Н. К. Кибатаева педагогика ғылымының

 
 
 
135 
     
 
зіндегі  айрықша  орныменанықталады.  АҚШ 
20  ғасырдың  басында  бейтарап  саясат  ұста-
натын  жариялағанымен,  дүниежүзінің  саяси 
картасын  түбегейлі  өзгерткен  аса  маңызды 
саяси  оқиғалар  бұл  мәлемдемені  іс  жүзінде 
асыруға  мүмкіндік  бермеді.  Қандай  саяси 
оқиғалар?  Біздің  елімізбен  Ақш  арасындағы 
жан-жақты қарым-қатынастар Қазақстан Рес-
публикасы тәуелсіздігін алған соң дами бас-
тады. Қазақстанға 1993- 2000 жылдары келіп 
түскен тікелей инвестициялардың 34 пайызы 
АҚШ  үлесінетиесілі  болды,  ал  оныңжалпы 
көлемі 4 млрд 207млн. АҚШ долларын құра-
ды.  Қазақстанда  АҚШ-пен  бірлескен  кәсіп-
орындар саны көбейіп келеді. 
III.  3  топқа  плакакттар  таратылып,  әр 
топ  өзіне  түскен  тақырып  бойынша  постер 
қорғайды. 
IV.  Тренинг:  көз  жаттығулары  (оңға, 
солға, жоғары, төмен) 
V.  7  қалпақ  кию  арқылы  тақырыпқа 
шолу жасау, 
VI.  Көк  түсті  матаға  түрлі  түсті 
қағаздар арқылы туған жерді бейнелеу 
VII.  Рефлексия:  Алма  ағашына  екі 
жұлдыз бір тілек жазу 
VIII.  Сабақты  бекіту.  «Өзіңді  -  өзің 
сына» - активойд арқылы тест өткізу. 
IX. Үйге тапсырма: 35 параграф. Кес-
кін  картаға  штаттарды  түсіру.  Электрондық 
презентация дайындау 
 
 
ІЛИЯС ЖАНСҮГІРОВ «ЖАЗҒЫТҰРЫМ» 
 
Калиева Г.О., 
Алға ауданы №3 Алға қазақ орта мектебі 
 
Пәні  
Әдебиеттік оқу 
Класы  
3 «А»
 
Күні  
 
Сабақтың 
тақырыбы 
Ілияс Жансүгіров «Жазғытұрым» 
Сабақтың 
мақсаты 
І.Жансүгіров шыгармашылығынан «Жазғытұрым» өлеңімен танысу. Абай мен 
Ілияс  өлеңдерінің  ұқсастығы  мен  айырмашылықтарын  өлеңмен  танысу 
барысында  ажырата  білуге  үйрету.  Жыл  мезгілінің  ерекше  белгілерін  танып 
білуге тәрбиелеу 
Күтілетін 
нәтиже 
І. Жансүгіров өлеңімен танысу мақсатында оқушылар көктем мезгілінің сұлу 
табығатымен танысады.  «Ауыл»,  «Жайлау» тағы да басқа ұғымдарың көктем 
мезігілімен  байланыстыру  арқылы  адамдардың  табиғатпен  қарым-қатынасын 
анықтайды.  Ақындарымызды  өлеңдерінің  ұқсастығы  мен  айырмашылығын 
түсінеді 
Түйінді 
идеялар 
Табиғат - адам баласын дүниеге келтіріп, бойындағы бар махаббат мейірімін, 
күн шуағын жүрегімізге ұялатқан аяулы Ана. 
Сабақ 
кезеңдері 
Сабақтың барысындағы іс әрекет 
Ресурстар  
Стратегиялар  
Оқушылардың іс-әрекеті, талқылау 
Қызығу-
шылықты 
ояту 
 
Бейнекөрсе-
тілім 
«Тасбақа» 
 
Топқа болу 
 
 
 
 
 
 
 

 
Балалар, көрсетілімнен не байқадыныздар? 

 
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы не туралы 
болады деп ойлайсыздар? 

 
Балалар, сіздер пазло құрастыруға қалай 
қарайсыздар «Көңілді қорапшада» пазлолар бар. 
Содан барып қиындыларымызды алайық 

 
Кәні, енді,құрастырғанымыздан шыққан қандай 
бейне екен? 

 
Бірінші топ «Жел» 

 
Екінші топ «Бұлт» 

 
Үшінші топ «Нөсер» 

 
Төртінші топ «Жаңбыр» болып бөлініп 
Оқулық 
«Әдебиеттік 
оқу» 
Постер 
Стикер 
Маркер  
Портрет  
Үлестірмелі 
парақшалар 

 
     
 
136 
«Ассоциа-
ция» 
отырамыз  

 
Білімді проблема бойынша актуалдандырады; 

 
Проблема туралы өз білімін ұсынады; 

 
Проблеманың сызбасын көрнекілікпен көрсете 
біледі (білген тақырып бойынша алынған 
ақпаратты); 

 
Ұсынылған проблема бойынша толыққанды 
түйіндеме жасау; 

 
Таным әрекеті процесінде қарым-қатынас 
шеберлігі 
Жүзеге асыру қадамдары: 
1.
 
Шеңбер сызып, ортасына тақырыптың аты 
жазылады 
2.
 
 
 
 
 
 
3.
 
 Постерге осы берілген сұрақтарға байланысты 
өздері білетін ақпараттарды жазу, жеке, нәтижесін 
әуелі жұпта талқылау, сосын топта талқылау 
4.
 
Жалпы класқа тақырып бойынша алынған бүкіл 
ақпараттың тізімін жасау 
Мағынаны 
тану 
 
 
 
 
 
«Кластер» 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Постер 
қорғау 
Оқулықпен жұмыс: 
Ілияс «Жазғы тұрым» өлеңі (жай музыка ойнап 
тұрады) 
Өлеңді түсініп оқу 
Іштей оқу 
Тізбектей оқу 
 Жеке - жеке оқу 

 
Оқылып жатқан проблема бойынша білімді 
өзектендіру; 

 
Проблемалар жайлы өз білімдерін ұсыну; 

 
Проблема қойылуын көрнекі сызбамен көрсету; 

 
Тақырып аралық проблемаларға өзара байланыс 
орнату; 

 
Ұсынылған проблемалар бойынша толыққанды 
түйіндеме жасау, 

 
Таным әрекеті үдеріісінде қарым қатынас 
шеберлігі 
Жүзеге асыру қадамдары: 
1.
 
«Жазғытұрым» тақырыбына тақтада кластер 
жасау 
 
 
 
 
 
2.
 
Оқушыларға осы бағыттағы тақырып бойынша 
жеке өз дәптерлеріне не таныс, соны жазу; 
3.
 
