all over the world require knowledge of foreign languages fluently for more 
quality and getting all approaches such as theoretical and practical units, skills and abilities. These regu-
lations have been implementing at schools, where the teaching is conducted in Kazakh, Russian, English 
languages. It promotes to improve communicative skills. In additions, the teaching in three languages 
and as result of using practically. It will promote to accustom to the culture and customs of various coun-
tries. In addition, this is nothing more than creating multilingual person. Multilingual Education is focus 
on organized, up brining and development of the individual as multilingual person, at the same time it 
based on mastering of several languages as “fragment” social meaning of experiences of human, then it 
embodies in lingual knowledge and skills, lingual and speech activities, as well as emotionally – value of 
relationship towards language and it’s culture.
Multilingual person is active person who mastering several languages, representing the following 
stages:
The identify of speech- the complex of psycho-physiological properties that allow the individual to 
exercise speech in several language simultaneously;
The identify of the communicative abilities - it is aggregate of abilities of verbal behavior and use 
several languages as means of communication with the representatives different linguists.
About 70 per cent of population of all over the world possess two and more languages and this is 
the most peculiar to the regions in the territory inhabited by people of different nationalities. In Kazakh-
stan where the native language is Kazakh and the official language is Russian, also it characteristic of 
multilingualism. The Statistics show that it terms of the number bilingual even multilingual in Kazakh-
stan outstrip other countries in Commonwealth of Independent States.
Students actively participated in the discussions. They said that knowing more than one language 
will not only let them learn the culture of other nations, but also show them the rich culture of their own 
people.
“The knowledge of at least three languages is a requirement of times,” fourth-year student at Ka-
inar University (Semey) Sandugash Yelyubayeva said. “The advantages of implementing multilingual 
education are personal enrichment, improvement of communication skills, the opportunity to be educated 
in prestigious universities in Europe, winning the respect of other nations, the ability to integrate into the 
global economy, preparation of highly skilled and competitive personnel.”

68
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
“The  roundtable  has  helped  to  find  common  ground  to  solve  problems  in  the  introduction  of 
multi-language education. It is essential that events like this are organised more frequently, on a broader 
level. I think that Kazakhstan has chosen the right strategy. Today in Kazakhstan, We see small children 
who are already fluent in three languages. They learn English as early in the nursery and so for them it 
isn’t a process of education but a very natural way of expression. We think that in 10 to 15 years, when 
these children grow up, our goal will be achieved.
Kazakh Minister of Education B. Zhumagulov said at the republican meeting under the title “Mul-
tilingual Education in Kazakhstan: Development Strategy.””According to Kazakh President N. Nazarba-
yev, Kazakh people must be known all over the world as the nation speaking three languages: Kazakh, 
English and Russian,” B. Zhumagulov noted.”Speaking these languages our specialists will be more com-
petitive in the world and in our country. Now Kazakhstan has formed the main trends in the development 
of multilingual environment, “ the Educational Minister said.
Список использованных источников:
1. Asher R.E. The encyclopedia of language and linguistics. – Oxford: Oxford University Press, 1994.-
48p.
2. Bright W. International encyclopedia of linguistics. – Oxford: Oxford University Press, 1992.-65p.
3. Collinge N.E. An encyclopedia of language. – London: Routledge, 1989.-76p.
4. Crystal D. The Cambridge encyclopedia of language. –Cambridge: Cambridge University Press, 1987.-
76-77p.
5. Арутюнова Н.Д. Язык и мир человека - М.: 1999.-86c.
Ж.Н. Оразалы, Н.М. Сансызбаева
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНА 
КӨП ТІЛДІК БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ЕНГІЗУ МӘСЕЛЕСІ
С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медициналық университеті, Алматы қаласы
Ғылыми жетекші: М.А. Каликов, С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық 
медициналық университетінің оқытушысы, Алматы қаласы
Көптілді білім беру дегеніміз- оқу үрдісі барысында екі не одан да көп тілде білім беру. 
