V=K( c) c (D) d керы реакция 12. Химиялық реакция жылдамдығының температурағы тәуелділігі. Вант-Гофф ережесі, Аррениус теңдеуі. Активтендіру энергиясы. Реакцияның жылдамдығы температура әсерін жуық мөлшермен Вант-Гофф ережесі анықтайды.Вант-Гофф ережесіне сай көптеген химиялық реакция жылдамдығы температурасы әрбір 10°с көтергенде гомогенді жүйеде 2-4 есе артады.Бұл санды температуралық y-коэффициенті деп атайды. VT1/VT2=Y T2-T1/10 Арренус теңдеуі:Ink=B=A/T; мұндағы k-реакция жылдамдығының константасы,Т- термодинамикалық температура,А мен В берілген реакция ғана үшін тән болатын тұрақтылар.Арренус теңдеуін 1889 жылы С.Арренус ашты. Температура артқан сайын химиялық белсенді молекулалар саны артады. Осындай молекулалар соқтығысы жалпы соқтығысатын молекулалар санына тәуелді. Жылдамдық константасы мен активтендіру энергиясының байланысын Аррениус формуласы береді: K = A• e–EA/RT (6.6) Мұнда, А – тұрақты шама, температураға байланыссыз. Активсіз молекуланы активтендіру үшін оған қажетті қосымша энергия берілуі керек-бұл процестіактивтендіру деп атайды.Активтендірудің бір жолытемпературасы жоғарылату.Әрекеттесуші заттардың молекуласын бөлшектерін,активтендіру энергиясы деп атайды.Оның мәнін тәжірибе жүзінде анықтайды.Е.дельта әріпімен белгілеп әдетте кдж/моль өрнектейді.
13. Катализ және катализаторлар. Гомогенді және гетерогенді катализ. Биологиялық жүйелердегі ферментативті катализ туралы түсінік. Михаэлис-Ментен теңдеуі. Катализ (грекше katalysіs – бұзылу) – катализатор әсерінен жылдамдығын өзгертетін процесс түрі. “Катализ” терминін алғаш рет 1835 жылы швед химигі И.Берцелиус (1779 – 1848) енгізген. Катализді оң Катализ және теріс Катализ деп екіге бөледі.Оң және теріс. Катализаторлар реакция жылдамдығын біршама есеге дейін өсіру алады.Катализаторлар Әсерінен жылдамдығы өзгеретін процестерді каталитикалық процесс катализ деп аталады.Гомогенді және гетерогенді катализ болады.Катализаторда реакцияласушы заттар да бір фазадан болса-гомогенді катализ,реакцияласушы заттары әр түрлі фазада болса-гетерогенді катализ болады. Катализдің катализаторлары – реагенттерге протон беретін немесе олардан протон алатын реагенттер мен гетеролиттік әрекеттесетін заттар. Мысалы, протондық (H2SO4, HCl, CH3COOH) және апротондық қышқылдар (BF3, AlCl3, тағы басқа), алюмосиликаттар Al2O3, фосфаттар, сульфаттар, тағы басқа Кейде негіздік сипаттағы катализаторлар да қолданылады (еріген негіздер, қатты CaO, MgO, тағы басқа).
