Монография Астана, 2010. 250 бет

 
176 
проблемаларды  айқындау,  болжам  жасау  және  қалыптастыру,  бақылау, 
тәжірибе,  эксперимент  және  осылардың  негізінде  пайымдау  мен  қорытынды 
жасау.  Зерттеу  әдісіндегі  қиын  әдістерді  оқыту  мен  қолдану  ақиқат  пен 
қорытындыға сүйенеді.  
Мектепалды  тобында – зерттеу  жұмыстарын жүргізу  әдістері. Мектеп 
жасына дейінгі кезеңдегі зерттеу, үлкендердің жүргізген зерттеулері сияқты 
келесі кезеңдерден тұрады: зерттеу тақырыбын таңдау; пікірлерді іздеу және 
мүмкін нұсқаларды шешу; ақпараттарды жинау; оларды талдап қорыту, зерттеу 
кезіндегі ақпараттарды қорғауға дайындалу (хабарлау); қорғау; 
Үшінші  кәсіби  құзіреттілікті  жетілдіру  бағыттарына  жеке  тұлғалық  өзін-өзі 
жетілдіру  құзыреттілігі  жатады.  Бұл  тәрбиешінің  дене,  рухани  және 
интеллектуалдық  өзіндік  дамуы,  эмоционалдық  тұрғыда  өзін-өзі  реттеу  мен 
жүзеге  асыру  тәсілдерін  меңгеруіне  бағытталады.  Ол  өз  қызығушылығы  мен 
мүмкіндіктері арқылы өзіндік танымын, қазіргі кезеңдегі қажетті жеке тұлғалық 
қасиеттерін  дамытып,  психологиялық  сауаттылығын,  ойлау  мәдениеті  мен 
мінез-құлық  мәдениетін  меңгереді,  сондай-ақ,  бұған  жеке  бас  гигиенасы,  өз 
денсаулығы  мен  экологиялық  мәдениеті  де  кіреді.  Бұл  дербес  ойлану  әдісі 
арқылы жүзеге асырылады. Бірінші балаларға ойланып, еске түсірулерін ұсыну 
керек:  олар  кірпі  туралы  не  біледі.  Барлық  балалармен  бірге  тақырыпты 
талқылап, балаларды бір ойға шығаруға жеткізу керек: кірпі – үй жануары ма?. 
Осы ойды жазып қою үшін бір қағазға сурет салу керек, мысалы, адамды, үйді, 
кірпіні.  «Үй  және  адам»,  «кірпі»  -  үй  жануары  ма  жабайы  жануарға  жата  ма?  
балалар  өздері  дәлелдейді.  Келесі  ой: мысалы,  кірпілер  әртүрлі  болады,  үлкен 
және  кішкентай.  Қағаз  бетіне  түсіруге  болады.  Үлкен  кірпіні  үлкен  сопақша 
жасап инелерін сызып салса, жанына кішкентай сопақшадан кішкентай кірпіні 
жасаймыз.  (ермексаздан  жасатуға  болады)  Содан  соң,  ойланып  кірпілердің 
инелері әртүрлі болады: қағаз бетіне кірпіні салып, оған фломастермен әр түсті 
(қызыл, қара, сұр) бояп, белгілеп қоюға болады. Бала өзіне осы ойды да бекітіп 
алады.  Тәрбиеші  балаларға  үлгі  ретінде  өзінің  суретін  көрсетеді,  жұмыс 
барысында  балалар  өз  қағаздарына  суретті  әртүрлі  салады  (егер  сурет  салуда 
қиналған балалар болса, тәрбиеші ол балаларға көмектеседі). 
    Балғын  зерттеушілер  әртүрлі  ойларға  келеді,  кірпінің  адамдардың  үлкен 
достары  болып  табылады  дейді.  Баланы  белгілер  мен  символдарды  жылдам 
жасауға  үйретіңіздер.  Ол  үшін  емін  еркін  жұмыс  істесін.  Біздің  тәжірибелік  
тәжірибеміз  бұл  жайында  дәйекті  дәлелдерді  көрсетті.  Символдар  мен 
белгілерді ойлап табуы балалардың ақыл-ойының дамуына  үлкен қабілеттерін 
арттырады.  
Төртінші  кәсіби  құзіреттілікті  жетілдіру  бағыттарына  әлеуметтік-қызмет 
құзіреттілігі  жатады.  Бұл  тәрбиешінің  қоғамдық  ұйымдар  шеңберіндегі 
(меңгеруші,  тәрбиеші,  дәрігер,  психолог,  музыка  жетекшісі,  ата-ана  т.б.  рөлін 
орындау),  әлеуметтік-қызмет  аумағында  (тұтынушы,  сатып  алушы,  өндіруші), 
отбасы  қатынастары  мен  міндеттері  көлемінде,  экономика  және  құқық 
сұрақтарында,  кәсіби  бағдар  бойынша  білімдері  мен  тәжірибелерін  меңгеруін 
көрсетеді.  Бұл  басқа  адамнан  сұрау  әдісі  арқылы  жүзеге  асырылады.  Біздің 
кішкентай  зерттеушілерімізді  басқа  адамдардан  сұрау  жүргізуге  жетелейміз. 

 
177 
Барлық  үлкен  адамдарға  немесе  балаларға  сұрақ  қоюға  болады.  Алғашқы 
кездерде бұл үлкен қиындық тудырады. Балалар жас ерекшелігіне байланысты 
кей  кезде  объективті,  менменшіл  немесе  ұялшақ  болып  келеді,  осыған  орай, 
оларға  біреуден  сұрақ  сұрауға,    басқа  адамның  жауабын  қабылдауында, 
түсінуінде қиындықтар кездеседі. Ақпаратты сұрау және қабылдау қабілеттерін 
арттыру  педагогикалық  жұмыстың  өте  маңызды  мақсаттарының  бірі.  Біз 
бәрімізде білеміз, кейбір ересек адамдар тыңдауды, сұрауды білмейтін және ең 
негізгісі  басқа  адамдарды  тыңдай  білмейді.  Егер  баланың  осы  қабілеттерін 
арнайы  дамытсақ,  біз  оның  менменшілдігін,  өзімшілдігін  жеңе  аламыз. 
Баладағы  менменшілдікті  жұмсартудағы  маңызды  кезең  баланы  мектепке 
дайындау  кезеңінде.  Балалар  бір-бірін,  мұғалімді  тыңдауды  білмейді  деп 
бастауыш мектеп мұғалімдері жиі айтады. 
    Психолог  мамандар  осы  мәселерді  шешуді  алдыңғы  қатарға  қойып  отыр. 
Баладағы  шығармашылық  әлеуеттің  дамуына  ойыншықпен  зерттеу  маңызды 
проблема  болып  табылады.  Басқа  адамдардан  сұрау  кезінде  бала  өзіне  жаңа 
жаңалықтар  ашатынына  көңіл  аударып,  өзіне  белгілеп  қоюы  керек.  Мысалы, 
біреу  айтуы  мүмкін,  кірпі  жабайы  жануарларға  жатады,  жылы  елдерде  өмір 
сүреді  деп.  Бұл  ойды  бекіту  үшін  бірнеше  нұсқаларды  ұсыну  арқылы 
дәлелдеуге болады. 

жүктеу/скачать 2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: