Оқ тиді келіп, Барамын сөніп
жүктеу/скачать 223,5 Kb.
|
| (Т.Шевченкодан) Қаңғалақтап етіп талақ,
Ол болмаса, жүрмін бе әлде, Өртесін мына жалғанды. Өтеді күндер, өтеді түндер, Жыламаймын, Өтеді жазым зымырап. күлмеймін. Қандай қиын –қаза тапсың Соғады дауыл, Сыбағам қайда, сыбағам? Тар қапаста, зынданда, Солады гүлдер, Жоқ па сірә ешқандай?! Еркіндікте ұйықтап Сарғаяды жапырақ. Жақсылық бер, а құдай?!! қалсаң, Қиынырақ содан да. Ой ұйқыда, Берме ұйқы, кезбе жанға, Ұйықтап өтсең өміріңде, жүрегім жым-жырт, Жүрегі бос қатпасын. Ұйқың ешбір қанбаса.
Бәрі ұйқыда Бұл дүниеде жатпасын. Ешбір ізің қалмаса. жатыр ғой мүлгіп, Сыбағам қайда, сыбағам? Тірліктің жоқ еш хабары... Жоқ па сірә ешқандай?! Жақсылық менен аясаң, Осынау жарық дүниеде, Берші өмір, бер махаббат, Жамандық бер, а құдай?! Бармын ба мен – білмеймін, Жүрекпен сүйсін адамды.
«Ах, Самара-жас қала» деген орыс халық әнінің аудармасы: Орамалым батар-батпас, Қалқып қана ағады. Сүйген жарым сүйер-сүймес, Уақыт өтіп барады. Қайырмасы: Ах, Самара –жас қала, Барамын сөнгелі, Барамын сөнгелі, Жұбатшы сен мені.
Он жетіге келгенше, Он жетіде махаббат Қыз сорлыны жеңгенше. Қайырмасы. Сорлы ақ қайың, саған орын Тимепті өзен жарынан. Жарым десең, жаралама, Сақта мені, жалынам.
Маған да бір қарашы, Мен қазақтың баласы! – деп айдай әлемге жар салуы да сондықтан. Бірақ Қасымның айтқанынан гөрі айтары мол еді. Қатал тағдыр аяулы ақынымызды ортамыздан ерте жұлып әкетті. Амал не? Шаралған жолым жатыр жер бетінде, Көрінер көлеңкесі келбетімде, Қай жерде үзілесің қайран сапар, Түйін боп өмірімнің бір шетінде. Осы өлең жолдарын жазған кезде аяулы ақын өзінің дүниеден құйрықты жұлдыздай жарқ етіп өте шығарын білді ме екен?.. Әйтсе де ақын да ұлы құдірет иесі болғандықтан, оның сезімтал жүрегі ғұмырының қай күні үзілерін, дәм-тұзының қай күні таусыларын сезген сияқты. Әйтпесе ақынның әрі қарай: Өмір жоқ түскен жерде бір арнаға, Көп күттім, қарайладым құмарлана, Қайтейін, жетер емес қысқа өмірім,
Қараймын елесіңе мен таңырқап, Жаңғыртып жер сарайын сен келгенде, Көрпемде мен жатармын қырда қымтап – деп егіліп сыр толғап, ағынан ақтарылуы, тебірене толғануы мүмкін бе еді?..
Зерттелетін тақырыптың өзектілігі мен маңыздылығы; Зерттеудің мақсаты мен міндеттері; Тақырыптың жаңалығы; Жұмыстың құрылымы көрсетілді. Бірінші тарау «Қасым Аманжолов поэтикасының зерттелуі және ақынның өмір деректері» деп аталды. Онда ақынның поэтикасының зерттелуіне тоқталып, өмірінің кейбір деректерін бердік. Қ.Аманжолов поэзиясының қуғынға түскен, бұрмаланғандығы туралы ақпаратты белгілі зерттеуші С.Қирабаев естелігі арқылы бердік. Ақын поэтикасын алғаш кең көлемде зерттеген –Т.Әбдірахманова. Ол 1976 жылы «Қасым Аманжолов поэтикасы» атты зерттеуін жазғандығын айттық. Екінші тарау «Қасым Аманжолов лирикасы» деп аталады. Онда ақынның майдан тақырыбына арналған отты жырлары және махаббат лирикасын қарастырдық. - Қасымның поэзиясының сөз еткенде ең алдымен оның майдан тақырыбына арнап жазған отты жырлары ойымызға оралады. Қасым қырғын соғыстың қасіретін, майдан даласының суретін, жау оғымен жағаласқан жауынгердің бейнесін, оның асыл арманы мен тәтті сағынышын, жүрегіннің кекті зілі мен сезім бұлқынысын таза да табиғи қалпында шынайы суреттеген; - Ақынның «Орал» атты лирикалық туындысын оқығанда ғажап музыка тыңдағандай күйге түсесіз, өлеңнің әр жолынан майданға кетіп бара жатқан жас жауынгердің жүрек дірілін жан-жүйкеңмен сезінгендей боласыз. Жауынгердің туған топырағымен қоштасатын сәті тұла бойыңызды еріксіз тітіркентіп, соғыстың қасіретін өз арқаңызбен сезінгендей күй кештіреді; - Қасым Аманжоловтың майдан туралы жырлары: «Қанқұйлы жау»(1943), «Ұлы отан соғысы туралы жыр»(1943), «Ғабдолға»(1943), «Подполковник Әлпинге»(1944), «Мартбек»(қарағанды шаһтеры, Совет Одағының батыры Мартбек Мамыраевтың жауынгерлік өмірінен үзінді.1944 –жылы жазған), «ұлы күтіс», «қапанға»(1944), «үстімде сұр шинелім»(1944), «Сен фашиссің, мен қазақпын»(1944), «Соғыстың, қыстың ызғары»(1944), «1945 жыл»(1945), «Қалмақанға»(1945), «Достар, қайда жүрсіңдер»(1945), «Жылқыайдар»(1945), «Қызғалдақ» деген өлеңдері. Олардың барлығы дерлік соғыс жылдарында жазылған. - Қасым Аманжоловтың «Абдолла» поэмасы майдан тақырыбына арнап жазылған. Ақын жау оғының ортасында жүрген өжет ақынның образын қарама-қайшылықты, Өмір мен Өлім атты драмалық қақтығыстың үстінде керемет шеберлікпен ашқан. Бұл қырғын соғыстың, жолбарыстай жау отымен жағаласқан жауынгердің бейнесін ғана сомдаған поэма емес, бұл шын мәнісінде ақын Әбділдә Тәжібаев айтқандай «батырдың қанымен жазылған, әр сөзі оқ боп атылып, от боп шашылып тұрған оптимистік трагедия. жүктеу/скачать 223,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|