Монография «Елтаным баспасы»
жүктеу/скачать 14,19 Mb. Pdf көрінісі
|
| Фонетикалық вариант
Лексикалық бірліктердің фонетикалық өгерістермен айтылуы дублет сөздер мен тіркестерді құрайды. Мысалы, қазір – кəзір, қыңқ демеу– қың демеу т.б. Дублет сөздер тілдегі вариант, синоним ұғымдарымен қатар ай- тылып жүреді. Бірақ бұл сөздер өзара синоним ретінде қолданылмайды. Дублет деген ұғым сөздердің мағыналық тепе-теңдік жағдайында қолданылады. Фонетикалық варианттың орнына дублет сөзін мағыналас етіп алуға болады. Сонымен фразеологизм компоненттерінің де кейде дублет сөздермен айтылуы фонетикалық вариантты көрсетеді. Мысалы: Сайтаны ұстады – Шайтаны ұстады; Зыта жөнелді – Жыта жөнелді; Басқа тілден енген сөздердің алдынан, яғни протезалық құбылыспен дауысты дыбыстар қосылып айтылуынан фразеологизм компоненттері ауызекі сөйлеуде фонетикалық өзгерістерге ұшырайды. Мысалы: Риза болу – Ыразы болу; Риза – араб тілінде қанағаттану. Райдан қайту –Ырайдан қайту; (Араб тілінде рай – пікір). Реңін бермеу – іреңін бермеу. (Парсы тілінде рең – түс, бояу деген мағынада). Фонетикалық өзгерістер фразеологизм компоненттерінде кейде дыбыстардың түсіп қалуынан да жасалды. Мысалы: Аузын қу шөппен сүрту – Аузын құр шөппен сүрту; Сары уайымға салыныу – Сар уайымға салыну. 175 Дыбыстардың мұндай түсіріліп айтылуын тіл білімінде апакопа деп атайды. жүктеу/скачать 14,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|