Нүрмашева Ф. К а з а Х с т а н р е с п у б л и к а с ы н ы ң а з а м а т т ы қ 1 c ж ү р г І з у к ү к ы ғ ы \. l\l \ I ы /м II а \іч 1,1 ’iiiw
§ 8. Сараігтама таіайыидау және сарапшыиын корьгтындысы
жүктеу/скачать 12,05 Mb. Pdf көрінісі
|
nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
| § 8. Сараігтама таіайыидау және сарапшыиын корьгтындысы
Сараптама непзінде ж асалы ж ан, сарапшы корытындысы соз дәлелдемесі болып табылады. Сараш ама — істі дүрыс шмиу үш ж манызы бар мәліметгер мен деректерді табу макса гыңда, сот үсынган объектілерді арнайы білім мен гылыми непзде белгіді бір іс ж үрпзу тәртібімен және іс жүргізу занында б е к т л іе н тәргііп і сактаумен ж үрпзген сарапшылардын ^ерттеуі Заноа карастырылган жағдайларда сараптаманы таіайыңдау міидегп болып табылады Демек, сот сараптаманы жан куйзелісі ау р у ы н ан нем есе есін ін к е м іс т т н е н түлганы іс -а р е к е т к е кабілетсіз деп тану туралы ерекшесот істерінде, сондай-аксауы- »ып кеткен адамды іс-әрекетке кабілетсіз деп тану туралы мәселеш шешу жағдайларында сараптама тағайындауға міндетп. Сараптама іс жүрпзу занында белпленген тәртіппен жүргізі- леді (К.Р АІЖК. 91-бап). Ол мынадай түрлерге бөлінеді: 1) зертгеу кезінде арнайы білімдерін колдану сипаты; 2) жасалған сараптаманын толыктыгы мен сапалыгы; Арнайы білімді колдану сипатына карай сараптаманын бірнеше түрдерін мысалға келтіруіе болады: соттык-медішина- лык, соттык-психиатриялык, ғылыми-техникалык, есеппк, та- уарлык, экономикалык, колтанбалык және т.б. Сараптама іс үшін манызы бар мән-жайлар сарапшынын арнайы ғылыми білім н еп зін д е іс материалдарын зерттеу нәтижесінде аныкталуы мүмкін болатын жатдайларда Tafайын- далады. Азаматтыксот ісіне катысушы өзге адамдардын мүндай білімініц болуы сотты тиісті жағдайларда сараптама тағайын- дау кажеттіпнен босатпайды. Істе ревизия, тексеру актілерінін, ведомстволык инслекпия- лар корытындыларынын, сондай-ак мамандардын жазбаша кенестерінін болуы сарапшы корытындысынын орнын баспай- ды және мүндай жағдайларда сотты сараптама тагайындау міндетінен босатпайды. Арнайы тану касиетіне және сараптамалык корытыңдынын дүрыстыгыиа жеке жауапкершілікті тек физикалык түлға гана ие болатындыктан, көбінесе сарапшынын субъектісі азамат (не- месе кешенді түрдеп сараптамада азаматтар) болып табылады. Іс үшін манызы бар мән-жайларды зерттеп, аныктау кезінде сотка арнайы білімі бар мамандар кажет болуы мүмкін. Сарапшыны тағайындау кезінде сот онын арнайы білімі бар екенін, осы салада тәжірибесінін барын, сараптаманын жеке түрлерінде кажетті езге шарттардын барын тексеруі кажет. Мысалы, заттай дәлелдемелердін соттык — химиялык сарапта- масын жогаргы фармацевтикалы білімі бар, химик сарапшы немесе химиялык соттын арнайы дайындығынан өткен сарап шы жүргізуі тиіс. Сарапшы күкык жөнінде емес, тек дерек төнірепндегі мәселелерге ғана жауап беретінін есте үстау ке- рек. Бүл ретте сарапшыға бір жағынан сараптаманы жоғары ғылыми деңгейде өткізуін, екінші жағынан корытындынын объективд болуын камтамасыз етуге бағытталған талаптар ко- йылады. 183 Азаматтык сот ісіндегі сараптаманы сот тараптардын өтінімі бойынш а және өз бастамасы бойынш а да тағайындаиды. С отсарапш ы репнде іске мүдделі емес, арнайы ғылыми білімі бар адамды шакырта алады. Сот сараптамасын ж урпзу: 1) сот сараптамасы органдарынын кы зметкерлерж е; 2) лицензия непзіндегі сот-сараптама кы эм епн жүзеге асы- ратын түлгаларга, 3) зан талаптарына сәйкес бір жолгы тәрп п п ен өэге де тулга- ларга тапсырылуы мүмкін. Іске катысушы түлгалардын өтініндері бойынш а сот сарап- тама ісін ж үрпзуді каж етп арнайы ғылыми білімі бар накты адамға немесе іске катысушы түлгалардын үсынған адгмдары- нын біріне тапсыра алады Сараптама ісін ж урп зу тапсырылган адамды ш акыру ту рал ы соттын талабы аталған адам жумыс істейтін мекеменін басшысы үшін міндегп болып саналады Заннын магынасы бойынша іске катысушы әрбір түлга са- рапш ынын алдына койылуы тшс мәселелерді сотка үсынуга күкылы. Дегенмен де сарапшы корьгтынды беруге тиіс накты сурактарды сот айкындайды. Үсынылған сүрактарды кабылда- маган жағдайда сот себебж айтып. жауап беруге міндетті С араптама ж үрп зуге катысудан тараптардын жалтаратын немесе оны өткізуге кедерп к ел п р еп н жагдайлары да болуы мүмкін. Ол: сараптамага келмесе, сарапш ыларга зерттеу үшін каж етп материалдарды бермесе, сотка беруге мүмкіндік бол- майтын немесе киындык кел п р еп н п ііс п объектиіерді зерттеу- ге мүмкіншк бермесе; ал істін мэн-ж айлары бойынша мунлай тараптын катысуынсыз сараптама ж үрпзу м үмкж емес бола- тын жагдайлар. Бундай жагдайла сот кай тараптын с а р а т з м а д а н жалтарга- нына, сокдай-ак дәлелдемелер алынган жагдайда оны н оған каншалыкты манызы барльн ына карай сот сараптама тагайын далган д ерекп аныкталган немесе ж окка ш ы іары ліан деп та- нуга кукылы. Сараптаманы тагайынлау туралы сот уйгарым шыгарады, онда: соттын атауы, сараптаманы тагайындау уакыты, орны каралып жаткан іс бойынша тараптардын атауы. сараптама түрі. сараптама тагайындау негіздері, сарапш ынын алдына койыл ган мэселелер, сот сараптамасы органынын атауы немесе са раптама ж урп зу тапсырылган адамнын теп, аты және ә к е а н ін аты, сараптама журпзуге жіберш іен объектьтер және істтн «зге ІМ ле материалдары көрсепледі. Сонымен бірге кей жағдайларда сот үйгарымында касакана жал гаи корытынды бергені үшін са- рапшы Қазакстан Республикасынын Қылмыстык кодексінін 352-бабы бойынша кылмыстык жауапкершш кке тартылатын- дыгы ескертілетіні де көрсетілуі мүмкін. Соттын сараптама та- зайындау туралы үйгарымына тараптар іиағымдана алады не- месе прокурор оған наразылык білдіруі мүмкін. жүктеу/скачать 12,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|