Жеке жазуды топта талқыға салу, топтың атынан 
жауап дайындау 
Жазғытурым сөзін қандай 
заттармен теңестірер едің 
Көктем  
Көктемгі 
еңбек 
Көктемгі 
киім 
Көктемгі 
құстар 
Көктем 
көрінісі 

 
 
 
137 
     
 
4.
 
Кластер бойынша топ тақтада талқылау 
кластастарымен 
Ой 
толғаныс 
 
«Венн 
диаграммас
ы» 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Постер 
қорғау 

 
Оқылып жатқан проблема бойынша білімін 
өзектендіру; 

 
Салыстырып отырған түсінік пен құбылыстың 
ортақ және жеке ерекшеліктерін анықтау, 
белгілеу; 

 
Өз ойларын талдау және сараптау (шеңбер ішіне 
жазудың көмегімен); 

 
Ойлау логикасын дамыту; 

 
Таным әрекеті процесінде өарым қатынас 
шеберлігі 
Жүзеге асыру қадамдары: 
1.
 
Ерекшеліктері мен ұқсастықтарын қиылысқан 
шеңберге жазу (жұппен) 
 
 
2.
 
Ортасына ортақ ұқсастықтарын жазамыз; 
3.
 
Ерекшеліктерін салыстырамыз; 
4.
 
Салыстыру нәтижесіне презентация жасау 
Үй тапсыр-
масы 
(3минут) 
 
І.  Жансүгіровтың  «Жазғытұрым»  өлеңін  жаттап 
алу 
Қосымша 
тапсыр-
малар 
Көктем мезгілінің суретін өз қиялдарымен акварель бояуды пайдалана отырып 
салып келу 
 
 
ЖИЗНЬ ДОМАШНИХ ЖИВОТНЫХ ЗИМОЙ 
 
Кесекбаева А.И., 
Алға ауданы Үшқұдық мектеп-балабақшасы 
 
Цели урока: 
-систематизировать и расширить представле-
ния  детей  о  жизни  домашних  животных,  их 
пользе для человека; 
-развитие  познавательных  интересов,  учеб-
ной мотивации, памяти речи; 
-воспитывать любовь и бережное отношение 
к животным. 
Оборудование:  интерактивная  доска,  слай-
ды, кроссворд 
Тип урока: Урок изучения нового материала 
Ход урока 
І. Организационный момент 
Психологический настрой 
Каждый день -всегда, везде 
На занятиях, в игре 
Смело чётко говорим 
И тихонечко сидим. (слайд) 
ІІ.Проверка домашнего задания 
Уч:  Ребята  с  какой  темой  познакомились  на 
прошлом уроке? 
-Линька зверей 
-Давайте мы с вами повторим эту тему 
-У  меня  в  корзине  есть  различные  рисунки 
животных.  Вы  должны  подойти  выбрать 
любого животного и рассказать о нём что вы 
знаете. (слайд) 
 
ІІІ. Повторение 
Учитель:  Ребята  прежде  чем  начать  наш 
урок, давайте отгадаем такие загадки. 
Абай 
 
Ілияс 
 
Ұқсастығы 

 
     
 
138 
1 Сама пестрая 
Ест зелёное 
Даёт белое. (Корова) (слайд) 
2 Сердитый недотрога 
Живет в глуши лесной 
Иголок очень много, 
А нитки не одной. (Ёж) (слайд) 
3 У этих спор упрямый, 
Но очень интересный. 
И кто кудрявый самый. 
И кто богаче шерстью. (Овца) (слайд) 
4 Обежала уж весь лес. 
Хвост мелькает там и здесь. 
То же девица- краса- 
Это рыжая … (лиса) (слайд) 
Учитель:  Назовите  одним  словом  эти 
объекты (слайд) 
Ученик: Животные (слайд) 
Учитель: На какие группы можно разделить 
этих животных? 
Ученик: Дикие и домашние 
Учитель:  Приведите  примеры  животных 
каждой группы 
-Чем  отличаются  домашние  животные  от 
диких животных? 
-Дикие  животные  живут  в  лесу:  добывают 
себе  пищу  сами,  строят  себе  жилища, 
ухаживают за своим потомством. (слайд) 
-Домашних  животных  разводят  люди.  Люди 
кормят  их  и  защищают  строят  для  них 
жилища, заботятся об их потомстве. (слайд) 
ІҮ. Объявление темы урока 
-Ребята  сегодня  мы  поговорим  «О  жизни 
домашних животных зимой». 
Откройте учебник стр82 
Объяснение материала 
-Ну  прежде  чем  работать  над  нашей  темой  . 
Я  хочу  рассказать  историю  «Как  появились 
домашние животные» 
Давным-  давно,  когда  ещё  не  было  городов, 
машин  и  книг,  люди  жили  в  пещерах.  Они 
боялись  огромных  страшных  хищников. 
(слайд) 
Древним  людям  было  голодно,  очень  редко 
находили  они  себе  пищу.  Однажды  один 
разумный  человек  стал  подкармливать 
волков,  которые  ходили  возле  его  жилья. 
Постепенно  волки  стали  добрее,  а  их 
детёныши  привязались  к  человеку,  стали 
жить рядом с ним. Они были уже не дикими 
а домашними.Так появились собаки. (слайд) 
Собаки  научились  охранять  человека  от 
врагов,  помогать  ему  искать  и  добывать 
пищу.  Шло  время,  число  друзей  человека 
среди животных росло. 
Ими стали лошади, овцы, верблюды, коровы, 
свиньи. 
Теперь человек уже не может жить без своих 
домашних друзей и помощников. (слайд) 
-Назови этих домашних животных. (слайд) 
Курица,  кролик,  индюк,  верблюд,  гусь, 
лошадь. 
-Подумай,  на  какие  группы  можно  их 
разделить? 
Животные и птицы 
-Есть и другие группы животных 
-Отгадаете загадку и вы узнаете. 
1 С хвостом, а не зверь 
С перьями, а не птица. (рыбы Карп) (слайд) 
2 Домовитая хозяйка 
Пролетела над лужайкой. 
Похлопочет над цветком. 
Он  поделится  медком.  (насекомые  Пчелы) 
(слайд) 
-К домашним животным относятся не только 
разнообразные животные (корова, овца, коза, 
свинья, лошадь ) но и ещё птицы (куры, гуси, 
утки)  и  рыбы  (карп  и  насекомые  пчёлы 
шелкопряд) (слайд) 
Это интересно! 
Тутовый  шелкопряд  это  домашнее  насеко-
мое. Гусеницы шелкопряда завивают коконы 
оболочки  которых  состоят  из  непрерывной 
шёлковой нити длиной 300-900 м. Гусеницы 
поедают  листья  без  остановки  и  днём,  и 
ночью, из-за чего очень быстро растут. 
В прудах специально разводят карпов и дру-
гих рыб для употребления их в пищу. Их за-
пускают в пруд ещё маленькими рыбешками, 
подкармливают,  и  везут  в  магазин  на 
продажу. (слайд) 
Аквариумных  рыбок  разводят  для  уюта  и 
красоты в доме. (слайд) 
-А  теперь  ребята  давайте  более  подробно 
поговорим «О жизни домашних животных 
зимой». 
-С весны до поздней осени многие животные 
пасутся на пастбище. (слайд) 
На  зиму  люди  заготавливают  для  них  корм. 
(слайд) 
Они  утепляют  помещения  для  зимнего 
содержания скота. (слайд) 