Еліміздің қазіргі заман талабына сай ҚР «Білім туралы» заңының 5-бабында «Барлық оқу орында-
ры мемлекеттік жалпы міндетті стандартқа сәйкес мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білу мен да-
мытуды, орыс тілі және бір шетел тілін оқып үйренуді қамтамасыз етуге тиіс» деп көрсетілген [1].
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев көптілді білімді дамытуға баса назар аударып отыр. «Еліміздің 
маңызды құндылықтарының бірі және басты артықшылығы -көпұлттылық пен көптілділік «-деп 
атап  көрсеткен.  «Тілдерді  қолдану  мен  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 
бағдарламасы аясында көптілді білім беруді қамтамасыз ету»деп те баса айтқан болатын. 2020- 
жылға қарай барша Қазақстандықтар қазақ тілін, орыс тілін 95% және 25% ағылшын тілін мең-
геруі тиіс» делінген. Белгіленген жоспарды іс жүзіне айналдыру барша Қазақстан халқының бо-
рышы деп санаймын [2].
ҚР Білім және ғылым министрлігі ұсынған мәліметтеріне сәйкес жоғары оқу орындарында 
көптілді білім беруді еңгізу 2008 жылы басталған. 360 мың күндізгі оқу бөлімінің студенттерінің 
1,4 % -ы шет тілінде оқиды, ал 40, 5 мың адамды құрайтын профессор-оқытушы құрамының 8,3% 
шет тілін меңгерген. 2011 жылы бакалавриат деңгейінің типтік оқу бағдарламасына «Кәсіби қа-
зақ (орыс) тілі» мен «Кәсіби шет тілі» пәндері енгізілді. Халықаралық стандарттарға сай тілдерді 
оқудың деңгейлік моделі енгізілуде, институционалды және арнайы акредиттеуден ЖОО-ры үш 
тілде өтуі мүмкін, ЖОО-на арналған негізгі оқулықтарды мемлекеттік тілге аудару, құрастыру мен 
басып шығару бойынша жүйелі жұмыстар жүруде.
Жалпы  ЖОО-да көптілділік саясатын ойдағыдай жүргізілуіне бүгінгі таңда жақсы жағдай 
жасалынған. Оқытудың тіліне қарай, орыс тілінде білім алатын жастарға «қазақ тілі» пәні мемле-
кеттік тілді екінші тіл ретінде қалыптастыруды көздейді, ал қазақ бөлімінде оқитын студентерге 

69
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
«орыс тілі» пәні өткізіледі, сонымен қатар, барлық білім алушыларға «Шетел тілі» пәні шеңберін-
де көбінесе ағылшын тілі, жинақталған топтарға неміс тілі оқытылады. Кредиттік жүйе бойынша 
аталмыш пәндерге 6 кредиттен бөлінген (270 сағ.) және сабақтардың өткізілуі мамандыққа бай-
ланысты – 1 жыл немесе 1,5 жылға жоспарланған. Осы орайда айта кететін мәселе - әр түрлі ма-
мандықтарда оқитын студенттерге екінші курстан бастап тілдерді үйрету тоқтатылады. Еліміздің 
барлық жерінде тілдік орта әр басқа, ал тілді – қарым-қатынастың құралы ретінде қажеттілігі-
не байланысты белсенді қолданбаса, ол ұмытылып қалатыны белгілі. Қазіргі заманның талабы 
- көптілділік. Адам баласының рухани байлығы,тәрбиесі,білімі бәрі де тіл арқылы жетіледі. Яғни, 
жақсылық та - тілден , жамандық та - тілден. «Тілменнен түйілген, тіспенен шешілмес» демекші, 
әр адамның сөздік қоры бай болуы үшін тілін, ой өрісін жан-жақты дамытуы керек. Сол себепті, 
болашақ ұрпағымызға үштілділікті қажетті деп ұғындыру ұзтаздың ең басты міндеті болып сана-
лады.
Еліміздегі барлық ЖОО-ы барлық бағыттағы жоғары білікті, бәсекеге қабілетті, қазақ, орыс 
және ағылшын тілдерін бір уақытта меңгерген және тілдік құзыреттілікке ие, халықаралық білім 
кеңістігі мен еңбек нарығында, мәдениетаралық коммуникацияға қабілетті де көптілді білім беру-
ді мақсат етіп отыр. Осыған байланысты университеттерде барлық мамандықтар  бойынша бака-
лавриат, магистратура және докторантура деңгейлері бойынша студенттерді үздіксіз, көпдеңгейлі 
көптілді дайындығына бағытталған 2012-2016 жылға арналған көптілді білім беруді дамытудың 
стратегиясы  мен  бағдарламасы  әзірленген.  Аталмыш  мамандықтар  бойынша  көптілді  топтар 
құралған, студенттердің құрамы мен, олардың білім деңгейлері анықталып, ғылыми дәрежелері, 
шетелде оқу мен жұмыс тәжірибесі бар жоғары білікті студенттер жұмысқа тартылды, негізгі про-
филді пәндер бойынша сабақ беретін оқытушылардың тілдік құзыреттіліктері анықталды. 
Жоғары білікті, бәсекеге қабілетті, халықаралық білім кеңістігі мен еңбек нарығы үшін мо-
билді мамандарды дайындауда оқытушының тілдік құзыреттілігі маңызды рөл атқарады. «Үштіл-
дік оқыту» бағдарламасының аясында ЖОО-да студенттер мен профессорлық-оқытушылар құра-
мының үштілде білім алуы, атап айтқанда мемлекетік және ағылшын тілдерін кәсіби терминология 
тұрғысынан оқуы жүзеге асуда.[3]
Осыған орай университеттерде өз алдына келесідей мақсаттар қойылды:
-  Мемлекеттік  және  ағылшын  тілдерінде  сабақ  жүргізу  үшін  профессорлық-оқытушылар 
құрамының бір бөлігін тарту;- профессорлық-оқытушылар құрамын шет тілінен оқу - әдістемелік 
құралдарман қамтамасыз ету;- ЖОО-да немесе серіктес шетел жоғары оқу орындарындарының 
негізінде отандық және батыс мамандарының қатысуымен қарқынды кәсіби-лингвистикалық кур-
старын ұйымдастыру;
- шет тілін меңгеру деңгейін арттыру үшін 1-3 курс студенттері мен оқытушылардың үздіксіз, 
тілдік дайындығын ұйымдастыру;
- «Болашақ» бағдарламасы арқылы және шетел жоғары оқу орындарында тілдік тағылымда-
маны ұйымдастыру [4].
Көптілді білім беру ісінде атқарылып жатқан жұмыстардан шығатын қорытынды менің ой-
ымша мынадай:
- көптілді білім беру- бұл мектепте оқу пәндерін екі немесе одан да көптілде аудармасыз 
оқыту;
- билингвалды білім беру - оқу және оқудан тыс жұмыстардың негізгі бағыттарын екі тілде 
іске асыру, педагогикалық үрдісте екі тілді оқыту құралы ретінде пайдалану;
- әрбір мектеп бітірген Қазақстан Республикасының азаматы қазақ, орыс, ағылшын тілдерін 
жетік біліп шығады;
- көптілді меңгерген оқушылар өзгермелі кезеңде еркін әрекеттер жасауға бейім болады;
- көптілді меңгеру еңбек нарығында да жоғары бағаланады;
- алыс және жақын шетелдерде тілдік көмекті керек етпейді.
Демек, «Тілі бірдің-тілегі бір», «Тіл тағдыры-ел тағдыры» екендігін жадымызда ұстай оты-
рып, ел бірлігінің негізі – тіл бірлігіне қол жеткізу жолында қызмет ету қазақстандықтардың ортақ 
парызы. Ендеше жас ұрпақтың қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін, өзге тілдерді оқып білуге деген 
қызығулары мен ұмтылыстарын арттыру арқылы олардың Отанға деген махаббаттарын оятып, өз 
тағдырын ел тағдырымен мәңгілікке байланыстыратын ұрпақ болып қалыптасуына қол жеткізу 
мақсатына өз үлесімнің бар екендігін мақтан тұтамын!

70
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасы «Білім туралы» заңы.
2. Н.Ә. Сүттібаев «Бүгінгі таңдағы шетел тілдерін жан-жақты оқытудың қажеттіліктері».
3.  Шолпан  Қаланова,  профессор,  педагогика  ғылымдарының  докторы:  «Қазақстанның  ең  үздік 
ЖОО 2013 жылғы ұлттық рейтингісі»
4. А.Н. Садыкова. «Көп тілді білім беру: мәселелері мен болашағы».
S. Pak
THE PURPOSES OF THE MULTILINGUAL EDUCATION 
IN HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS
Karaganda state medical university
Supervisor: N.N. Savelova, senior teacher of the chair of foreign languages, KSMU
The aim of the multilingual education is the realization of multilingual education directed to pre-
pare high-qualified, competitive specialists  in all spheres of our life who have lingual competence based 
on parallel knowledge of Kazakh, Russian and English languages and who are mobile in international 
educational area and labour market capable to crosscultural communication.
“Kazakhstan must be regarded as a high-educated country all over the world the population of 
which speaks 3 languages: Kazakh as a state language, Russian as a language of international commu-
nication and English as a language of successful integration into global economics”N.A.Nazarbayev in 
“New Kazakhstan in new world”
We live and work in the epoch when globalization of all spheres of human activities takes place 
which results in review of priorities in education. That’s why multiculture together with informational 
and communicative competences nowadays are determined by the world educational community as a 
basic educational competence and one of the main trend is to form world educational area. The actuality 
of multicultural and multilingual education is defined by universal world tendency to the integration into 
economic, cultural and political spheres. We understand multilingual education as an aimed process of 
exposure to world culture by means of languages when these learning languages are the ways to achieve 
the spheres of special knowledge, to acquire cultural-historic and social experience of different countries 
and peoples.
On 27 January 2012 Nursultan Nazarbayev took the floor with his annual message to the peo-
ple of Kazakhstan and set main priorities of national education. Firstly, education must be competitive, 
high-qualified in such way that alumni of Kazakhstani schools could easily continue their education in 
the universities abroad. Today we can speak about complete work on institutional provision to realize 
state program on education development in the Republic of Kazakhstan for 2011-2020 years. One of 
the basic competences is threelinguism, Eurasian multiculture, communicativeness and technocraticism. 
Nowadays, multicultural education in the Republic of Kazakhstan is one of the main trend in the system 
of higher education. It is university which is considered as a main stage in the process of formation and 
development of multicultural personality. It is the stage when values and life principles are cognitively 
formed. Only university is able to provide positive environment to a student which provides harmonic 
combination of development of humanistic features in a person with an opportunity of full realization 
of its national, cultural and ethnical needs. According to the objectives set in state program on education 
development of the RK for 2011-2020 years by President of the Republic of Kazakhstan and cultural pro-
gram “Language trinity” which says all Kazakhstani citizens will have to acquire 95% Kazakh language, 
25% Russian language and 25% English language by 2020.
According to the data of the Ministry of Education and Science of the RK, the introduction of 
multilinguism in the universities of Kazakhstan has started since 2008. 1,4% students study in foreign 
language out of 360.000 full-time students, 8,3% teaching staff knows a foreign language out of 40.500 
teaching staff. In 2011 courses “Professional Kazakh (Russian) language” and “Professional foreign lan-
guage” were introduced into the sample educational plans of bachelor’s studies. Level model of studying 
languages based on international standards is being introduced. Universities can obtain institutional and 

71
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
specialized accreditation in three languages. The systematic work on publishing and translation of basic 
books of universities into state language is being conducted.
Many universities have developed a strategy and program on development of multilingual educa-
tion (2012-2016) aimed at creation of continuous, multi-level and stage by stage multilingual preparation 
of Bachelor’s degree students, Master’s degree students and PhD students. Multilingual groups must be 
formed, contingent of students must be defined, monitoring of knowledge must be conducted, qualified 
teachers with scientific degrees who have teaching experience and experience abroad must be attracted, 
lingual competences of teachers who teach basic and specialized courses must be defined. Lingual com-
petence of a teacher with other competences has become an integral part of preparation of high-qualified, 
competitive specialists who are mobile in international educational area and labour market. In order to 
realize the program “Language trinity” Kazakh agro-technical university foresees stage by stage devel-
opment of three lingual education in the university among students and teaching staff, which includes 
learning of state and English languages taking into account professional terminology.
