Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6ip емес, 6ip-6ipiHe карама-кдрсы б1рнеше ce3iM бар.
Жаутандап е й жаганда Тамыры тандыр жер жатты: Талатып кешш заманга, Кдбагы кэту ел жатты — деген шумак, б1здщ кез алдымызга Сыр елшщ кдшангы мешеу, мушкш халгн, шел даланъщ ерш кезерген аянышты кейпш экелсе, ещц б1рде акын: Кегшен куге нур сепкен, Жершен тут жайкдлып: Бойында Сырдьщ ер жеткен Берекел1 ел1м, бай халык; — Деп, дел осы ел мен жердщ баскд 6ip куш мен кдлпын элп халше кдрсы кояды. Сондай-ак дарияиьщ тагы 6ip кершклн: 314 Агып 6ip жаттыц суылдап, Айта алмай, cipe, 6ip сырды. Кдйыса кдрап, суынды ап, Жаганда мущы кыз турды, — деп, мунды сазбен кескшдеген акын 1зшше булттан пгыккдн кундей жарк етш, Сырдарияны жырдарияга айналдыра жадырай эндетш, шалки женелед1: Кетерш куйдщ дауылын, Сапыра Сырды жырлайды: Дал ага тессп бауырын, Дария толкын тындайды... Осылардьщ 6api — 6ip гана лирикалы елецнщ ен бойындагы ce3iM мен саз. Bip емес, б1рнеше сез1м; 6ip емес, б1рнеше саз... Ендеше, акын 6ip сез1мнен дереу еюнпп сез1мге ауыса алмайды деген nudpfli тым жалац, кара дурсш тусшбеу керек. Белинскийдщ айтьш отырганы 6ip лирикада б1рнеше сез1м болмайтьшы емес, 6ip адамньщ — “субъек- тшщ (акынньщ) 6ip мерз1мде кеп сез1мге айнала алмай- тыны” . Бул — ете дурыс: сушп турьш, дэл сол мезетте жек керу, кулай жакры керш турып, дэл сол мезетте жирену мумкш бе? Жок, 6ip-6ipiHeH муншалык алшак сез1мдер ме- зетке (мгновение) сыймайды. Сыншы соны айтьш отыр. Демек, лирикадагы елгезек сез1м мен сыр жайын, булар- дьщ жинакылыгы мен мелддрлт туралы айткзнда, елецнщ езш кимылсыз, статикалык элденеге айналдырып алмау жагын кдраган жен. Рас, лирикадагы эрб1р сез (мотив) — акынньщ 6ip сэтте жалт еткен нурлы ойы, сол бойда жарк emin тутас квртген iuiici сырлы дуниеа. BipaK бул осы кдлпында езгермей, кубылмай кдтып турып кдлады деу кдте, бул саз баскд 6ip жаца сазга уласады, сейтш, кимыл- Козгалыскд кешеда, лирикадагы адамньщ жан диалектикасы дегеннщ езш осыпай туйсшу керек. Лириканыц бас каЪарманы — акынныц ез/. Муньщ эстетикалык кдсиеп де, тэрбиелгк купи де айрыкдга улкен. Ce6e6i бул арада елещц жазган адам окыган адамга айналып, акын мен окырманньщ кендл Kyitriepif6ip-6ipiHe уиггасып, 6ipirin, 6iTe кдйнасып кетед1. Акьш окщау образ жасап, окырманга “содан уйрен, не жирен” дегендей тенденциямен гана тынбайды, оган тура ез басьшдагы сез1м мен сырды туп-тутас Keinipe салады. Сонда акын квк/регшдег! сезш — окырман сезШ, акын квщлтдег1 сыр окырман сыры болады да шыга келедь 315 Армысыц-ау, армысын Айналайын, жецешем! Сулулыктын 03i жок,. Журты FaHa кдлыпты. Бармысын-ау, бармысьщ, Аймалайын, жецешем! Умытады кез кдлай С е т , сонау келшшек? Сен бар жерге — бозбала — От бассак, та келухш ек. Жарк еттщ-ау, б1ршдей К,ос ыргайдыц, жецешем! К,ушак жая жупрмей, Тосыркайсьщ неге сен? Ерте кепп егделж, Крй, ецсендо 6ip кетер! Ерке, enTi жецгелк Кдлац 6epin 6ip кетер. Эзш кулю ен мен жыр — О да сен ец ес1мде. Жас кзуымнын ceHi еЧ 6ip, Сауык,-сайран кехшнде, вгп-кетп демесен, Сазды, назды сезщ жок, Жанын неге шалыкхы? Берш бастан кеипрдак. Эттец-вттец жецешем, Жасыткан-ау жеарлж.. (Ж.Молдагалиев). Мше, бул елещц окыганда эрим-ак вз кецш куйш тербегендей, езшщ жан сырын ак,таргандай болады; эргамнщ-ак, жас шагы, жастыгымен жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|