Студентке арналған пәннің оқыту бағдарлама (Sillabus)

Студентке арналған пәннің оқыту бағдарлама (Sillabus) 
__«Жануарлар биохимиясы»___ пәні бойынша 
 
2013-2014 оқу жылына арналған 
1. Негізгі ақпарат 
Факультет 
«Мал шаруашылығы ӛнімдерін ӛндіру және ӛңдеу технологиясы», ҚазҰАУ 
Мамандық (шифры, аты) 
5В0120200 – Ветеринарлық санитария   
Пән 
Жануарлар биохимиясы 
Семестр, курс 
2-курс,  4-семестр 
Пән статусы 
Базалық 
Кредит саны 
2 
Сабақ ӛтетін аудитория 
 № 10 оқу ғимараты  (116, 119, 03-жаттығу бӛлмелері) 
Дәріскер 
Салханова С.Н., Абая даң. 28, 10 корпус 107 бӛлме. Тел:2723931. конс. сенбі 10
00
 – 12
00
 
сағ;  
Тәжірибелік, 
лабораториялық сабақ 
беретін  оқытушылар 
Салханова С.Н., доцент,  Абая даң. 28, 10 корпус 107 каб. Тел:2723931. конс. сейсенбі 
14
30
 – 16
00 
сағ.; 
Бәзілбаев С.М., Абая даң. 28, 10 корпус 107 бӛлме. Тел:2723931. конс. сейсенбі 10
00
 – 
12
00
 сағ; 
2. Пререквизиттер және постреквизиттер 
Пререквизиттер: Жалпы химия, биоорганикалық химия, аналитикалық химия, физикалық және коллоидтық химия, 
биотехнолгия негіздері. 
Постреквизиттер: Молекулярлық биология, микробиология, фармакология, токсикология,  гигиена. 
3. Пәннің мақсаты және міндеті 
Мақсаты студенттерге тірі организмдегі зат және энергия алмасуы мен химиялық құрамын терең білдіру.  
Міндеттері: болашақ мамандар ретінде қазіргі заманғы биохимиялық әдістермен биологиялық активті заттарды (қан, 
сүт құрамындағы БАЗ және т.б.) зерттеу жұмыстарын жүргізуге үйрету және басқа да пәндердi  меңгеруге қажет бiлiм 
мен бiлiк қалыптастыру 
4. Студенттің жҧмыс уақытының бӛлінуі 
Барлығы, 
сағаттар 
Аудиторлық сабақтар 
Аудиториядан тыс 
жүргізілетін 
жұмыс 
Дәрістер 
Лабораториялық 
сабақтар 
Тәжірибелік 
сабақтар 
Аудиториялық 
СӚЖ 
СӚЖ 
2 кредитке – 
90 сағат 
50 мин./саб. 
100 мин./саб. 
50 мин./саб. 
20 с 
40 с  
10 с 
10 с 
10 с 
5. Пән мазмҧны 
Осмос және осмостық қысым. Диффузия. Буферлік жүйе және қанндағы буферлік жүйе. Витаминдер, майда және 
суда  еритін  витаминдер.  Ферменттер,  жәй  және  күрделі  ферменттер.  Маңызды  коферменттер.  Биологиялық  тотығу. 
Кӛмірсулар  және  олардың  метаболизмі.  Липидтер  және  олардың  метаболизмі.  Белоктар  және  олардың  метаболизмі. 
Нуклеин қышқылдары, ДНҚ, РНҚ (репликация және мутация). Судың және  минералдық заттардың алмасуы.   Табиғи 
қосылыстардың  және  клетканың  құрылымдық  негізгі  элементтері  мен  ағзадағы  зат  алмасу  процесіне 
қатысатын заттардың кұрылымын білу олардың белгілі бір жағдайда қоршаған ортадағы химиялық әсерін және 
биохимиялық процестерде табиғи қосылыстардың, олардағы функционалдық топтарының ӛзгеруін болжайды. 
6. Курс саясаты  
Сабаққа  міндетті  түрде  кешікпей  келіп  қатысу  керек.  Жіберілген  сабақты  оқытушының  белгілеген  уақытында 
сабақтан тыс ӛтеу қажет. Аудиториялық сабақтар барысында ұялы телефондарды ӛшіріп қою керек. Студенттер сабаққа 
тек қана ақ халатпен және ақ қалпақпен жіберіледі.  
Студенттердің  білімін  аралық  бақылау  үшін  3  коллоквиум  ӛткізіледі.  Дәрістің  қолжазбалары  (конспект)  жоқ 
студенттер  коллоквиумға  жіберілмейді,  сондай-ақ  коллоквиумды  белгіленген  күннен  кеш  тапсырған  жағдайды  1  балл 
тӛмендетіледі. 
Ӛзіндік жұмыстың әр тапсырмасы 10 балмен бағаланады. Ең үлкен 10 балл студентке тапсырманы уақытында және 
жоғары  сапамен  орындағаны  үшін  беріледі.  Тапсырманы  уақытында  оқытушыға  ӛткізбеген  жағдайда  балл 
тӛмендетіледі.  
Емтиханға кіруге рұқсат алу үшін студент барлық ағымдық бақылау нәтижесінде 60 балл (немесе 30 балдан жоғары 
балл) алу керек. Бұл норматив орындалмай қалған жағдайда ол қосымша тапсырма орындауы керек. 
Емтиханда студент ең кӛбі 40 балл алады. Мұндай балл алу үшін емтихан билетіндегі барлық сұраққа толық және 
сапалы  жауап  беру  керек.  Жауабы  толық  болмаса  немесе  сапасы  тӛмен  болса,  онда  1  балл  мӛлшері  азаяды.  Емтихан 
билетінде 4 сұрақ болады және әрбір сұрақ 10 балмен бағаланады. 
7. Әдебиет (негізгі және қосымша) 
1.
 
Сейітов З.С. Биологиялық химия. – Алматы:«Қайнар», 1992. 
2.
 
Қайырханов Қ.К. Жануарлар биохимиясы. –Алматы:«Ана тілі», 1993. 
3.
 
Сейтембетова А.Ж., Лиходий С.С. Биологиялық химия. –Алматы:«Білім», 1994. 
4.
 
Сейітов З.С., Бейсебеков М.Қ. Физикалық және коллоидтық химия. Алматы, 1993. 
5.
 
Чечеткин А.В. и др. Биохимия животных. – М.: «ВШ», 1982. 
6.
 
Кононский А.В. Биохимия животных. –М.: «ВШ», 1982. 
7.
 
Малахов А.Г., Вишняков С.И. Биохимия сельскохозяйственных животных.– М.:«Колос». 

8.
 
Бейсембаева H. Ұ., Тӛлегенова Б.Т. Биологиялық химия. – Алматы:«Қазақ университеті». 
8. Пән бойынша тапсырмаларды орындау мен тапсырудың графигі 
Жұмыс түрлері 
Позициялар 
Балдар 
Позиция бойынша 
Бары 
* Аудиториялық сабақтар бойынша барлығы, соның ішінде: 
Дәріс 
- қатысуы 
- әр қатысуға - 0,2 балл 
2,0 
Лабораториялық сабақ  - қатысуы,  
- орындау сапасы 
- әр қатысуға – 0,2 балл 
- әр жұмысқа – 0,8 балл 
А- 0,72-0,8 балл 
В- 0,6-0,7 балл 
С- 0,48-0,58 балл 
D- 0,4-0,46 балл 
2,0 
8,0 
Тәжірибелік 
(семинарлық) сабақ 
- қатысуы 
- белсенділігі 
 
- әр қатысуға – 0,2 балл 
- әр жұмысқа – 0,8 балл 
А- 0,72-0,8 балл 
В- 0,6-0,7 балл 
С- 0,48-0,58 балл 
D- 0,4-0,46 балл 
2,0 
8,0 
*Шептік бақылау - 2 (саны кредит санына байланысты) бойынша барлығы, с. і.: 
(Формасы) 
Ауызша тапсыру 
 
 
 
(мерзімі және сұрақтың саны) 
1-коллоквиум: 6-апта, 4-семестр  
2-коллоквиум: 14-апта, 4-семестр 
 
Әр коллоквиумға 5 балл 
А- 4,5-5,0 балл 
В- 3,8-4,4 балл 
С- 3,0-3,7 балл 
D- 2,5-2,9 балл 
10,0 
*СӚЖ (жҧмыс тҥрі кредит санына байланысты) бойынша барлығы, оның ішінде: 
Жұмыс түрі 
СӚЖ графигі (апта) 
Балдың бӛлінуі  
Барлығы  
тапсырманы 
беру 
жұмысты 
қабылдау 
орындауы және 
мерзімінде тапсыруы 
жұмысты қорғауы 
30,0 
- 1-реферат 
- 2-реферат 
 
1-апта, 4-сем. 
1-апта, 4-сем. 
 
7-апта, 4-сем. 
15-апта, 4-сем. 
5 
5 
А- 4,5-5,0 балл 
В- 3,8-4,4 балл 
С- 3,0-3,7 балл 
D- 2,5-2,9 балл 
10 
10 
А- 9,0-10,0 балл 
В- 7,5-8,9 балл 
С- 6,0-7,4 балл 
D- 5,0-5,9 балл 
15 
15 
Барлық ағымдағы бақылау  
60 
Аралық аттестация (емтихан) 
16 апта  
(4-семестр, 
ауызша, 4-сұрақ)  
Әрбір сұраққа:  
А- 9,0-10,0 балл 
В- 8,9-7,5 балл 
С- 6,0-7,4 балл 
D- 5,0-5,9 балл 
40 
Барлығы 
100 
 
 
 
 
 
Құрастырғандар:  
химия магистрі, аға оқытушы                                   С.Н. Салханова 
х.ғ.к., доцент                                                               С.М. Бәзілбаев 
 
 
 
 
 

Пән аты 
Биохимия және биологиялық белсенді 
заттарды синтездеу негіздері 
  
кафедра пәндерінің 2013-2014 оқу жылында 
оқу-әдістемелік қамтамасыздану картасы                                                     
(қазақтілді топтар үшін) 
   
  
Мамандық(тар) 
Оқушылар 
Оқулықтар мен оқу қҧралдары 
Саны 
Дәріс жазбалары (конспект) 
Саны 
саны 
  
кітапхана 
кафедр. 
  
кітапхана 
кафедр. 
6060
 
 
1. Сейітов З.С. Биохимия.- Алматы, 
2002 
100+100 
4 
 
0 
1 
6110
 
 
2. Сейітов З.С., Бейсебеков М.Қ. 
Физикалық және коллоидтық химия.- 
Алматы. 1993 
25 
0 
 
0 
1 
 
30 
3. Қайырханов Қ.К. Жануарлар 
биохимиясы.-Алматы,2007  
100 
2 
Бәзілбаев С.М. 
0 
1 
 
8 
4. Сейтембетова А.Ж., Лиходий С.С. 
Биологиялық химия.-Алматы, 
Білім,1994 
0 
1 
  
  
  
 
23 
5. Бейсембаева Н.Ұ., Тӛлегенова Б.Т. 
Биологиялық химия.-Алматы Қаз. 
Унив.2007 
0 
2 
  
  
  
 
7 
  
  
  
  
  
  
Итого 
217 
  
325 
11 
  
  
  
Қамтамасыздануы / баға 
  
1,66359447  жақсы 
  
0  жаман 
  
  
Практикумдар 
Саны 
Зертханал. жҧмыстар әдіст. 
нҧсқаулары  
Саны 
  
  
(практикалық сабақтарға және СӚЖ-
ге арналған оқу-әдістемелік әдебиет) 
кітапхана 
кафедр. 
кітапхана 
кафедр. 
 
111    
  
  
1.Жұмашев Ж.Ж. және т.б. Биологиялық 
химиядан лабораториялық сабақтарға 
арналған методикалық нұскау. Алматы, 
2006 
100 
10 
 
99    
  
  
2. Жұмашев Ж.Ж. және т.б. Биологиялық 
химиядан СӚЖ тапсырмаларына 
арналған методикалық нұскау. Алматы, 
2006 
100 
10 
 
14    
  
  
  
  
  
 
 
   
 
 
 
 
 
  
  
Итого 
0 
0 
  
200 
20 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
«БЕКІТЕМІН» 
Н. О. Базанова атындағы «физиология, морфология және биохимия»  
кафедрасының меңгерушісі,  
профессор __________________ С.С. Алданазаров 
«____» ________________ 2013ж. 
 
2013-2014 оқу жылы 5В120200 – Ветеринарлық санитария   мамандығы бойынша оқитын күндізгі бӛлімнің 2 курс студенттеріне арналған 
 «Жануарлар биохимиясы» (2 кредит) пәні бойынша аудиториялық сабақтарды ӛткізудің 
 
КҤНТІЗБЕЛІК – ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ 
Барлық аудиториялық сабақтар – 40 сағат 
Соның ішінде: Дәріс – 10с. 
Зертханалық  сабақ – 20с. 
Тәжірбиелік сабақ – 10с. 
. 
I. Дәрістер - 10 сағат 
 
Дәріс 
рет 
№ 
Дәрісте қаралатын тақырыптар және ондағы сҧрақтар 
Сағат 
саны 
Қолданылатын 
кӛрнекі-
иллюстрациялық және 
басқа материалдар 
Студенттердің тақырыпты қосымша ӛздігінен 
меңгеруіне қажетті әдебиеттер  
1 
2 
3 
4 
5 
1 
 
Кіріспе. Биохимия пәні және оның ауыл шаруашылығындағы маңызы. рН 
(сутектік  кӛрсеткіш)  және  оның  маңызы.  Буферлік  жүйелер  және  оның 
әсер  ету  механизмі.  Витаминдер.  Жіктелуі  және  номенклатурасы.  Майда 
еритін витаминдер, олардың зат алмасу процесіндегі маңызы. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
Чечеткин  Л.В,  и  др.  Биохимия  животных.  -  М.: 
1982. 
Малахов  А.Г.,  Вишняков  С.И.  Биохимия  сельхоз. 
животных. М. 1984. 
Кононский А.И. Биохимия животных, Киев, 1980 . 
Сеитов  З.С.  Биохимия.  -  Алматы,  Мед.университет 
2012. 
Сеитов З.С. Биохимия. - Алматы, 2001. 
Сеитов  З.С.,  Бейсебеков  М.Қ.  Физикалық  және 
коллоидтық химия. - Алматы, 1993. 
Ленинджер Л. Основы бихимии. - М.: Мир, 1985.  
Қайырханов  К-К.  Жануарлар  биохимиясы.  Алматы: 
Ана тілі, 1993. 
Қайырханов  К-К.  Жануарлар  биохимиясы.  Алматы: 
«Халықаралық жазылым Агенттігі» ЖШС, 2004.  
Николаев А.Я. Биологическая химия. - М.: 1991.  
Сейтембетова Л.Ж., Лиходий С.С. Биологиялық химия. 
2 
 
Ферменттер.  Ферменттердің  классификациясы  және  жіктелуі.  Қарапайым 
және күрделі ферменттер. Қасиеттері.  
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
3 
 
Гормондар,  химиялық  табиғаты.  Ішкі  секреция  бездері.  Қалқанша  және 
ұйқы  бездерінің  гормондары.  Белоктық  және  стероидтық  гормондардың 
әсер ету механизмі. цАМФ және оның маңызы. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
4 
 
Зат  және  энергия  алмасуы.  Биологиялық  тотығу.  Тыныстану  тізбегі  және 
оның ферменттері. Тотыға фосфорлану, энергетикалық балансы. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
5 
 
Кӛмірсулар  биохимиясы.  Кӛмірсулардың  қорытылуы  және  оның  сіңуі. 
Моносахаридтер  мӛлшерінің  қандағы  реттелуі.  гипергликемия  және 
глюкозурия.  Гликогеннің  және  глюкозаның  бауырдағы  биосинтезі. 
Гликогеннің бауырдағы ыдырауы. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
6 
 
Гликолиз  туралы  түсінік.  Лимон  қышқылының  циклі.  Энергетикалық 
балансы және маңызы. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 

7 
 
Липидтер  биохимиясы.  липидтердің  қорытылуы  және  сіңуі.  Ішектегі 
липидтердің  ресинтезі.  Күйіс  қайыратын  малдардағы  липидтер 
қорытылуының  ерекшеліктері.  Майлар  (триацилглицеролдар)  биосинтезі. 
Липидтер биосинтезінің реттелуі. Майлардың ұлпалардағы ыдырауы. Май 
қышқылдарының β-тотығуы. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
Алматы: Білім, 1994. 
Ж.Ж.Жұмашев  және  басқалар  Жануарлар  биохимиясы 
пәнінен 
лабораториялық 
сабақтарға 
нұсқаулық  
Агроуниверситет  2012ж.  
 
8 
 
Белоктар  биохимиясы.  Белоктардың  биологиялық  маңызы.  Белоктардың 
қорытылуы  және  амин  қышқылдарының 
ішек  арқылы  сіңуі. 
Тасымалдаушы  белоктар  мен  Na
+
-ң  маңызы.  Белоктар  мен  амин 
қышқылдарының  ұлпадағы  катаболизмі.  Декарбоксилдену,  дезаминдену, 
трансаминдену  реакциялары.  Аммиактың  ұлпадағы  залалсыздануы. 
Орнитин циклі. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
9 
 
Нуклеин қышқылдары - РНҚ, ДНҚ. Нуклеин қышқыл-дарының ыдырауы. 
Пуриндік және пиримидиндік негіздердің катоболизмі. Зәр қышқылы және 
аллантоин.  Нуклеин  қышқылдары  биосинтезі.  ДНҚ  репликациясы.  ДНҚ 
биосинтезі. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
10 
 
Белок  биосинтезі  және  оның  негізгі  кезеңдері.  Белок  биосинтезінің 
реттелуі. 
1сағ. 
Схемалар, слайдтар, 
кодоскоп 
 
II. Зертханалық сабақтар - 20 сағат 
Зерт. 
сабақ 
№ 
Зертханалық жҧмыстардың тақырыптары 
Сағат саны 
Сабақта қолданылатын приборлар мен 
қҧрал-жабдықтар 
Жҧмысты орындауда пайдаланылатын 
әдістемелік ҧсыныстар 
1 
рН-ы  потенциометрлік  әдіспен  анықтау.  рН-ы  колориметрлік 
әдіспен анықтау 
2 сағ. 
Химиялық ыдыстар, реактивтер, 
индикаторлар.рН-метр. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
2 
Витаминдерге тән сапалық реакциялар 
2 сағ. 
Витамин препараттары, химиялық ыдыстар, 
реактивтер. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
3 
рН-тың  амилаза  ферментіне  әсері.  Қандағы  каталазаның 
активтілігін анықтау 
2 сағ. 
Титрлеу қондырғысы, сілекей ерітіндісі, 
реактивтер. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
4 
Гормондарға  сапалық  реакциялар.  Фолин  әдісімен  адреналин 
мӛлшерін анықтау 
2 сағ. 
Гормондар препараттары. Қан сарысуы, 
реактивтер, химиялық ыдыстар. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
5 
Лактозаны рефрактометрия әдісімен анықтау 
2 сағ. 
Рефрактометр,   ФЭК,реактивтер, химиялық 
ыдыстар. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
6 
Қандағы глюкозаны Самоджи әдісімен анықтау 
2 сағ. 
Титрлеу қондырғысы, калибрлеу қисығы, 
реактивтер реактивтер, пробиркалар. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
7 
Майдағы йод санын Маргошес әдісімен анықтау 
2 сағ. 
Май, реактивтер, химиялық ыдыстар. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
8 
Қан  сарысуындағы  жалпы  белокты  рефрактометриялық  әдіспен 
анықтау 
2 сағ. 
ФЭК, қан сарысуы, реактивтер, 
пробиркалар. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 

9 
Сүттегі казеинді анықтау 
2 сағ. 
Титрлеу қондырғысы, сүт, реактивтер. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
10 
Нуклеопротеиндер гидролизі 
2 сағ. 
Ашытқы, химиялық ыдыстар, реактивтер. 
Жұмыс нәтижесін тапсыру 
 
III. Тәжірбиелік сабақтар - 10 сағат 
Тәжір. 
сабақ 
№ 
Тәжірбиелік /семинарлық/ сабақ тақырыптары 
Сағат 
саны 
Сабақты ӛткізуге 
қолданылатын әдістер мен 
формалар 
Тақырыпқа байланысты әдебиеттер мен әдістемелік 
ҧсыныстар 
1 
Ерітінділер. 
Ерітінділер 
концентрация. 
Витаминдер, 
провитаминдер. Коферменттік қызметі 
1 сағ. 
Жаттығу жұмысы, есептер 
шығару 
Чечеткин Л.В, и др. Биохимия животных. - М.: 1982. 
Малахов  А.Г.,  Вишняков  С.И.  Биохимия  сельхоз. 
животных. М. 1984. 
Кононский А.И. Биохимия животных, Киев, 1980 . 
Сеитов З.С. Биохимия. - Алматы, Мед.университет 2012. 
Сеитов З.С. Биохимия. - Алматы, 2001. 
Сеитов  З.С.,  Бейсебеков  М.Қ.  Физикалық  және 
коллоидтық химия. - Алматы, 1993. 
Ленинджер Л. Основы бихимии. - М.: Мир, 1985.  
Қайырханов К-К. Жануарлар биохимиясы. Алматы: Ана 
тілі, 1993. 
Қайырханов  К-К.  Жануарлар  биохимиясы.  Алматы: 
«Халықаралық жазылым Агенттігі» ЖШС, 2004.  
Николаев А.Я. Биологическая химия. - М.: 1991.  
Сейтембетова  Л.Ж.,  Лиходий  С.С.  Биологиялық  химия. 
Алматы: Білім, 1994. 
Ж.Ж.Жұмашев  және  басқалар  Жануарлар  биохимиясы  пәнінен 
лабораториялық сабақтарға нұсқаулық  Агроуниверситет  2012ж.  
 
2 
Ферменттер, қасиеттері,  классификациясы. Ферменттердің әсер 
ету механизмі 
1 сағ. 
Жаттығу жұмысы, есептер 
шығару 
3 
Гипофиз және гипоталамус гормондары 
1 сағ. 
Ауызша сұрау,  
тест тапсырмаларын орындау 
4 
Биологиялық  тотығу.  Термодинамика  заңдары.  Энтальпия, 
энтропия, бос энергия 
2 сағ. 
Жаттығу жұмысы, есептер 
шығару 
5 
Гликолиз және кӛмірсулардың пентозалық тотығу жолы 
1 сағ. 
Ауызша сұрау,  
тест тапсырмаларын орындау 
6,7 
Липидтер  химиясы.  Қарапайым  липидтер  және  күрделі 
липипдтер  –  фосфолипидтер,  стеролдар,  сфинголипидтер. 
Липидтердің алмасуы. Май қышқылдарының биосинтезі 
2 сағ. 
Ауызша сұрау,  
тест тапсырмаларын орындау 
8 
Белоктар.  Белоктардың  кеңістіктік  құрылымы.  Химиялық 
байланыстар.  Белоктардың  физико-химиялық  қасиеттері. 
Белоктарды  бӛліп  алу  әдістері  (электрофорез,  хроматография, 
тұнбаға түсіру) 
1 сағ. 
Ауызша сұрау,  
тест тапсырмаларын орындау 
9, 10 
Белоктар  метаболизмі.  Хромопротеиндер  алмасуы.  Белоктар 
алмасуы. Нуклепротеиндер метаболизмі 
2 сағ. 
Ауызша сұрау,  
тест тапсырмаларын орындау 
 
 
 
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар «Жануарлар биохимиясы» пәнінен жұмыс бағдарламасы негізінде құрастырылды. 2013 жылғы тамыздың «27» күнгі кафедра мәжілісінде 
қаралып бекітілді (№1 хаттама). 
 
                                    Дайындағандар:       
химия магистрі, аға оқытушы                                                        С.Н. Салханова 
х.ғ.к., доцент                                                                                    С..М. Бәзілбаев 
     
                                                                 
                                                                     
                                    
 
 

Дәріс 1.  
Тақырыбы:  «Кіріспе.  Биохимия  пәні.  Физикалық  және  коллоидтық  химия.  Ерітінділер,  диффузия,  осмос, 
осмостық қысым. Электролиттік диссоциация» 
Дәріс мақсаты: Биохимия пәнінің маңызын түсіндіре отырып, басқа да химия (физикалық және коллоидтық химия) 
және  жаратылыстану  ғылымдарымен  байланысын  беру.  Электролиттік  диссоциация  құбылысын,  сутектік  кӛрсеткіш 
және буферлік жүйелер жӛнінде мағлұмат бере отырып, биологиялық маңызын түсіндіру. 
Негізгі  терминдер:  Биологиялық  химия,    метаболизм,  катаболизм,  анаболизм,  ерітінділер,  еріген  зат,  еріткіш, 
диффузия,  осмос,  осмостық  қысым.  Электролиттік  диссоциация,  рН  (сутектік  кӛрсеткіш),  рН-метр,  индикаторлар, 
буферлік жүйелер. 
Жоспары:  
1. Кіріспе. Биохимия пәні.  2. Биохимия пәнінің негізін салушы ғалымдар. 
3. Физикалық және коллоидтық химия. 4. Ерітінділер, еру процесі. 
5. Диффузия, осмос, осмостық қысым. 1. Электролиттік диссоциация.  
2. рН (сутектік кӛрсеткіш) және оның маңызы. 
3. Буферлік жүйелер. 
4. Буферлік сыйымдылық. 
 
          Биологиялық  химия  -  тіршіліктің  молекулалық  негізі  жӛніндегі  ғылым.  Ол  тірі  организмдердің  химиялық 
құрамын, тірі материяда болатын химиялық реакцияларды зерттейді. Биологиялық химияның атауы «bіоs»  - тіршілік, 
ӛмір деген грек сӛзінен шыққан. Демек, ана тілімізге аударып айтатын болсақ, биологиялық химия - тіршілік химиясы 
деген мағынаны білдіреді. Ал тіршілік дегеніміз - адам үшін және бүкіл тірі организм үшін ең басты, негізгі құбылыс. 
Биохимияның дамуына әйгілі орыс және совет ғалымдары айтарлықтай үлес қосты. А. Я. Данилевский 1891 ж. бірінші 
болып,  белоктағы  амин  қышқылдары  қалдықтарының  ӛзара  байланысы  -  амин  қышқылдарының  бірімен-бірінің 
амидтік  байланыс-тар  арқылы  жалғасуы  жӛнінде  гипотеза  ұсынды.  Белоктарда  пептидтік  байланыстың  бар  екенін 
әйгілі неміс ғалымы Э. Фишер тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Данилевский бұлшық ет белогын, атап айтқанда, миозинді 
бӛліп алып зерттеді. И. П. Павлов және оның шәкірттері ас қорытушы ферменттердің белоктық табиғатын және зат 
алмасуда  орталық  жүйке  жүйесінің  жетекші  қызметін  дәлелдеді.  Ӛсімдіктер  биохимиясының  дамуы  фотосинтез 
құбылысын ашқан К. А. Тимирязев есімімен байланысты. Биологиялық тотығу жӛніндегі ілімнің негізін қалаушылар 
В.  И.  Палладин  (сутегінің  активтенуі)  мен  А.  Н.  Бах  (оттегінің  активтенуі)  болды.  Ол  екеуінің  ілімі  Г.  Виланд,  О. 
Варбурт, Д. Кейлин еңбектерінде одан әрі қолдау тауып, дамытылды. 

жүктеу/скачать 2,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: