Байланысты: nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
Кеіісшді соттьиық (КР А1ЖК, 34-бап). Сотгылыктын осы
түрінің мәні берілген іс үшін аумактык соттылыкты тараптар-
дың өзара келісім бойынша өзгерте алуынан түрады. Соттылык
туралы тараптардың өзара жасаған келісімінің екі жакка да
міндетті күші болады. Сондыктан да келісімді біржакты өзгер-
туге болмайды. Тараптардын келісімі бойынша ерекше сотты
лыкты өзгерту re болмайтынын аііта кеткен жөн. (ҚР АІЖК 33-бап).
Бір-бірімен өзара байланысты істердщ соттылығы (істердің
байланыстылығы бойынша соттылык). КР АІЖК 35-бабында
карастырылған. Сот тәжірибесінде істерді бір талап кою сот
ісінде бірге карап. шешуде бірнеше жеке талаптардын бірігу жағ-
дайлары кездесуі мүмкін. Әр жерде түратын бірнеше жауап
берушіге койылатын талап тапап етушінін тандауы бойынша
жауап берушінш бірінж мекенжайы немесе түрғылыкты жері
бойынша беріледі. Егерде КР А1ЖК 171-бапкасәйкес (бірнеше
89
талап кою арыддарын біріктіру ж әне ажырату) жогаргы соттар
бул талаптарды ажырату туралы аныктау шығармаса, әртүрлі
сотка сотты бір арызға біріктірілген талаптар осы арыздардын
бірінін талаптары Жоғарғы Сотта каралады.
Ж еке талап коюшы үшінші түлғаның талабы, сондай-ак онын
соттылығына карамастан сотка карама-карсы талап кою арызы
берілетін болса, онда ол алғашкы арызды караган сотка береді.
Егер де кылмыстык істен туындаган азаматтык талап кою
арызы дер кезінде берілмеген немесе кылмыстык сот ісінде
шешілмеген болса, онда ол жеке беріледі де, соттылык ер еж еа
бойынша азаматтык сот ісі тәртібімен каралады.
Істі бір сот істен екінші сотқа беру (К Р А ІЖ К , 36-бап). Сот
талап кою арызын алганнан кейін істін соттылыгы мәселесін
шешуі тиіс. Егер де іс сол соттын карауына жатпайтын болса,
сот өзінш себептт аныктауымен арызды талап етушіге кайтарып
береді. Аныктауда талап етуш інш арызы кандай сотта каралуы
тиіс екендіп көрсетілуі тиіс.
Занга сөйкес соттылык туралы ережені сактай отырып, сот
тын кабылдаган талап кою арызы келешекте онын өзге сотка
сотты б олған ы н а кар ам астан , ол м өш бойы нш а каралы п,
шешілуі тиіс (К Р А ІЖ К , 36-баптын 1-бөліп).
Соттылыкты өзгерту және істі бір соттан екінші сотка беруі
үшін азаматтык іс ж үрпзу заңында төмендегі непздер карасты
рылган: (К Р А ІЖ К , 36-баптын 2-бөлігі):
— егер де бүрын мекен-жайы белпсіз болган жауап беруші
істі өзінің түрғылыкты жеріндеп сотка беру туралы мәлімдесе;
— бір немесе бірнеше соттардын карсылыгынан кейін, сон
дай-ак өзге де көніл бөлепн мән-жайларга байланысты соттар-
ды ауыстыру немесе істі берілген сотта карау мүмкін емес;
— егер де сотта істі карау кезінде сот ісіне онын соттылык
ережелерін бүзган күйінде кабылданганы аныкталса;
— егер де сотка талап кою арызы берілсе.
Істін берілген соттын карауына жатпайтындығы туралы та-
раптардың арызын осы сот шешеді. Істі өзге сотка беру мәселесі
бойынша сот аныктау шыгарады. КР А ІЖ К 30-бабынын екіиші
бөлімінін 2 жөне 4-тармагында карастырылган жагдайларда ісп
беру Жогаргы Сот аныктауларымен жузеге асааы
Істін сотты ем еспп туралы тараптардын арызын канагаттэн-
дырмау жөш ндеп сог уйгарымына Жогаргы Сотка шағымда-
нуга болалы, бул соттын шешімі акыргы болып табылады жоне
шағымдануга, наразылык білдіруге жатпайды.
90
Істі бір соттан екінші сотка беру осы аныктауға шағымдану
мерзімі өткеннен кейін жүргізіледі, ал шағымданған жагдай-
да — шағымды караусыз калдыру туралы аныктау шыгарганнан
кейін.
С оттар арасы ндагы сотты лы к туралы дауларды шешімі
акы ргы болып табы латы н жөне ш ағы м дануга, наразы лы к
білдіруге жатпайтын Жоғаргы Сот шешетінін айта кеткен жөн.