Егер тұнба құрамында қышқылдық қасиеті бар катион немесе негіздік қасиеті бар анион болса, мұндай тұнбалардың ерігіштігі рН шамасына тәуелді. Құрамында қышқылдық катионы бар тұнба ерігіштігі рН кеміген сайын кемиді. Ал негіздік анионы бар тұнбалардың ерігіштігі рН кеміген сайын артады. Мысалы,
K+ + H2C4H4O6 ⇄ KHC4H4O6↓ + H+
Реакцияның жүру ортасы рН = 5-7. Қышқылдық ортада кері реакцияның жүруі әсерінен тұнба еріп кетеді. Сілтілік ортада калий тартратының ерігіш тұзы түзіліп кетеді.
ГРАВИМЕТРИЯЛЫҚ АНАЛИЗ ЕРІТІНДІНІҢ рН ОРТАСЫНЫҢ ӘСЕРІ
Сонымен, концентрациясы 1М аттас ион қатысында кальций ионының концентрациясы 5 · 10-3/2,5 · 10-5 = 200 есе кемиді екен.
[SО42-] ионы қышқылдың концентрациясынан (Н2SО4) және тұздың (CaSO4) құрамындағы [SО42-] ионының концентрациясы қосындысынан тұрады.
ГРАВИМЕТРИЯЛЫҚ АНАЛИЗ ЕРІТІНДІНІҢ рН ОРТАСЫНЫҢ ӘСЕРІ
Жалғасы Мысал 2.
Күшті қышқыл тұнбаның ерігіштігін арттырады. Қарапайым реакция үшін тұнбаның ерігіштігін келесі өрнекпен есептеуге болады:
Мысалы, HNO3 қатысында AgCNS тұнбасындағы [Ag+] – ионының концентрациясын табу керек. (ПР(AgCNS) = 1,1·10-2; КНАn = 1,4∙ 10-1). Мәндерді формулаға қойып:
мұндағы, S – тұнбаның ерігіштігі;
[Н+] — сутегі ионының концентрациясы;
ПР — түзілген тұнбаның ерігіштік көбейтіндісі;
КНАп — әлсіз НАп қышқылдың диссоциация константасы.
ГРАВИМЕТРИЯЛЫҚ АНАЛИЗ АТТАС ИОНДАРДЫҢ ӘСЕРІ
Тұнбамен аттас ионы бар заттар болуы мүмкін. Бұл жағдайда тұнбаның ерігіштігі азаяды. М. ВaSO4;
тұрақты температурада (Т = const) бұл тепе-теңдіктің ерігіштік көбейтіндісі (ЕК = const) тұрақты шама;
[Ва2+]∙[SO42-] = const.
Сондықтан сульфат-ионының концентрациясының [SO42-] өсуі барий ионының концентрациясының кемуіне әкеледі, яғни барий сульфатының ерігіштігі азаяды.
н/е Ерігіштік ( пен ерігіштік көбейтіндісінің (ЕК) өзара байланысын көрсететін теңдеуден аттас иондардың әсерін байқауға болады:
Тұндырғыштың концентрациясын арттырғанда катионның концентрациясы кемиді, яғни тұну толық жүреді.
