Монография «Елтаным баспасы»
жүктеу/скачать 14,19 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Туған жер
| Табанынан таусылу – фразеологиялық мағынасы ұзақ жүрістен шар-
шау; Ал оқушылар түсінігінде – мекемеден справка /анықтама/ алу. Бюрократ шенеуіктердің əрекетін оқушы ұзақ жүгірістің нəтижесі деп тек мекемемен байланыстырады. Туған жер ұғымын қазіргі жастар (перзентхана) роддоммен жай ұштастырып отырған жоқ. Олардың түсінігінде қай жерде тудың сол туған жер болып есептелетін сияқты. Асқақ сезіммен білдірілетін туған жер ұғымына бұл күнгі жастардың ой түйсігі əлі жетпейді, тіпті жетілмей де кетуі ғажап емес. Өйткені оған демеу болатын отбасылық ұлтық тəрбие кемшін. Шын мəнінде фразеологиялық деңгейде ғана ұлттық мəдени таным айқын көрінеді, В.Н.Телия жазғандай «халық менталитетінің айырықша сипаты» [1996, 237]. 112 Мақалдап, мəтелдеп сөйлеу, ойын бейнелі сөздермен жеткізу, фра- зеологизмдермен сөйлеу мүлдем қалып барады. Айтайын деген ойын жан-жақты, түсінікті, мəнерлі жеткізетін сөздің шырайын кіргізетін мақал-мəтелдер мен фразеологизмдерді жиі қолданатын ұрпақ азайып келеді, шынында студент айтқандай, «апам мен атам сөйлейді». Ол апасы мен атасының балалары, бүгінгі орта жастағылардың о жақ бұ жағындағылардың тілінде суреттілік бейнесі айтарлықтай қалыптаспаған. Оның орнын ақпараттық ағындағы үнемделген сөйлемдер басқан. Орта буын өкілдері жазба əдебиет үлгілерін көп оқыса да, күнделікті қолданыста оқыған, естіген образды тіркестерді немесе фразеоло- гизмдерді өте аз пайдаланады. Əке-шеше, отбасы, араласатын ортада қазақтың төл сөздері болып кеткен мақал-мəтелдер, фразеологизмдер аз қолданылатындықтан, бірте-бірте ұмытыла бастайтыны заңдылық. Ал жастар тілінің сөйлеу мəнері күн өткен сайын шұбарланып, түсініксіз сөйлемдер басты. Бұл сөйлемдер ішінде бейнелілігі ешбір ақылға сыймайтын «фразеологизмдер» жетерлік. Мысалы, жастар тілінің шұбарланғанын бөтен тілдегі сөздерді қосып, варваризмдермен сөйлеуі ғана емес, қазақтың сөйлеуіне тəн тұтас тіркестер де сөйлеу тілінде əбден бұзылып барады. Кейбір тұрақты тіркестер, мəселен, поставить на место – орнына жүктеу/скачать 14,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|