 
 
 
139 
     
 
Готовят места для кормления и специальные 
поилки. (слайд) 
На  личном  подворье  днем  животные 
находятся во дворе, на воздухе. (слайд) 
Ночью их заводят в теплый хлев. Здесь им не 
страшна  холодная  зима.  (слайд)  Домашних 
животных разводят животноводы. 
-  Да,  ребята  домашних  животных  разводят 
люди.  Люди  кормят  их  и  защищают,  строят 
для  них  жилища,  заботятся  об  их 
потомстве.Но  замен  домашние  животные 
дают нам продукты питания. (слайд) 
-Ребята  посмотрите  на  слайд  и  расскажите, 
какую пользу для человека приносит данное 
животное. 
Корова-дает  молоко,  из  молока  получают 
сметану, сыр, масло, творог, мясо. (слайд) 
Овца-человек  получает  мясо,  шерсть  для 
носков, варежек. (слайд) 
Собака-охраняет  жильё  человека,  является 
другом для своего хозяйна. (слайд) 
Осел-служит в хозяйстве, помогает человеку 
перевозить груз. (слайд) 
Свинья- человек получает мясо. (слайд) 
Кошка-Для  общения  с  человеком,  ловит 
мышей. (слайд) 
-Человек  заботится  о  домашних  животных, 
строит им жилища и на зиму утепляет их. У 
каждого  животного  есть  свой  дом.  Давайте 
назовём. 
Жилища коровы …(коровник) (слайд) 
Лошади живут в … (конюшне) (слайд) 
В свинарнике кто живет? (свиньи) (слайд) 
Домик собаки…(будка) (слайд) 
Овцы живут в …(овчарне) (слайд) 
Кошка живет…(в доме человека) (слайд) 
Ү. Итог урока 
-С какой темой познакомились на уроке? 
-Что 
нужно  делать  чтобы  домашним 
животным жилось хорошо зимой? 
ҮІ.  Разгадывание  кроссворда  (слайды  с 
загадками, после отгадывания появляется 
изображение животного - отгадка) 
 
 
 
 
 
АЙТЫС ӨНЕРІ. TBL КОМАНДАЛЫ-БАҒДАРЛАНҒАН ОҚЫТУ ӘДІСІ БОЙЫНША 
ӨТКІЗІЛГЕН САБАҚ 
 
Қожабекова Ж.Қ., 
ф.ғ.магистрі Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті 
 
Мақсаты: Студенттердің қазақтың төл 
өнерінің төрінен табылған айтыс өнері тура-
лы  білімдерін  кеңейту,  айтыстың  тарихы, 
түрлері,  айтыс  ақындары  және  қазіргі  за-
манғы  айтыстар  туралы  мәтіндер  беріп,  тіл 
дамыту  жұмыстарын  жүргізу.  Айтыс  ақын-
дарымен, айтыс мәтіндерімен таныстыру ба-
рысында  сауатты  сөйлеуге  машықтандыру. 
Ойындар  арқылы  ойын  өсіріп,  өз  бетімен 
шығармашылық  жұмыстар  жасауға  дағды-
ландыру.  Ұжымдық  оқытуға  бағыттай  оты-
рып,  командасы  үшінпікірталастар  аясында 
өз ойын қазақ тілінде еркін жеткізуге баулу. 
Оқытудың міндеттері: 
Студент білуі тиіс: 
-қазақтың  төл  өнері  айтыс  туралы  жалпы 
мәлімет; 
- айтыстың түрлерін айыра білу; 
- айтыс ақындар мен мәтіндері туралы; 
Студент жасай алуы тиіс: 
-  пікірталас  барысында  өз  ойын  сауатты 
жеткізу; 
- аударма жұмыстарын жүргізу; 
-  командалық  жұмыс  барысында  нәтижеге 
жету; 
Тақырыптың негізгі сұрақтары: 
1.
 
Айтыс-қазақы өнердің қайнар бастауы. 
2.
 
ХІХ ғасырдағы айтыс ақындары. 
Жеке  даярлық  бойынша  бағалау 
тесті- (2,5 минут) 
 

 
     
 
140 
№ 
Тест сұрақтары мен жауап нұсқалары 
Дұрыс жауап 
1 
 Айтыс дегеніміз не? 
А) екі ақын жазған жазба поэзияның бір түрі 
В) екі адамның бір-біріне өлеңмен жазған хаттары 
С) екі ақынның фольклор туралы жазған өлеңдерінің бір түрі 
D) екі ақынның топ алдындағы қолма қол сөз сайысы 
Е) екі ақынның ел жайындағы жаттанды өлеңдері 
 
2 
Төмендегі топтың қайсысы айтыс ақындары? 
А) Абай, Шәкәрім, Дулат,  
В) Қазтуған, Үмбетей, Шалкиіз 
С) Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет 
D) Шөже, Орынбай, Біржан 
Е) Жаяу Мұса, Үкілі Ыбырай, Мұхит 
 
3 
 Айтыстың түрлері 
А) бәдік, жар-жар, сыңсу, беташар 
В) жазбаша, ауызша, сұрақ-жауап 
С) қыз бен жігіт, жас пен кәрі, өлі мен тірі 
D) сүре, түре, қайым, жұмбақ 
Е) жұмбақ, мақал-мәтел, жаңылтпаш  
 
4 
 Ақындар айтысында қандай мәселелер айтылады? 
А) елдік, әлеуметтік, қоғамдық 
В) үйлену, үй болу, ажырасу 
С) салт-дәстүр, ырым-тыйым, әдет-ғұрып 
D) заңдық, құқықтық 
Е) халық саны, тіл, дін 
 
5 
Салт айтысы нешеге бөлінеді? 
 А) үшке: қыз бен жігіт, түре, сүре 
 В) екіге: қызбен жігіт айтысы, ақындар айтысы 
 С) екіге: түре, қайым 
 D) үшке: қайым, ақындар, қыз бен жігіт 
 Е) екіге: қыз бен жігіт қайым 
 
