Мухитдинов на печать indd
жүктеу/скачать 3,18 Mb. Pdf көрінісі
|
ИСЛАМ ТАРИХЫ
- Бұл бет үшін навигация:
- Әбдәл
| Ә
Әбәбил. Әбәбил ليبابلأا – Құран кәрімде аты аталған құстар. Қағбаны құла- тып, арабтарды өзіне бағындыру үшін пілді әскерін бастап шыққан Эфиопияның Йемендегі әкімі Абраһа мен оның әскерін балшық кесектермен атқылап қырып салған кішкентай құстар. Ол туралы «Фил» сүресінде былай айтылған: «Сен (уа, Мұхаммед) Раббыңның пілдердің иелеріне не істегенін көрмедің бе? (Алла) олар- дың айлаларын адастырмады ма? Әрі (Алла) оларға [әскерлерге] тізбек-тізбек әбә- бил құстарын жіберді. Оларға [әскерлерге] (құстар) күйдірілген саз тастар тастады. Һәм (Алла) оларды [әскерлерді] желінген сабандай етті» . Әбәди. Мәңгі, соңы жоқ. Ақида ілімінде қолданылатын термин. Аллаһ таға- ланың есім-сипатарының мәңгі екендігін, Оның соңы жоқ екендігін білдіретін сөз. «Егер барлыққа келтірмегі бір өз алдына сипат болса, Алла тағаланың сипаты өзіндей қадым, һәм әзәли һәм әбәди болады да, һәмишә барлыққа келтіруден босан- баса, бір сипаты бір сипатынан үлкен я кіші болуға жарамайды» (Абай, Шығ.). Әбдәл (لادبأ) – қара: бәдәл. Әбдес. Дәрет. Асылы парсы тіліндегі «су» және «даст» қол деген сөздерден жасалған біріккен сөзі. Қазақ тілінде «абдаст» деген де варианты бар. Қара: абдаста. Әбдесте. Дәрет алатын ыдыс. «Абдаста» сөзінің бір варианты. Қазақ әдеби тілінің он бес томдық сөздігінде былай келген: Мойны ұзын әрі жіңішке жез құман. «Қарындасың Бикешжан Әбдестесі жанында, Бес кесесі қолында, Белдемшесі белінде, Қызылбастың елінде Шай қайнатып жүргенде, Сұлтаным сонда келерсің» (Қобыланды батыр). Қара: абдаста. Әбді. Абд. Құл. Араб тіліндегі دبع «абд» сөзінен енген кірме сөз. Қазақ тілін- де адам есімінің бір бөлігі ретінде жиі кездеседі. Аллаһ тағаланың тоқсан тоғыз есіміне жалғанып, Абдуллаһ, Абдуррахман, Абдуссамад деп қолданылады. Ол Аллаһтың құлы, Ар-Рахманның құлы, Ас-Самадтың құлы деген мағыналарды бе- реді. Мұхаммед пайғамбар: «Есімдердің ең жақсысы –Аллаһты мақтаған және Оған құл болған есімдер», – деген. Сондықтан мұсылмандар арасында «абд» немесе «әбді» сөзімен басталатын есімдер жиі қойылады. Әбжад. Абжад. Араб тілі әліпбиі. Діни мәтіндерді оқу үшін ағашқы бастауыш медреселерде қолданылған термин. 47 «Мектепке беріп баласын, Көрсетеді шамасын. Біздің де бала шәкірт деп, Таласып жүріп алады Підіяға бұзау, танасын. Баласынан сұрасаң, Әліп пенен әбжәдтің Танымайды қарасын» (Кердері Әбу Бәкір, Қазағым). Әбікәусар. Кәусар бұлағының суы. Парсы тіліндегі بآ «аб» (су) және араб тіліндегі رثوك «кәусар» сөздерінен бірігіп қазақ тіліне кірген көз. Ислам діні сенімі бойынша, Қияметте Мұхаммед пайғамбардың үмбеті ғана сусынданатын сүттен ақ, балдан тәтті, жұпар иісті өте берекелі өзен. Мұсылмандық сенім бойынша, кәусар- дан сусынданған адам ешқашан шөлдемейді. Әбіжат. Абжат. Әбжад. «Сен-ақ оқы әліп пенен әбіжатты, Мұрның «әліп» болғанда, қасым «мәт-ті» Көкірегім – кітап сөзі, тілім – Құран, Мен сенен үйренбеймін шариғатты» (Бес ғасыр). жүктеу/скачать 3,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|