Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
Kici ap6ip мезетте эр турл1 мазмунда болады. Эрине, адамныц рухани кабылдагыш кдбшетнде шек жок, 6ipaK
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
| Kici
ap6ip мезетте эр турл1 мазмунда болады. Эрине, адамныц рухани кабылдагыш кдбшетнде шек жок, 6ipaK ол барлык кубылысты б1рден кдмтымай, сансыз мерз1мдер бойында кезекпен кабылдайды. Барлык жаратьшыс, барлык субстанциал (заттык тектер), барлык идея, олар, кыскдсы, букш элемд1, буюл eMipfli козгаушы кубылыстьщ 6epi де лирикалык поэзияныц мазмуны; тек сол кубылыс субъекгшщ кднына ещеш, кекешне консын, оньщ тутас й р л тн щ 6ip теттне айналсын, — басты шарт осы гана. Кецш бурар, ой толщлтар, я куантып, я кдйгыртар, сёрптер, я кджытар, субъектшщрухани ем1рше урыксебер, журегше уялар, толгагына айналар нэрсенщ бэр1 — лирикага мазмун. Оньщ занды дуниеш. Мундай нэрсенщ езщдЬс куны жок, мэселе оган ащлнныц кдншалык мэн берушде, езщдгк шабыты мен рухани толгагына, фантазиясына, туйсйс ce3iMiHe айналдыруында...” Эбдшда акын улы сьшшьшы узагырак сейлеткен екен; солай етпеске б1здщ де шарамыз болмады. вйткеш осы айтылгандардьщ ез1 — лириканыц классикалык аныкгамасы. Лириканыц жанрлык табигатьш, болмысьш, б тм ш , мшезш, ерекшелшн будан артык дэл сипаттап, терец таныту киын. ^ Мыкгап ескеретш 6ip нэрсе — эрым улы сыншыньщ лирика туралы лириканыц езшдей ушкындаган кызулы, лириканыц езшдей д1ршдеген нэзЬс ой-пМрлер1 мен тушн- тужырымдарьш тура ез угым туеш тндей (солай етпеске шара да жок!) толгаган шакта epi сара, 9pi таза талгам бишнде болуы шарт. Эйтпесе терецнен тайызга кдлкып 313 шыгу, керкем творчествоньщ келеш мэселелерш эстети- калык талдау орнына сел нэрсеге эстеток тамсану шец- бершде гана кдлу оп-оцай. Айталык, Белинский лирикалы елендердщ окырманды тез1мнен айырып, жалыктырып ж1берер узак болуын унатпаган. Лириканьщ узак, болу себебш данышпан сыншы акынныц 6ip еленщщ п тн де 6ip сез1нуден екшпй сезшуге ауысуынан, сондыктан амал жок, ею удай сез1мнщ жггш жымдастыру ушш ыстык, сез1мнен салкын акылга кепип, типн безейд1 деп бшген. Мунда шындык, бар ма? Бар. Сыршыл сез1м орнына сырдац акыл куалау — лирикага шэлкес эрекет. Б ip сез1мнен е и н ш сез!мге ауысу елещй шыгарманьщ келемш узартып ж1берет!ш де рас. Б1рак осыган багып, лириканы парасат биггше кетерер саликдлы ойга кдрсы болу дурыс па? Дурыс емес. Акын 6ip еленде тек 6ip гана сез1м аясында к,алсын, екшпй сез1мге ауыспасын деген зац шыгаруга бола ма? Болмайды. Мысалга Касым Аманжоловтьщ “Сырдария ацызы” деген лирикалы елендн алып кдрайык, Саргая акгыц сан гасыр, Сагьша бида кугкекдей. Аралга барьл айттьщ сыр, Дурмрсп таудан урижендей, деп басталатын осы еленде 6ip емес, б1рнеше саз (мотив), жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|