Топтық даярлық бойынша бағалау тесті – (2.5 минут) 
№ 
Тест сұрақтары мен жауап нұсқалары 
Дұрыс жауап 
1 
 Айтыс дегеніміз не? 
А) екі ақын жазған жазба поэзияның бір түрі 
В) екі адамның бір-біріне өлеңмен жазған хаттары 
С) екі ақынның фольклор туралы жазған өлеңдерінің бір түрі 
D) екі ақынның топ алдындағы қолма қол сөз сайысы 
Е) екі ақынның ел жайындағы жаттанды өлеңдері 
 
2 
Төмендегі топтың қайсысы айтыс ақындары? 
А) Абай, Шәкәрім, Дулат,  
В) Қазтуған, Үмбетей, Шалкиіз 
С) Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет 
D) Шөже, Орынбай, Біржан 
Е) Жаяу Мұса, Үкілі Ыбырай, Мұхит 
 
3 
 Айтыстың түрлері 
А) бәдік, жар-жар, сыңсу, беташар 
В) жазбаша, ауызша, сұрақ-жауап 
С) қыз бен жігіт, жас пен кәрі, өлі мен тірі 
D) сүре, түре, қайым, жұмбақ 
Е) жұмбақ, мақал-мәтел, жаңылтпаш  
 
4 
 Ақындар айтысында қандай мәселелер айтылады? 
 

 
 
 
141 
     
 
А) елдік, әлеуметтік, қоғамдық 
В) үйлену, үй болу, ажырасу 
С) салт-дәстүр, ырым-тыйым, әдет-ғұрып 
D) заңдық, құқықтық 
Е) халық саны, тіл, дін 
5 
Салт айтысы нешеге бөлінеді? 
 А) үшке: қыз бен жігіт, түре, сүре 
 В) екіге: қызбен жігіт айтысы, ақындар айтысы 
 С) екіге: түре, қайым 
 D) үшке: қайым, ақындар, қыз бен жігіт 
 Е) екіге: қыз бен жігіт қайым 
 
 
1-жаттығу. Мәтіннің аудионұсқасын 
тыңдау (5 минут) 
Айтыс – ауыз әдебиетінде ежелден қа-
лыптасқан  поэзиялық  жанр,  топ  алдында 
қолма-қол  суырып  салып  айтылатын  сөз  са-
йысы,  жыр  жарысы.  Айтыс  –  синкреттік 
жанр,  ол  тұрмыс-салт  жырларынан  бастау 
алып,  келе-келе  ақындар  айтысына  ұласқан. 
Айтыстың  ескі  түрі  деп  есептелетін  бәдік 
айтысының негізінде малдағы айналма деген 
ауруды қуу үшін жастар кешке жиылып көш 
бәдік  деп  екі  топқа  бөлініп  өлең  айту  жа-
тады.  Тағы  да  айтыстың  жануарлар  айтысы, 
өлі  мен  тірінің  айтысы,  жұмбақ  айтысы  си-
яқты түрлері  көне әдебиеттерде көбірек кез-
деседі.  Айтыс  еретеректе  арабтарда  кейбір 
жазбаларында  кездескен,  араб  тілінде  оны 
мұғалләкат  деп  атаған.  Ал  қазақтарда  ғана 
дамыған өнер. 
Салт айтысы қыз бен жігіт айтысы жә-
не ақындар айтысы болып екі түрге бөлінеді. 
Салт  айтысының  ескі  түрі  қыз  бен  жігіт  ай-
тысында негізгі тақырып – жастық көңіл күйі 
мен  өнер  сынасу  болса,  ақындар  айтысында 
өнер  салыстыру,  сөз  сынасудың  үстіне  әр 
ақын  өз  руын  дәріптей  жырлаушылық  келіп 
қосылғанын көреміз. Әсіресе бұл XIX ғ. Ете-
гін кеңірек жайған. Осы дәуірде өмір сүрген 
атақты  ақындар:  Шөже,  Балта,  Орынбай, 
Кемпірбай,  Тезекбай,  Сүйінбай,  Түбек, 
Омарқұл,  Тәбия,  Сүгір,  Біржан,  Сара, 
Ұлбике,  Айкүміс  т.б.  түрлі  тақырыпта  шы-
ғарған қысқа өлеңдерімен қатар, айтысқа тү-
сіп,  сан  алуан  сөз  тартыстарын  бастарынан 
кешірген  және  тарихта  көпшілігінің  аттары 
осы айтыс арқылы сақталған. 
Айтыс  жанры  қазақ  ауыз  әдебиетінде 
саны жағынан да, сапасы жағынан да айрық-
ша орын алады. Тек қазақта ғана емес, бүкіл 
Шығыс  елінде  бар  айтыс  қазір  өзінің  жанр-
лық  қасиетін,  түрін  қазақ  әдебиетінде  ғана 
сақтап  қалып  отыр.  Айтыстың  өзіне  тән 
ерекшеліктері  бар.  Ақындар  айтысында 
"жаттама  (трафарет)  өлеңдер  аз  болады" 
(С.Мұқанов). Олар өлеңді табан астында шы-
ғарады,  тосыннан  айтысады.  Айтыс  үстінде 
талай  күтпеген  жайлар  кездеседі.  Айтысар 
тақырыбы белгісіз, тосын сұрауларға тап бо-
лады.  Екі  ақын  да  бірін-бірі  тығырыққа  қа-
мау үшін, бірін-бірі сүріндіру үшін, өмір құ-
былыстарын жұмбақ етіп те тартады. Соның 
бәріне ақындар тез арада жауап беруге, дәлел 
айтуға  әзір  болуы  керек.  Мұның  бәрі  ақын-
дардан сөзге жүйріктікті, білгірлікті, тапқыр-
лықты,  ұсталықты  қажетсінумен  қатар,  ел-
елдің шежіресін, тарихын, жер жайын, этно-
графиялық ерекшеліктерін білуді керек етеді. 
Олай болмаған күнде құр ділмарлықпен еш-
теңе  өндіре  алмайды,  сайыста  дәрменсіз  бо-
лып  қала  береді.  Айтыс  ақыны  ұлттық  киім 
киіп,  мақамын  түрлендіріп,  белгілі  бір  ұлт-
тық  аспаптың  көмегімен  (домбыра,  қобыз, 
сырнай)  орындайтын  болған.  Ақын  көбіне 
белгілі  термелердің,  әндердің  әуендерімен 
айтылған,  соған  байланысты  әр  аймақтың 
ақынының өзіне тән мақамдары болған,  мы-
салы  жетісулық  жай,  ырғақты  мақамдармен 
қатар, батыстық желдірме мақамдар да ақын-
ның шабытын тасытып, көрерменнің айызын 
қандырған. 
Айтыс  –  дүние  жүзiндегi  басқа  ешбiр 
халықта  жоқ,  өнердi  тамашалауға  жиналған 
жұртшылықтың  делебесiн  қоздыратын,  ұлт-
тың  намысын  қайраққа  салатын,  көрермен 
қауымның ыстық ықыласына бөленген, қазақ 
халқының  ұлттық  мақтанышы.  Айтысқа  қа-
тысатын екi ақынның да артында арқа сүйер 
iргелi  елi  бар,  сондықтан  айтыскер  ақындар 
ешкiмнен  жасқанбай,  халықтың  айтар  сөзiн 
айшықты  өлең  жолдарымен  өрнектеп,  ел 