The objectives of the university in this trend must be the following:
- attraction of teaching staff to conduct classes in a state and foreign languages;
- provision of teaching staff with educational material on learning language;
- to organize intensive professional-linguistic courses with state and western specialists or univer-
sities-partners abroad;
- to organize continuous lingual preparation of teachers for students of 1st -3rd courses to master 
foreign language;
- to organize lingual internship with the help of “Bolashak” program and in universities-partners 
abroad.
Educational process is organized in accordance with requirements of multilingual education: level 
methodology  of  teaching  foreign  language  has  been  introduced,  methodological  data  of  multilingual 
education (educational documents in three languages, syllabuses, coursebooks) have been worked out, 
teachers and students have taken courses of foreign professors from Germany, USA, Malaysia, Turkey, 
Estonia.
On 4 October 2012 the plan of work of scientific board for 2012-2013 was approved at the meeting 
of scientific board of Kazakh agro-technical university named after S Seifullin. Chairman of manage-
ment, professor A. Kurishbayev made a report “On results of work of collective group for 2011-2012 
academic year and objectives for 2012-2013 academic year”.
The program on development of multilingual education of the university for 2012-2016 was ap-
proved at the meeting of scientific board. The development of multilingual culture and multilingual edu-
cation in educational process is a key objective for industrial-innovative development of the country. The 
centre of international cooperation and multilingual education conducts number of activities to develop 
multilingual education.
Also activities on improving methodological work, educational programs, preparation of teaching 
staff of the university for multilingual education, invitation of foreign professors to read lectures in mul-
tilingual groups, organization of lingual courses (English language) have been conducted by the centre. 
Moreover, the university pays much attention to the development of material and technical basis.
It is necessary to participate in international programs and republic academic mobility, profes-
sional development of teachers on seminars and training on multilingual education, publication of books 
and dictionaries in three languages, invitation to read lectures and conduct master-class by foreign and 
Kazakhstani specialists in the sphere of multilinguism. And also to organize the seminars where the par-
ticipants will get the unique opportunity to meet with representatives of leading universities such as Eu-
rope, USA, Great Britain and CIS. The seminar will give an opportunity to exchange experience on new 
tendency in the world of international education, practice of multilingual teaching of courses, search of 
new ways and discussion on perspectives of scientific-methodological provision on innovative processes 
in higher institutions. The seminar will include plenary meeting with highlighted reports, hot discussions 
based on reports, workshops and round table.
The following activities in order to realize the strategic plan of development of multilingual edu-
cation are:
- knowledge of native, state, official and foreign languages by 90%;

72
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
-  the  presence  of  up-to-date  educational  data  to  realize  multilingual  education; 
-the work of preparation system and professional development of staff in multilingual education;
- the increase of number of students by 25% in multilingual groups out of all students;
- introduction of educational programs of Bachelor’s degree and Master’s degree taken into ac-
count multilingual education;
- 100% provision with state and foreign coursebooks on natural sciences;
-introduction of intensive linguistic courses to prepare teaching staff to conduct classes in foreign 
language;
- to organize academic mobility for teachers, scientific experts and students, professional develop-
ment of teachers in foreign universities and leading institutions (firms);
-to organize professional database of practice of all specialities in leading companies of the RK and 
countries abroad;
- continuous participation in international programs and projects in specialized universities abroad,
- preparation of PhD students in partnership with leading foreign universities which obtained in-
ternational accredited PhD programs, realization of education of Master’s studies which will result in 
diploma of two universities together with European universities based on connections of departments.
-continuous practice of classes conduct and workshop by teachers from Europe;
-to organize consortium of foreign universities, research institutions and companies to create inno-
vative product, preparation of teaching staff and consult service on the level of the university.
The realization of multilingual education requires expansion of educational area, experience ex-
change, improvement of linguistic capital of Kazakhstani people and formation of multilingual personal-
ity which function effectively in conditions of globalization and pluralistic democratic society.

жүктеу/скачать 3,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: