Не қойылатын талаптары
Жармаларды сақтауда болатын үдерістер
жүктеу/скачать 454,15 Kb.
|
Дәріс №00
- Бұл бет үшін навигация:
- Құрама жемді сақтауда жүретін үдерістер.
| Жармаларды сақтауда болатын үдерістер.
Жарма өндіру үдерісінде қоршаған қабықтардың сыртқы қабаты бұзылады, дән ішінара жарылып үсатылады. Сондықтан жарма дәнге қарағанда микроорганизмдер, жәндіктер мен кенелер әсеріне жиі үшырайды. Дән құрылымы сақталған жармада зең оның үрық түйінінде дамиды. Сақтау кезінде жарманың салмағы кемиді, жағымсыз иіс шығады (көгерген,шіріген т.б.) және сапасы төмендейді. Жармаға тән жағдайлар - май гидролизінің қарқындауы мен оның пайдалану қасиетін төмендетуге апарып соғатын липид фракцияларындағы тотығу үдерістері. Майдың қышқылдық санын салыстырып қара- ғанда тары жармасының майлар (липидтер) құрамында зор өзгерістер болатыны байқалады. Тотығу үдерісі жоғары молекулалы май қышқылдары, соның ішінде линол қышқылының азаюына әкеп соқтырады. Осындай өзгерістермен қатар жармада биологиялық қарқынды заттар- каротиноидтар мен токоферолдардың да кемитіні байқалады. Бұл, әсіресе жарманы (сүлы, тары) қолайлы температурада алты айдан аса сақтағанда орын алады. Осы мерзімнен асқаннан кейін тары жармасында майдың тотығуы салдарынан ащы дәм пайда болады. Дәнді (сүлы,тары) қауыздар алдында әртүрлі жолдармен, әсіресі ылғал (су,бу) және жылумен өңдеу оның май (липид) құрамын, күйін айтарлықтай түрақтандырады; өйткені, дәнді жылу және ылғалмен өңдегенде липаз, липоксигеназ секілді ферменттер қарқындылығы төмендейді. Ылғалдылығы мен температурасы өскен жағдайда жарманың сақтауға түрақтылығы төмендейді. Мысалы, ылғалдылығы 13,5% тары жармасын 25°С температурада сақтау оның сапасына нүқсан келтіреді: майдың қышқылдық саны құрт өседі, жарманы жаппай зең басады. Жарманы сақтау үшін оның ылғалдылығы төмен (10-12%) болуы, мерзімінде салқындатылып отыруы, зиянкестердентолық оқшаулануы қажет. Осындай жагдайда гана жарманы бірнеше жыл бойы сапалы сақтауға болады. Құрама жемді сақтауда жүретін үдерістер. Барлық қоректену әлементтері бойынша теңестірілген толық құнды құрама жем өндіру стандарт пен техникалық шарттың талабына сәйкес келетін жоғары сапалы шикізаттардың қорын пайдалану жағдайында ғана мүмкін болады. Сонымен қатар құрама жемнің құрауыштары химиялық құрамының негізгі көрсеткіштері (ылғалдылығы, протеин, май, клетчатка, күл мөлшері) бойынша нормативтік-техникалық қүжат талабына сәйкес келіп, ондағы дәрумендер, алмастырылмайтын амин қышқылдары, майдың сапасы максималды сақталуы қажет. Құрауыштарды құрама жем кәсіпорындарына теміржол вагондары, автокөліктермен үйінді күйінде немесе қаппен жеткізеді. Шикізаттардың түріне, пішініне, физикалық қасиеттеріне, химиялық құрамына байланысты оларды әлеваторда, силосты типті қоймаларда бос не қаппен сақтайды. Шикізаттың әр түрін оның сапалық жағдайына байланысты жеке сақтайды. Астықты әлеваторда және силосты типті қоймаларда жайғастырып, сақтайды. Силостың биіктігі 30 м және одан да көп болуы мүмкін. Астықты дүрыс сақтау үшін оның физикалық қасиеттерімен бірге астық массасында дәннің өміршеңдігі, арамшөп түқымдары, микроорганизмдер, кене, насекомдардың өсіп өнуі нәтижесінде жүретін физиологиялық үдерістерін де ескеру қажет. Бұл үдерістердің сипаты мен қарқындылығы оны құрайтын организмдердің табигаты мен қоршаған ортаның жагдайына байланысты. Сондықтан астықтың сақталуын оның жиымында жүретін жағымсыз үдерістердің дамуын алдын-ала болдырмаган жағдайда қамтамасыз етуге болады. Дән, әрбір тірі организм сияқты тыныс алады, оның сақтауда мәні зор. Тыныс алу кезінде әсіресі ақуызға бай дақылдарда көмірсулар шығынданады, ол ұзақ заттардың массасының кемуіне және жылу түрінде әнергияның бөлінуіне ықпал етеді. Дәнді сақтау кезіндегі жылудың көп мөлшерде бөлінуі - жағымсыз үдеріс, бұл өздігінен қызуды тудырып, оның бұзылуына әкеп согады. Тыныс алу үдерісінің белсенділігі дәннің ылғалдылығына байланысты: дәннің ылғалдылығы жоғары болған сайын тыныс алу қарқынды жүреді. Сондықтан құрама жем кәсіпорындары дәнді ылғалдылығы 15-16% аспайтын ылгалдылық бойынша қабылдайды. Ылғалдылығы жогары дәнді кептіреді. Дәннің өздігінен қызу үдерісін болдырмау үшін силоста сақталып жатқан астықты бақылау үшін арнайы ілгішке әлектрлі термометрлерді іліп қояды. Өздігінен қызу байқалса астықты оны басқа силосқа көшіру арқылы суытады, немесе желдетеді. Астық сақтауға арналган еденді қоймаларга мынандай техникалық және санитарлық талаптар қойылады: төбе бүтін, есік тыгыз жабылатын, еден тегіс, тесігі жоқ, қабыргалары ұзақ, тесіксіз, су кірметіндей, терезесі әйнектелген және сырт жагынан металды тормен қоршалган болуы керек. Астықты жақсы сақтау үшін әлеватор мен еденді қоймаларды мүқият тазалап, қажет болса зиянкестерден зарарсыздандырады. Элеватор мен силосты типті қоймаларда дәнмен жүргізілетін барлық операциялар механикаландырылган, бұл аз еңбек шыгынында астықтың көп мөлшерін жылжытуға мүмкіндік береді. Бұндай қоймаларда дәннің шыгыны азаяды, ол кеміргіштерге ысырап болмайды. Кебек пен ұншық сусымалылығы қиын шикізат түрлеріне жатады, оларды еденді қоймалар мен силосты типті қоймаларда сақтайды. Кебек пен ұншықтың сусымалылыгы төмен, сондықтан оларды силоста биіктігі 24 м аспайтын етіп жайгастырады, ал силостан босатқанда арнайы босатқыш механизмдерді пайдаланады. Ылғалдылығы жоғары кебек пен ұншықты еденде қоймаға жайгастыру мен сақтау үсынылады. Кебек пен ұншықтың ылгал сіңіргіштігі жоғары, сондықтан қоршаган ортаның салыстырмалы ылғалдылығы жогарылаган сайын олар ылгалданады, бұл микробтар, кенелердің дамуына ықпал етіп, салмагының кеміп, бұзылуын тудырады. Кебек пен ұншықты силоста сақтаганда әр 5-7 кұнде өнімнің біраз бөлігін силостан түсіріп, ал екі аптадан кейін басқа силосқа көшіріп түру қажет. Құрама жем кәсіпорындары ылғалдылығы 15% аспайтын кебек пен ұншықты қабылдайды. Көрсетілген мөлшерден ылғалдылығы жоғары кебек пен ұншық жабысып қалып, сусымалылыгын жогалтады және тез өздігінен қызуга үшырайды. Мал текті шикізаттарды - балық, еттісүйек, қан ұндарын, қүргақ көк сүтті - маталы және қагаз қаптарга салып еденді қоймаларда сақтайды. Олар сақтауга түрақсыз, тез жабысып қалады. Бұл сусымалылығын жогалтуга әсір етеді, әсіресі жоғары ылғалдылық- пен түскен өнімдер болса, сондықтан құрама жем кәсіпорындары бұл өнімдерді ылғалдылығы 9-12% аспайтын мөлшерде қабылдайды. Тасымалдау, жайғастыру және сақтау жағдайларын жақсарту үшін мал текті өнімдерді түйіршіктейді және түрақтандырады. Мал текті шикізаттарды таза, қараңғы қоймаларда төменгі температурада (4°С -қа дейін) сақтайды. Май зауытының жемдік өнімдері - кұнжара мен шроттар технологиялық жабдықтан шыққанда температурасы жоғары болады. Жоғары температура мен төменгі ылғалдылық бұл өнім- дердің қоршаған ортадан ылғалды қарқынды сіңіруіне әсір етіп, температураны одан да жоғарылатады және бұл жағдайда жылу бөлінеді. Сондықтан кұнжара мен шроттардың температурасын 35°С -қа дейін төмендетеді, ал жазда ол сыртқы ауаның температурасынан 5°С -тан жоғары болмауы керек. Жайғастырар алдында кұнжара мен шроттардың ылғалдылығы 6-9% болуы керек. жүктеу/скачать 454,15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|