 
     
 
142 
жақсыларының  даңқын  ақсақтатып,  қалың 
бұқараның  аузында  жүрген  шырқыраған 
шындықты  дүйiм  жұрттың  алдында  ашық 
жайып салып отырған.  
“Хан” демей, “Қара” демей, елге тiзесiн 
батырған 
озбырлардың 
қылықтарын 
әшкерелеп,  өткiр  сынап  отыр-ған.  Қанша 
жерден  жек  көргенмен,  ешбiр  би-леушi 
айтыскер  ақындардың  ауызына  қақпақ  қоя 
алмаған.  Айтыс  өнерiнiң  өмiршеңдiгi  де 
осында жатса керек. 
Уикипедия ашық энциклопедиясы 
2-жаттығу. (10 минут) 
А)  Мәтін  бойынша  сұрақтар  дайындаңыз. 
(топ мүшелерінің әрқайсысы бір сұрақтан) 
В)  Мәтіннен  тірек  сөздерді  тауып,  орыс 
тіліне  аударыңыз.  (топтың  әр  мүшесі  екі 
сөзден) 
С)  Мәтінге  және  мәтіннің  әр  абзацына  ат 
қойыңыз.  (екі  топқа  ортақ  тапсырма: 
топтың әр мүшесі бір-бірден) 
3-жаттығу.  Рөлдік  ойын.  Топтарға 
«Біржан» және «Сара» тобы деп ат қойып, 
айдар  тағып,  Біржан  мен  Сараның 
айтысын  орындау  үшін  әр  топтан  бір 
студент  шығарамыз.  Оқытушы  «Біржан 
мен  Сара» айтысы туралы жалпы  мәлімет 
береді. (Барлығы -13 минут) 
Біржан  мен  Сараның  айтысы  қазақ 
фольклорында  кең  таралған  көркем  айтыс-
тартың  бірегейі,  ақындық  көркемдік,  көлем-
ділік  жағынан  қарағанда  Біржан  мен  Сара-
ның айтысы – айтыстың классикалық үлгісі-
не  жататын  керемет  туынды.  Айтыстың  бас 
тақырыбы  –  әйел  теңдігі,  әйел  бостандығы. 
Сараның  айттырған  күйеуі  Жиенқұлды  көр-
сет  деген  Бір  жан  осыжолмен  ғана  жеңіске 
жетеді. Жалпы айтыста қос ақын адамгерші-
лік,  жеке  адамның  тағдыры,  бақ,  ақындық 
әдет, салт, шаруа, кәсіптер, жер, қоныс сияқ-
ты мәселелердің бәрін де сарапқа салады. 
Біржан мен Сараның айтысынан беріл-
ген үзіндіні оқып екі студент айтысады. Қал-
ған  студенттер  олардың  айтысын  сараптап, 
мәтінді  оқуда  кеткен  кемшіліктерін,  төл  ды-
быстарды  анық  айтуын,  мәнерлеп  оқуын 
қадағалайды.  Соның  нәтижесінде  дауысқа 
салынып, айтыс жеңімпазы жарияланады. 
Біржан: 
Шырағым, Сара, сендей тумас бала,  
Шежіре туамысың мұндай дана.  
Обалың Есімбек пен Тұрасбекке,  
Жігітің жөндеу екен, ой, бишара!  
Ел-жұртың 
қорықпайды 
екен 
көз 
жасыңнан,  
Қиып кеткім келмейді мен қасыңнан,  
Кемітер қай жеріңді дұшпан шіркін.  
Адамзат озар емес өз басыңнан 
Сара: 
Көрінсін Біржан салға ай секілді,  
Ақ құйрық көңіл ашар шай секілді.  
Ұсынса қол жетпейтін арғымағым  
Арғынға баламаймын тай секілді. 
Қонжиып мінер Құла жорға барса, 
Келе алмас ол шірігің қорғаласа, 
Ол бізді шын масқара қылар сонда, 
Қорс етіп бармаймын деп үйде қалса. 
Біржан: 
Кісі емес ел намысын ұққандай-ақ, 
Ербиер елсіз тауға шыққандай-ақ. 
Жиенқұл күжірейіп келер ме екен 
Он мата арқасына тыққандай-ақ. 
4-жаттығу. 
Берілген 
суреттерді 
пайдалана  отырып,  айтыс  тақырыбына 
шағын әңгіме құрастырыңыз.(5 минут) 
 
 
 
 
 

 
«Домбыра. Айтыс ақынының мақамы» 

 
«Айтыс ақындарының киімдері» 
5-жаттығу. Жағдаяттық тапсырма. 
(5 минут) 
І)  Сіз  -  айтыскер  ақынсыз.  Бір  үлкен 
айтыста  қарсыласыңыздан  жер  болып, 
жеңіліп  қалдыңыз.  Келесі  күні  газет- 
журналдың 
алғашқы 
бетінде 
Сіздің 
жеңілісіңіз  бен  мүлде  айтыса  алмайтыңыз 

 
 
 
143 
     
 
туралы  ашық  мақалалар  басылды.  Сіздің 
әрекетіңіз... 
ІІ)  Сіз  –  айтыскер  ақынсыз.  Айтыс 
барысында  қарсыласыңызды  ұтымды  ой, 
ұтқыр  сөзіңізбен  жеңіп  кеттіңіз.  Енді, 
марапаттау  рәсімін  күтіп  сахна  сыртында 
тұрсыз. 
Бірақ, 
кенеттен 
жүргізуші 
қарсыласыңыздың 
жеңіске 
жеткенін 
хабарлады.  Бұл  әділқазылар  тарапынан  сізге 
жасалған әділетсіздік. Не істейсіз? 
5.  Оқу  және  оқыту  әдістері:  TBL 
(командалы-бағдарланған оқыту әдісі) 
1)  Жеке  оқыту:  Жеке  даярлық  бойынша 
бағалау тесттері (ЖДБТ) 
2) Топтық оқыту: Топтық даярлық бойынша 
бағалау тесттері (ТДБТ) 
3)  Командалық  оқыту:  мәтінмен  жазбаша 
жұмыстар,  жағдаяттық  тапсырма,  рольдік 
ойын, шығармашылық жұмыс, эссе, ойындар 
т.б. 
4)  Қорытынды  тест:  әрбір  білім  алушыға 
берілетін күрделі деңгейдегі тест. 
5) Студенттің және команда жұмыстары-
ның бағалануы: Электрондық журналда «Ве-
домость  оценки  занятия,  проведенного 
методом TBL» 
6. Әдебиеттер : 
1.  Күзекова  З.  Қазақ  тілінің  практикалық 
курсы (гуманит.).- Алматы: Ғылым, 2009. 
2. Күзекова З. Қазақ тілі практикалық курсы 
(қаржы инст.).-Алматы: Раритет, 2002. 
3.  Күзекова  З.,  Қарақұсова  Г.  Қазақ  тілі 
(эконом.).-Алматы: Қаржы-қаражат, 1997. 
4. 
Күзекова 
З., 
Құрманбайұлы 
Ш., 
Жусанбаева  С.  Қазақ  тілі  (халықаралық 
қатынас).- 
Алматы: Ана тілі, 1998. 
5.  Рысбаева  Г.Қ  Қазақ  тілі  (грамматикалық 
анықтағыш).-Алматы, 2000. 
6.  Нұржан  Ж..  Өзге  ұлт  өкілдеріне  қазақ 
тіліне тән 9 дыбысты оқыту үлгісі.-  Ақтөбе-
2007. 
7.  Нұржан  Ж.  Қазақ  тілі  сабақтары  (орыс 
мектебін 
бітірген 
қазақ 
жастарына 
арналған)- 
Ақтөбе-2010. 
8. Уикипедия ашық энциклопедиясы. 
9. Айтыс. Алматы, - 1991ж. 
10.Қазіргі айтыстар. Астана: Күлтегін- 2000 
7. Бақылау 
Қорытынды тест (5 минут) 
 
№ 
Тест сұрақтары мен жауап нұсқалары 
Дұрыс жауап 
1 
 Айтыс басқа елдерде болған ба, болса қалай аталады? 
 А) болған, арабтарда мұғалләкат 
 В) үнділерде кездескен 
 С) болмаған 
 D) болған парсыларда мүшайра 
 Е) болған тәжіктерде муама 
 
2 
 Айтыс өнерінің ерекшелігі 
А) суырып салу, ой еркіндігі 
В) сөздің көркемдігіне мән беру 
С) проблемалар туралы айтпау 
D) ақынның жеке басын кемсіту 
Е) әртүрлі тақырыпқа өлең жазу 
 
3 
Төмендегі топтың қайсысы айтыс ақындары? 
А) Абай, Шәкәрім, Дулат,  
В) Қазтуған, Үмбетей, Шалкиіз 
С) Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет 
D) Шөже, Орынбай, Біржан 
Е) Жаяу Мұса, Үкілі Ыбырай, Мұхит 
 
4 
 Айтыстың түрлері 
А) бәдік, жар-жар, сыңсу, беташар 
В) жазбаша, ауызша, сұрақ-жауап 
С) қыз бен жігіт, жас пен кәрі, өлі мен тірі 
D) сүре, түре, қайым, жұмбақ 
Е) жұмбақ, мақал-мәтел, жаңылтпаш  
 
5 
 Ақындар айтысында қандай мәселелер айтылады? 
 

 
     
 
144 
А) елдік, әлеуметтік, қоғамдық 
В) үйлену, үй болу, ажырасу 
С) салт-дәстүр, ырым-тыйым, әдет-ғұрып 
D) заңдық, құқықтық 
Е) халық саны, тіл, дін 
6 
Айтыс ақынына қойылатын талаптар 
А) тұрмыс жағдайы, діні, ұлты 
В) киімі, мақамы, сөзі, ойы, аспапта ойнауы  
С) әні, әуені,қарсыласын сыйлауы 
D) сөйлеуі, ұйқасы, отырысы, киімі 
Е) отбасы жағдайы, жынысы, туған жері 
 
7 
 Айтыстың классикалық үлгісіне жататын ең шоқтығы биік айтыс 
А) Табия мен Омарқұл 
В) Жамбыл мен Айкүміс 
С) Шөже мен Ұлбике 
D) Шернияз бен қыз 
Е) Біржан мен Сара 
 
8 
Салт айтысы нешеге бөлінеді? 
 А) үшке: қыз бен жігіт, түре, сүре 
 В) екіге: қызбен жігіт айтысы, ақындар айтысы 
 С) екіге: түре, қайым 
 D) үшке: қайым, ақындар, қыз бен жігіт 
 Е) екіге: қыз бен жігіт қайым 
 
9 
4. Біржан айтыста Сараны қалай жеңді? 
А) ұтымды ойымен басым түсті 
В) өзін өзі мақтап 
С) Сараның күйеуін айтып 
D) Сараның сұлулығын айтқан теңеулерімен 
Е) Төрелерді мақтап  
 
10  5. Айтыскер қыздарды атаңыз. 
А) Шара, Шұғыла 
В) Ұлбике, Сара 
С) Әсем, Әмина 
D) Қарақат Мәдина 
Е) Күлаш, Жамал 
 
Кері байланыс – (2 минут) 
Не білемін? 
Не білдім? 
Не білгім келеді? 
 
 
 
 
 
Пәннің аты: 
сауат ашу 
Мұғалім: Кожалепесова Н.К. Ақтөбе қаласы, №51 гимназия  
Сабақтың 
атауы 
Санайық. Заттың санын білдіретін сөздер. Махамбеттің тапқырлығы 
Мақсаты  а) Қазақтың батырлары, оның ішінде Махамбет туралы мағлұмат беру. 
ә) топтық тапсырмалар, жаттығулар орындау арқылы оқушылардың 
ойлауқабілетін, сөздік қорын , есте сақтау қабілетін дамыту, өнерге деген 
қызығушылығын арттыру. 
б) Оқушыларды ұқыптылыққа, бірізділікке тәрбиелеу 
Сабақтың түрі: аралас сабақ 
Сабақта пайдаланатын көрнекті-құралдар: слай д, оқулық, Махамбет 
суреті, сұрақтар 
Күтілетін 
нәтиже 

 
 
 
145 
     
 
Пайдаланатын әдіс-тәсілдер: сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру 
+Психоло-
гиялық 
ахуал 1 мин 
Психологиялық дайындық 
Көңіл –күйлерін анықтау. 
Оқушылар шеңберде жиналып,көңіл 
күйлерін білдіреді, бірге бүгінгі 
сабаққа сәттілік тілейді. 
Қызығу-
шылықты 
ояту 
 
5 мин 
I. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен 
сәлемдесу, түгендеу, сынып бөлмесінің 
тазалығына көңіл бөлу, сабаққа 
дайындау. 
II. Үй тапсырмасын сұрау. 
Оқушылардан «Үш би» өлеңін жатқа 
сұрап, сұрақтарқою арқылы үй 
жұмысын қорытындылау. 
III. Өткен материалдар бойынша 
білімдерін тексеру кезеңі.Үш би 
туралы небілеміз? Ережені еске түсіріп, 
мысалдар келтірейік. 
Топқа бөлу. 
IV. Мақсат қою кезеңі. Бүгінгі 
өтетініміз Санамақ  
Жаңа сабаққа деген 
қызығушылықтары оянып,ерекше 
ынтамен кіріседі. 
«Тақия тастамақ» ойыны арқылы үй 
тапсырмасы сұралады. Үш би өлеңін 
жатқа айтады 2-3 бала, бір біріне 
сұрақтар қойып үй тапсырмасын 
бекітеді. Заттың санын білдіретін 
сөздерге мысал кетіріп, сұрақтарын 
қайталайды. 
Қанша? Неше? Нешеде? Нешеу? 
Нешінші? 
Мағынаны 
тану 
10 мин 
 Оқушыларға санамақты толықтай 
оқыту 
ҮІ. Дәптермен жұмыс. 
139-жаттығу. Неше? сұрағына жауап 
беретін сөздерді тауып жазыңдар. 
1.
 
Оқулықтан санамақты оқыту.  
2.
 
Санамақ айту 
Жаттығуды дәптерге жазады. 
Бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, 
сегіз, тоғыз, он, он бір. 
Сергіту сәті 
1,5 мин 
«Жұмыр қылыш» Махамбет 
 Би жаттығу  
Ой сергітеді,шаршағандары 
басылады. 
Ой 
толғаныс 
10мин 
 
 
 
 
 
 
5мин 
 
 
 
 
 
 
 
2 мин 
«Махамбеттің тапқырлығы» 
 - Кім айтады,Махамбет кім? 
1.Слайд арқылы Махамбет өмірімен 
таныстыру 
Оқулықпен жұмыс. 
1.
 
Мәтіннің мазмұнымен танысу 
Топтарға тапсырма: 
1- топ. Тергуші Махамбетті не үшін 
іздеді? 
2-топ . Махамбетпен тергеушінің 
арасындағы әңгімені тауып оқу 
3- топ. Ауыл адамдары Махамбетті 
қалай сипаттады? 
4- топ. Тергеуші неге қайтып кетті? 
5- топ. «Сөз тапқанға қолқа жоқ» 
дегенді қалай түсінесіңдер? 
VII.Бекіту кезеңі. 
Ыстық орындық . 
 
 
 
 
 
 
Махамбет туралы мәліметпен 
танысады. 
2.Тізбекттеп оқып, мәтінмен 
танысады. 
1.
 
3. Әр топ өздеріне берілген 
сұраққа жауап іздейді топта бірлесіп, 
жауап береді  
 
 
Бүгінгі сабақтақ туралы ойын айтады 
бір оқушы шығып. 
Үйге 
тапсырма 
(2мин) 
Санамақ жаттау. Махамбеттің 
тапқырлығы оқу, әңгімелеу. 
140- жаттығу 
Күнделіктеріне жазу 
Бағалау 
2мин 
Оқыту үшін бағалау және оқуды 
бағалау, топтық бағалау 
Бағалау парақшасын толтырады. 

 
     
 
146 
Кері 
байланыс 
 
Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға 
жабыстырады 
 
 
НАШ ДОМ – КАЗАХСТАН 
 
Коршикова В.В.,  
Благодарная средняя школа учитель музыки 
 
Звучит гимн Казахстана. 
1-ый  ведущий:  Добрый  день  учащиеся, 
преподаватели и наши гости. Наш сегодняш-
ний  концерт  посвящен  празднованию  Дня 
Независимости  Республики  Казахстан.  До 
приобретения государственной независимос-
ти  Республика  Казахстан  входила  в  состав 
крупной  империи  Союза  Советских  Социа-
листических  Республик  (СССР).  В  состав 
СССР,  кроме  Казахстана,  было  еще  14  рес-
публик.  Все  они  были  тесно  связаны  между 
собой. Демократические преобразования, на-
чавшиеся  в  середине  восьмидесятых  годов, 
вызвали  большие  изменения  в  жизни  союз-
ных  республик.  25  октября  1990  года  была 
принята  Декла-рация  о  государственном  су-
веренитете  Казахской  Советской  Социалис-
тической  Республики.  Это  событие  имело 
большое  политическое  значение  в  жизни 
республики.  В  1991  году  Советский  Союз 
распался.  10  декабря  1991года  был  принят 
закон об изменении наименования Казахской 
ССР.  Она  стала  называться  Республикой 
Казахстан. Каждая республика стала отдель-
ной независимой страной. Теперь можно бы-
ло  напрямую  сотрудничать  с  разными  стра-
нами, самостоятельно и на равных общаться 
с ними, быть членом международной органи-
зации. 
2-ой  ведущий:  16  декабря  1991  года 
был принят Конституционный закон Респуб-
лики  Казахстан  «О  государственной  незави-
симости  Республики  Казахстан».  Так  была 
провозглашена  государственная  независи-
мость Республики Казахстан. Независимость 
дала  возможность  Казахстану  вести  прямые 
переговоры  с  другими  странами,  заключать 
международные  соглашения.  Для  участия  в 
международном  полити-ческом  процессе  и 
конкретных  шагов  во  внешней  политике 
Казахстану  необходимо  было  признание  его 
самостоятельности  другими  государствами. 
Одним  из  первых независимость  Казахстана 
признали  Турция,  США,  Китай,  Германия, 
Пакистан,  а  затем  и  другие  страны.  В  1992 
году  Казахстан  вступил  в  самую  авторитет-
ную и влиятельную международную органи-
зацию  ООН  (Организацию  Объединенных 
Наций). 
1-ый  ведущий:  Закономерно,  что  после 
провозглашения  независимости  республика 
провела выборы своего руководителя. С этой 
целью 1 декабря 1991 года прошли всенарод-
ные  выборы  Президента  Казахстана,  на  ко-
торых  убедительно  победил  Н.А.Назарбаев. 
В  исполнении  Жаржановой  Рахимы  прозву-
чит кюй Даулет Керея «Женгем суиер» 
2-ой  ведущий:  Вальшина  Алина  испол-
нит  пьесу  Роули  «В  стране  гномов» 
Ахметова  Айдана  исполнит  казахскую  на-
родную  песню  в  обработке  С.Барибаева 
«Камажай» 
1-ый  ведущий:  Для  утверждения  своей 
независимости  молодому  Казахстану  необ-
ходимо  было  в  первую  очередь  принять 
Конституцию,  определить  и  утвердить  госу-
дарственные  символы.  Государству  для  соз-
дания  условий  стабильного  развития  нужны 
были  свои  законы,  охраняющие  права  и 
свободы граждан. 
30  августа  1995  года  на  всенародном 
референдуме  принята  Консти-туция  страны. 
В конституции отмечены все свободы, гаран-
тирующие  возможность  доброго  сосущест-
вования  народов,  населяющих  Казахстан. 
Особо  отмечено  в  Конституции,  что  Казах-
стан  -  правовое,  демократическое,  светское, 
социальное  государство.  Граждане  Казах-
стана  имеют  равные  права.  В  Конституции 
записано: «Никто не может подвергаться ка-
кой-либо дискриминации по мотивам проис-
хождения,  социального,  должностного  и 
имущественного  положения,  пола,  расы,  на-
циональности,  языка,  отношения  к  религии, 
убеждений, места жительства или по любым 
иным обстоятельствам». 

 
 
 
147 
     
 
2-ой  ведущий:  Количество  государств 
на планете достигло 224. У всех этих малых 
и больших государств имеются обязательные 
для  применения  государственные  знаки  от-
личия,  которые  отмечают  особенность  той 
или  иной  страны.  Их  называют  государст-
венными  символами.  К  ним  относятся  герб, 
флаг,  гимн.  Все  народы  уважают  свои  сим-
волы. Символы имеют огромное прикладное 
значение  при  отношениях  с  другими  стра-
нами.  Флаг  официально  поднимается  в  слу-
чаях:  при  визите  глав  государств,  во  время 
важных мероприятиях государственного зна-
чения,  в  дни  государственных  праздников, 
при  награждении  чемпионов  Олимпиады. 
Также  при  вышеназванных  случаях  звучит 
гимн страны. Флаги вывешиваются на самых 
высоких  и  видных  местах,  в  основном  на 
стенах  и  крышах  государственных  учрежде-
ний. 
1-ый  ведущий:  В  исполнении  лауреата 
и 
дипломанта 
областных 
конкурсов 
Турежанова  Бахтияра  прозвучит  пьеса 
А.Абдинурава  «Иноходец»  Жаманкулова 
Аяжан  является  лауреатом  и  дипломантом 
областных  и  региональных  конкурсов,  она 
исполнит «Прелюдию» Газизы Жубановой 
2-ой  ведущий:  Победители  областного 
конкурса  вокальной  песни  дуэт  Улыкпан 
Аяжан  и  Пивоварова  Александра  исполнят 
песню 
И.Нусипбаева 
«Дос 
болайык 
берымыз» 
1-ый  ведущий:  Токбасова  Альбина  яв-
ляется  победителем  областных  и  региональ-
ных  конкурсов,  в  ее  исполнении  прозвучит 
казахская  народная  песня  в  обработке 
А.Ошлакова «Асет» 
2-ой ведущий: Независимая Республика 
Казахстан  создала  свои  символы,  в  которых 
отразила  свою  историческую  связь  с  тради-
циями  народа.  Государственными  символа-
ми являются - флаг, герб и гимн. 
Флаг  -  один  из  основных  символов 
государства. Флаг Казахстана был утвержден 
в  июне  1992  года.  На  конкурсной  основе 
проект флага был изготовлен архитектором и 
художником  Ш.Ниязбековым.  Это  сине-го-
лубое полотнище с золотым солнцем и паря-
щим орлом в центре. Синеголубая одноцвет-
ность  флага  отражает  не  только  привержен-
ность идее единения, но и напоминает о без-
облачном небе, которое всегда и у всех было 
олицетворением мира, спокойствия, благопо-
лучия. На языке геральдике синий цвет и его 
оттенки 
соответствуют 
человеческим 
качествам  честность,  верность,  надежда. 
Золотое  солнце,  купающееся  в  своих  лучах 
олицетворяет  покой  и  богатство,  а  степной 
орел  -  щедрость  и  зоркость,  высоту 
помыслов  казахстанцев.  Окаймлен  флаг 
узорами 
кошкар 
муйыз, 
которые 
свидетельствуют 
о 
традиционном 
ремесленном искусстве казахского народа. 
1-ый  ведущий:  Герб  –  отличительный 
символ  любого  государства.  Был  проведен 
конкурс  среди  большого  числа  художников, 
архитекторов,  дизайнеров.  В  итоге  в  1992 
году  Верховный  Совет  утвердил  герб 
Республики.  Авторами  герба  являются 
Ш.Уалиханов  и  Ж.Малибеков.  В  основе 
герба лежит шанырак, он стал сердцем герба. 
Это  очаг,  целостность  мира,  символ 
первоосновы  государства  семьи.  Летящий 
тулпар  образ  бессмертия,  бесконечного  и 
духовного богатство народов, проживающих 
под  одним  шаныраком.  Тулпар  символ 
сохранения  строя  суверенного  Казахстана. 
Крылатый тулпар - это полет мечты, молодое 
поколение,  с  которым  всегда  связаны 
надежды.  Пятиконечная  звезда  -  венчает 
герб.  У  каждого  человека  должна  быть 
путеводная звезда. Такая звезда должна быть 
и у государства. 
2-ой  ведущий:  Государственный  гимн 
объединяет  казахстанцев,  выражает  любовь 
и  уважение  к  истории  и  традициям  наших 
предков,  веру  в 
светлое  будущее  нашей  страны.  Гимн 
наполняет  сердца  людей  чувством  гордости 
и радости за свою Родину, за наш Казахстан, 
который 
объединил 
людей 
разной 
национальности в одну семью. Первый текст 
Гимна  был  принят  в  декабре  1992  года. 

 
     
 
148 
Новый  гимн  приняли  в  январе  2006  года. 
Музыку  гимна  написал  композитор  Шамши 
Калдаяков,  слова  Жумекен  Нажимеденов  и 
Нурсултан Назарбаев. 
1-ый ведущий: В исполнении вокальной 
группы  младших  классов  прозвучит  песня 
А.Ермолова  «Мой  Казахстан»  Суптель  Вера 
исполнит 
«Меланхолический 
вальс» 
Н.Даргомыжского.  В  исполнении  дуэта 
Пошолченко Даши и Абилгазиевой. Айданы 
прозвучит «Регтайм» С.Джоплина 
2-ой  ведущий:  В  заключение  нашего 
концерта,  чтобы  проверить,  насколько  вни-
мательно  вы  нас  слушали,  мы  хотим  пред-
ложить вам кроссворд «Мой Казахстан». 
Кроссворд «Мой Казахстан» 
ПО ГОРИЗОНТАЛИ: 
1.Надпись в нижней части герба. 
2.Фамилия президента нашей страны. 
3.Один из авторов-художников герба. 
4.Один  из  элементов,  изображенных  на 
флаге. 
5.Композитор, сочинивший музыку к гимну. 
6.Верхняя 
сводчатая 

жүктеу/скачать 4,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: