Жоғары оқу орнында кәсіби педагогикалық білім беру

66 
Сурет 4 - ҚР Жоғары білім беру жүйесін реформалау кезеңдері 
табылады. Білім беру Қазақстан Республикасының дамуының маңызды 
басымдықтарының бірі болып танылды. Елдегі білім беру реформаларының 
жалпы мақсаты осы жүйені жаңа әлеуметтік-экономикалық ортаға бейімдеу 
болып табылады. 
2006 жылғы 16 шілдеде Санк-Петербургте қабылданған әлемнің сегіз 
дамыған елдері көшбасшыларының «Сегіздік тобының» «XXI ғасырдағы 
инновациялық қоғамдар үшін білім беру» мәлімдемесінің 1-тармағында: білім 
беру адамзат прогресінің негізін құрайды. ХХІ ғасырдағы әлеуметтік-
экономикалық өркендеу әрбір адамға тез өзгеретін кезеңде табысқа жету 
мүмкіндігін беру үшін елдердің қоғамның барлық мүшелерінің білім алуын 
қамтамасыз ету қабілетіне байланысты. Инновациялық қоғам азаматтарды тез 
өзгерістер жағдайында өмір сүруге дайындайды. Біз «білім үшбұрышының 
(білім беру, зерттеу және инновациялар) барлық үш элементін дамыту және 
интеграциялау, адами ресурстарға ірі ауқымды инвестициялау, кәсіби дағдылар 
мен ғылыми зерттеулерді дамыту арқылы, сондай-ақ білім беру жүйесін 
жаңғыртуды қолдау арқылы жаһандық инновациялық қоғамды қалыптастыруға 
ықпал ететін боламыз» [145] делінген. 
Тәжірибе көрсеткендей, қазіргі білім беру жүйесі пайда болған жаңа 
технологиялық тәртіптің негізінде қарқынды дамып келе жатқан өнеркәсіп 
өндірісі қажеттілігінің өзгеру қарқынына үлгермейді. Мұндай жағдай 
кадрларды даярлау жүйесін, оның ішінде жоғары білімді жаңғырту тәсілдерін 
тұжырымдамалық тұрғыдан пайымдауды қажет етеді. 
2017 ші қарашада Қазақстан мен Қырғызстанда өткізген British Council 
зерттеулерінеге сәйкес, болашақ ағылшын тілі мұғалімдері бәсекеге қабілетті 
болу үшін келесі дағдыларды дамыту маңызды: әлемдік педагогикалық 
практикадан алынған оқытудың инновациялық әдістерін қолдана білу; жаңа 
технологияларды қолдана білу; сабақты жоспарлауды оңтайландыру үшін оқу 
үдерісін бағалаудың тиімді әдістерін қолдану. 
Білім берудің қазіргі парадигмасы болашақ ағылшын тілі мұғалімдеріне 
жоғары білім беру әдістемесіне, білім беру жүйесінің міндеттеріне көзқарасты 
1991-1994жж.
•Жоғары білім берудің
құқықтық-нормативтік
базасын құру
1995-1998жж.
•Жоғары білім берудің
мазмұнын
модернизациялау
және
жаңарту
1999-2000жж.
•Студенттік контингентті
қалыптастырудың жаңа
моделіне
өту
және
басқаруды
орталықсыздандыру
2001-2006 жж.
•Стратегиялық даму 
бағыттарын анықтау
2007-
•Жоғары және жоғары
оқу
орнынан
кейінгі
білім
берудің
ұлттық
моделін қалыптастыру

67 
қайта қарастыруды көздейді. Білім беруді дамыту тұжырымдамасы жалпы 
стратегияны, білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі 
бағыттарын, басымдықтарын, міндеттерін және оларды іске асыру тетіктерін 
айқындайтын құжат болып табылады. 
Қазіргі заманғы өркениеттің болашағы техникалық прогресс пен 
экономикалық өсу деңгейіне ғана байланысты емес. Ол адам игілігі үшін басты 
әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге дайын тұлғаның рөлі басым 
болып табылады. Сондықтан XX ғасырдың екінші жартысында білім беру 
жүйесін реформалау әлемнің әр түрлі елдерінде өзекті мәселе болды. ЮНЕСКО 
мәліметтері бойынша, бұл құбылыстың себептерінің бірі әлемдік өркениеттің 
құндылықтарын қайта бағалау болды, оның барысында қоғам өзін және 
қоршаған ақиқатты өзгерте отырып, әлеуметтік прогреске белсенді қатысуға 
қабілетті планетарлық ойлары бар мәдениет адамын тәрбиелеу қажеттілігін 
ұғынуға келді. Осы жаһандық міндетті іске асырудағы жетекші фактор-білім 
беру жүйесі болып табылады. Педагогикалық білім, жалпы білім беру 
жүйесінің іргетасы болып табылады.
Соңғы онжылдықтағы Қазақстан Республикасында білім беру жүйесінің 
реформалары әлемдік білім беру кеңістігіне интеграцияға және халықаралық 
білім беру стандарттарына жақындауға бағытталған. Білім беру жүйесін 
реформалау процесінде оң да, теріс сипаттағы бірқатар үрдістер байқалады. Оң 
үрдістерге білім беру мекемелерінің автономияға ұмтылысын, өзгерген 
әлеуметтік-экономикалық жағдайларда қоғам талап ететін жаңа мамандықтар, 
жаңа оқу пәндерін енгізуді жатқызуға болады. Соңғы уақытта барлық 
мамандықтар бойынша стандарттарды жаңарту бойынша үлкен жұмыс 
жүргізілді, білім беру мазмұнының вариативтілігі мен әр деңгейлі деңгейіне қол 
жеткізілді. Мамандарды даярлау сапасын арттыру мақсатында біртіндеп жаңа 
білім беру технологиялары енгізілуде. Оқу циклінің барлық пәндері бойынша 
оқу-әдістемелік кешендерді жаңартуға көп көңіл бөлінді. Гуманитарлық білімге 
назар аударудың күшеюі байқалды. Сонымен қатар білім беруді реформалау 
терең тұжырымдамалық-философиялық, әлеуметтік-экономикалық және 
психологиялық-педагогикалық талдаусыз жүзеге асырылды, бұл осы процестің 
ғылыми негізін қалыптастыруға мүмкіндік бермеді. ЖОО реформасы 
барысында дәстүрлі педагогикалық білім беру жүйесі едәуір зардап шекті, ал 
қоғамның әлеуметтік тапсырысын қанағаттандыруға бағытталған жаңа жүйе 
құрылмаған. 
Соңғы жылдары қоғамның жоғары педагогикалық білімі бар мамандарға 
қоятын талаптары да айтарлықтай өзгерді. Жаңа формация мұғалімі – бұл 
рухани-адамгершілік, азаматтық жауапты, белсенді-жасампаз, экологиялық 
білімді, шығармашылық тұлға, рефлексия қабілеті бар, өзін-өзі дамыту мен 
өзін-өзі іске асыруға ұмтылатын, әдіснамалық, зерттеу, дидактикалық-
әдістемелік, әлеуметтік-тұлғалық, коммуникативтік, ақпараттық және басқа да 
құзыреттілік түрлерінің қалыптасуының жоғары деңгейімен сипатталды. 
Педагогикалық білім беруді реформалау нәтижесінде қол жеткізу қажет 
негізгі мақсат ретінде жоғары педагогикалық білім беруді жаңғырту 

68 
жағдайында жаңа формациядағы педагогты даярлау жүйесін әзірлеу аталған. 
Осыған байланысты ұсынылған тұжырымдамаларға сәйкес орындалуы тиіс 
негізгі міндеттер: – бес сатының бірлігі ретінде жаңа формациядағы педагогтың 
үздіксіз білім беру жүйесін қалыптастыру – кәсіптік даярлық, орта білімнен 
кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіби педагогикалық білім беру, 
педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау; – әлемдік 
білім беру кеңістігіне кірігуді ескере отырып, педагогикалық жоғары оқу 
орнында мұғалімнің кәсіби даярлығының талаптарын, құрылымын, кезеңдерін 
және мазмұнын әзірлеу болып табылады. Үздіксіз білім беру педагогтың 
қабілеті мен қажеттіліктерін тұрақты дамыту процесі ретінде қарастырылады. 
Осыған сәйкес үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесі жеке тұлғаны, педагог 
қызметін дамытудың тәсілдері мен құралдарының, өзара іс-қимыл жасайтын 
орта, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім 
беретін оқу орындары, педагог кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта 
даярлау 
жүйесі 
желісіндегі 
сабақтастық, 
келісілген 
білім 
беру 
бағдарламаларының жиынтығы болып табылады. Қазақстанның педагогикалық 
баспасында үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесі көп деңгейлі болуы тиіс, 
ол тігінен және көлденеңінен баламалылығы, серпінділігі, дайындығының 
икемділігі, оның фундаменталдығы мен әмбебаптығы бойынша көпсатылықты 
қамтамасыз етуге бағытталған. Үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесінде 
кадрлар даярлау білім беру траекториясының жеке басын таңдау еркіндігін 
сақтай отырып, оқытудың практикалық бағытын күшейте отырып, барлық 
үлгідегі білім беру ұйымдарының, білім беру қызметтері нарығы 
субъектілерінің нақты сұраныстарына бағдарланған атаулы болады.
Нәтижеге бағытталған білім берудің жаңа моделіне көшу жағдайында, 
сондай-ақ шағын жинақты мектептердің көптігіне байланысты мұғалімді 
бірнеше мамандық бойынша даярлау ерекше өзектілікке ие болады. Осыған 
байланысты мұғалімді жоғары оқу орындары мен жоғары оқу орнынан кейінгі 
даярлау қосымша мамандық алу мүмкіндігін көздеуі және жоғары оқу 
орындары, мамандандырылған орталықтар мен мекемелер базасында жүзеге 
асырылуы тиіс [146, 147].
Қазақстан Республикасының үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесі 
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2010 жылға дейінгі 
мемлекеттік бағдарламасының негізгі ережелерін ескере отырып әзірленді, 
оның барлық буындарының сабақтастығы негізінде құрылады және бес 
сатының бірлігін білдіреді: 
1.Қазақстанда 12 жылдық оқытуды енгізуді ескеретін және бейінді 
сыныптар қатарында педагогтердің болуын көздейтін жоғары оқу орнына 
дейінгі кәсіптік бағдар беру;
2. Қысқартылған бағдарламалар бойынша жоғары оқу орнында одан әрі 
оқу құқығымен он екі жылдық білім алғаннан кейін ғана мүмкін болатын 
педагогикалық колледждерде оқыту; 
3. Базалық – жоғары педагогикалық білім. 4-ші саты-жоғары оқу орнынан 
кейінгі білім: бейіндік магистратура (бір, екі жылдық) және

69 
докторантура (3 – 4 жыл); 
4.Педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау 
жүйесі. Жоғары педагогикалық білім үздіксіз педагогикалық білім беру 
жүйесіндегі негізгі буын болып табылады және 12 жылдық жалпы білім беретін 
мектепте және басқа да білім беру ұйымдарында жұмыс істеу үшін білікті 
педагогикалық кадрлар даярлайтын жоғары оқу орындарында жүзеге 
асырылады. 

жүктеу/скачать 2,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: