Список использованной литературы

679

ТРЕНИНГТІ ЖОСПАРЛАУДА КОЛБ МОДЕЛІН ҚОЛДАНУ ЖОЛДАРЫ

Сарсенбаева Г.Х., Кужагулова Ж.М.

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ

Педагогикалық өлшеулер орталығы 

ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫ

Түйінді сөздер: жоспарлау, Колб моделі, тәжірибе, тренинг, оқу стилі.

Ключевые слова: план, модель Колба, практика, тренинг, стили обучения.

Keywords: plan, model Kolb, practice, training, learning styles.

Аңдатпа

Бұл мақалада үйренушілерге сәйкес оқу стилін есепке алу арқылы саралап оқытудың 

мүмкіндіктері  қарастырылады.  Дэвид  Колбтың  оқу  моделі  саралаудың  аспектілерін  ескеріп 

оқытуды  жоспарлауға  көмектеседі.  Тренингті  жоспарлауда  Колб  моделін  тәжірибеде 

қолданудың мүмкін жолдары ұсынылады.  

Аннотация

В данной статье рассматриваются возможности  дифференциации обучения с учетом 

предпочитаемых  стилей  обучения  участников.  Модель  обучения  Дэвида  Колба  помогает 

планировать  преподавание  с  учетом  возможных  аспектов  дифференциации.  Предлагается 

возможные пути применения на практике модели Колба при планировании тренинга.

Abstract

This  article  reveals    the  possibility  of  differentiation  of  learning    taking  into  account  the 

preferred styles of students. The model of practical teaching adults David Kolb makes alignment of 

planning, taking into account the possible aspects of differentiation. It was suggested possible ways 

to apply Kolb’s model in the planning of the  training.

Колб  моделін  қолданудың  тиімділігін  ересектерді  оқыту  тәжірибесінде  байқап  көру 

негізгі мақсат болған еді. Әлемдік деңгейде танымал, сындарлы оқыту теориясының көрнекті 

өкілдерінің  бірі  Дэвид  Колбтың  әдістемесін  тренерлермен  жүргізілген  бірнеше  тәжірибе 

арқылы  қолданудың  тиімділігіне  көз  жеткізгендіктен,  көпшілік  назарына  ұсыну  жөн  деп 

табылды. 

Колб  циклы  мағынасы  жағынан  алып  қарасақ,  бірізділігімен,  жүйелілігімен, 

толыққандылығымен  сипатталады.    Тренинг  модулінің  шеңберінде  оқу  материалын  беру 

логикасы  тренинг туралы әдебиеттерде Колб циклы ретінде танымал. 

Дэвид  Колбтың  оқу  моделі  қазіргі  таңда  белсенді  әлеуметтік-психологиялық  оқыту 

саласындағы  мамандар  арасында  кеңінен  қолданысқа  ие.  Оны  әр  түрлі  ақпарат  көздерінен 

байқауға болады. Сонымен, Колб циклына сәйкес тренингті жоспарлау бойынша материалды 

беру логикасының көрінісі келесі суреттегі циклға негізделеді.

680

5

Сараптау 

Тəжірибенің мəнін түсіну 

Тəжірибені жинақтау, 

теорияны меңгеру 

Тəжірибе 

 

 

1-сурет. Д.Колбтың оқу циклының моделі.

Колбтың  классикалық  циклын  бейнелейтін  бұл  модельге  мынадай  түсіндірме  беруге 

болады:

Тәжірибе  –  топ  мүшелері  кездейсоқ  немесе  арнайы  жоспарланған  әрекеттердің 

нәтижесінде әлдебір тәжірибе жинақтайды.

  Тәжірибенің  мәнін  түсіну  –  топ  белсенді  түрде  тәжірибені  және  оның  мағынасын 

зерделейді.

  Тәжірибені  жинақтау,  теорияны  меңгеру  –  топ  өзі  немесе  үшінші  тұлғалардың 

көмегімен  ұқсас  жағдайлар  туындаған  кезде  қолдану  үшін  пайдалы  болуы  мүмкін  әлдебір 

теорияларды немесе тұжырымдамаларды жасай отыра, алған тәжірибесін байыта түседі.

  Сараптау  –  топ  мінез-құлықтардың  жаңа  модельдеріне  сараптама  жасай  отыра, 

теорияны тәжірибеде қолданады. Сараптау барысында ол жаңа тәжірибе алады да, топтама 

одан әрі бүтінделе түседі [1], [2].

Циклдегі  осы  қадамдарды  қолданудың  табиғатын  тарқатпас  бұрын  үйренушілердің 

оқу  стильдерін  қалай  анықтауға  болатындығына  қысқаша  тоқталып  кетсек.  Ағылшын 

психологтары Питер Хоней және Алан Мамфорд Дэвид Колб идеясын дамыта отырып, түрлі 

оқу стильдерін сипаттады, сонымен бірге сәйкес келетін оқу стилін анықтау үшін тест әзірледі. 

Оқу  стилі  төрт  түрге  бөлінеді:  белсенділер,  ойшылдар,  прагматиктер  және  теоретиктер  [3]. 

Бұл  аталған  оқу  стильдері  Колб  циклы  бойынша  тренинг  кезеңдерінің  құрылымын  жеңіл 

тұрғызуға,  топ  белсенділігінің  қажетті  формаларын  іріктеп  алуға,  сонымен  қатар  олардың 

кезектесу логикасын ұсынуға көмектеседі. 

Кейбір авторлар Колб циклын өзгертілген түрде қолданады. Көп жағдайда Колб циклын 

сабақтарды  жоспарлаудың  төменде  көрсетілген  Бағдарламаларында  қолдануға  болады: 

Тәжірибені жандандыру – Теория - Тәжірибеде бекіту - Талқылау/Сараптау.

Бағалау  тәжірибесі  аясында  жүргізілген  тренингтерде  тренерлерді  оқыта  отырып, 

білімнің дамуы мен шыңдалуына бағытталған осы әдістеме бойынша сабақтарды жоспарлауда 

әмбебап болып көрінген Колб циклының нұсқасын қолдану көзделген еді. Енді осы «Тәжірибені 

жандандыру – Теория - Тәжірибеде бекіту - Талқылау/Сараптау» циклдерінің мағынасын ашып 

қарастырсақ.

Тәжірибені жандандыру/құру, оның мәнін түсіну. Топтың қызығып оқуы үшін белсенді 

түрде жұмысқа тартатын нақты бастапқы материал қажет. Тақырыпты меңгеру қалай жүреді? 

Оқыту  үшін  коллаборативтік  ортаны  ұйымдастыру  мақсатында  тренингтің  немесе  белсенді 

сергіту сәтінің көмегімен  үйренушілердің мақсаттарын анықтау шарт. Топ жаңа материалды 

әр түрлі деңгейде игеруі мүмкін. Кейде  материалды топ белсенділігінің арқасында тренинг 

үдерісінде өзі жасайды, мұндай жағдайда оған алған білімін мұнан әрі байыта түсетін тәжірибе 

681

қажет болады. Ал, ол рөлдік ойында, жаттығуларды орындау кезінде, кейсті талдауда, шынайы 

қызметке қосылу барысында алынған және т.б. тәжірибелер болып табылуы ықтимал.

Кей  жағдайларда  тренингте  жаңа  материалды  топ  емес  тренер  ойлап  табуы  мүмкін. 

Алайда,  мұндай  сәттерде  тренинг  модулін  жаңа  материал  беруден,  шағын  дәрістен  бастау 

тиімсіз.  Себебі,  топпен  жұмыс  жасалмауына    байланысты  жаңа  материалдың  қабылданбау 

мүмкіндігі  зор.  Топтың  қызығушылығын  арттырып,  оны  жұмысқа  жұмылдырып,  жаңа 

материалды  тез  игерулері  үшін  дәстүрі  өміршең  тәжірибелер  ретінде  осы  уақытқа  шейін 

жалғасын  тауып  келе  жатқан  белсенді  ой-сергектерді,  пікірталасу  әдістерін,  жаттығуларды, 

рөлдік ойындарды, сынақ-тапсырмаларды және т.б. қолдануға болады.

Қай кезде болмасын, топпен құрылған немесе жандандырылған тәжірибе  оны ұғынып, 

мәнін түсініп, зер салуды қажет етеді және осы мақсатта ол үшін талдаудың, кері байланыс 

жасаудың  арнайы  шаралары  қолданылады.  Ортақ  ереже  бар:  топта  жаңа  тәжірибені 

құратын кез-келген іс-шараны өткізу кезінде (жаттығулар, рөлдік ойындар, іскерлік ойындар, 

талқылаулар және т.б.) бұл тәжірибенің мәні  жеткіліксіз түсіндірілсе, мұнда оқу процесінің 

тұтас  зардап  шегуін  айтпағанда,    топтағы  психологиялық  шиеленістің  тез  өсуіне  әкеп 

соқтырады [4].

Тәжірибені  жинақтау,  теорияны  меңгеру.  Жоғарыда  айтылғандай,  әлеуметтік-

психологиялық тренинг аясында топтың теорияны меңгеруі үшін түрлі әдістерді қолдануға 

болады. Модельдің әлдебір теориялық, анығырақ айтқанда, жинақталған тәжірибе қорына қол 

жеткізу үшін топтың сабақ барысындағы белсенділігінің, өз бетінше күш салуына байланысты.  

Тренер кейде топқа теорияны  дайын түрде беруі мүмкін. Жинақталған модель  тренердің 

және топтың бірлесіп күш салуымен құрылуы ықтимал.

Бұл нұсқалардың ешқайсысының бір-бірінің алдында артықшылықтары жоқ, барлығы 

да тренингтің ерекшелігіне байланысты. Егер топ өздігінен қолда бар тәжірибесін жинақтай 

отыра  теориялық  модель  жасай  алса,  бұл  дегеніңіз  тамаша,  себебі  мұндай  модель  олардың 

өздерінің бар ынта-жігерімен жасағандықтан, олардың жадында әбден сақталып қалады. Егер 

теорияны  тренер топқа дайын күйде, әдетте бұл  шағын дәріс арқылы баяндалады, кейде дайын 

материалды берудің аз қолданылатын басқа да тәсілдері арқылы (бейне- аудиоматериалдармен, 

көрнекі  оқу  құралдарымен  танысу  және  т.б.)  жеткізіледі.  Егер  модельдің  жинақталған 

тәжірибесін топ өзі құрғанда, көбіне  бұл жағдайда пікірталас түріндегі әдістер қолданылады.

Сараптау.  Тренингтің  міндеті  –  қатысушыларды  оларға  қажетті  әлдебір    пайдалы 

ақпараттармен құлақтандыру ғана емес, сонымен қатар олардың қоршаған әлеммен қарым-

қатынасы, олардың өзін-өзі ұстау тәсілдеріне нақты бір өзгерістер енгізу. Себебі, оқушылардың 

алған білімдерін тәжірибеде қолдана білуі маңызды кезеңдердің бірі болып есептеледі. 

Сараптау кезеңінің әр түрлі тренингтерде өзіндік ерекшеліктері болуы мүмкін. Мысалы, 

коммуникативтік ептілікті дамытуға арналған тренингтерде сараптау нақты ептілікті тәжірибеде 

меңгеру, оларды «өтеу» түрінде беріледі. Бұл жағдайда сараптаудың негізгі шаралары ретінде 

жаттығу және рөлдік ойындар бой көтереді. Мақсаттары басқа тренингтер сараптаудың басқа 

әдістерін және оны қамтамасыз ететін басқа іс-шараларды қарастыруы мүмкін.

Талқылау.  Сараптаудан  кейінгі  келесі  міндетті  кезең.  Тренинг  модулі  көп  жағдайда 

тек Колбтың төрт қадамды циклын қарастырады. Уақыттың шектеулі болуына байланысты 

тренинг және тренингтік оқыту  ұзақ уақытқа созылмайды.  Сондықтан тренинг бөліктерінің 

аясында  Колб  циклы  кезекті  кезеңдермен  жалғасады,  ал  олардың  қорытындылаушы  кезеңі 

болып табылатыны – талқылау [2, 28-31 б.].

Сараптау  барысында  топ  баға  жетпес  тәжірибе  алады.  Бұл  тәжірибені  топтың  сапалы 

игеруі, «меңгеруі және қорытуы» өте маңызды. Себебі, басқаша жағдайда алдыңғы алынған 

тәжірибелермен біріге алмайды және тәжірибеде де қолданылмайды. Сондықтан топтың жаңа 

біліммен, жаңа ептіліктермен сараптама жасауына бағытталған тәжірибе кезінде жұмыстың  

682

5

жүзеге асуы көргенін, естігенін және бастан кешкенін сапалы  талдаумен ұштасуы шарт. Талдау 

меңгеру (мұнда тәжірибенің барлық қырлары меңгерілуі тиіс), эмоционалды түрдегі көзқарас, 

когнитивтік және мағыналық қайта өңдеу дәрежесінде жүзеге асырылады. Тренингтің түрі мен 

мінездемесіне қарамастан, талдаудың аталмыш шарасын  жүзеге асыру үшін тренердің тікелей 

қатысуы талап етіледі.

Арнайы  әдебиеттерде  соншалықты  жақсы  және  толық  сипатталған,  тренингтегі  топ 

жұмысының  нысандары  болып  табылатын    рөлдік  және  іскерлік  ойын,  жаттығу,  топтық 

пікірталас, шағын дәріс және т.б. олардың барлығы дерлік Колб циклында «орын» тапқанын 

көруге болады. Мысалы,  рөлдік ойын тәжірибені жандандыру/құру кезеңінде немесе сараптау 

кезеңінде  қолданысқа  ие  болса,  шағын  дәріс  –  тәжірибені  жинақтау  және  теорияны  алу 

кезеңінде  таптырмас  дүние.  Колб  циклы  тренинг  бөліктерінің  құрастыру  логикасын  жеңіл 

жоспарлауға, сонымен бірге топ жұмысының тиісті формаларын іріктеп алуға мүмкіндік береді. 

Ұқсас  нұсқаулар  мен  танымдық  ойындар,  жаттығуларға  кіріспелерді  құру    жаттықтырушы 

тренинг  мақсаттарын  және  міндеттерін  айқындап,  тренинг  бөліктерінің  тақырыбын  және 

санын  анықтағаннан  соң  барып  өз  межесіне  жетеді.  Сессия  құрылымы  Колб  циклына  сай 

жоспарланады, мұнан соң циклдың әр кезеңі үшін аталмыш  топқа, өткізіліп отырған тренинг 

және тұтас барлық жағдай үшін ең қолайлы жұмыс формасы іріктеледі. Тек осыдан кейін ғана 

нақтылы нұсқауларды құруға көшуге болады.

Тренер үшін жоспарлау барысында сессия мазмұнын кестемен көрсетудің маңызы зор 

(2-сурет).  Топтың  сессия  кезіндегі  белсенділіктерінің  барлық  түрлері  оның  мақсаттарымен 

ұштасып, сәйкес келгені орынды. Тренер тренинг моделін құруға кірісер алдында өзі үшін оның 

мақсаттарын анықтап, жазып қоюы шарт. Осыдан соң ол мақсатын тағы да бірнеше тармақтарға 

бөледі және олардың әрқайсысына қол жеткізу үшін сессияның өту кезеңі барысында топтың 

белсенділік формалары мен тапсырмаларын жоспарлауға күш жұмсай отыра, әрдайым өзіне 

«алдына қойған мақсатын орындау үшін белсенділіктің қай формасын қолдану керек және не 

үшін?» деген сұрақтарды қоюы маңызды. 

Колб  циклына  тән  негізгі  шараларды  анықтайық  және  тренингті  жоспарлау  кезінде 

көрсету ыңғайлы болуы үшін қысқартылған белгілермен таңбалайық:

Тренингтің негізгі бөлімінде ТжБТП модульдері орналасады. Қысқартылған белгілердің 

берер мағынасы:

Тж  –  Тәжірибе.  Маңызды  тәжірибелік  мәселелер,  нақты  жағдайлар  таңдалады.  Бұл 

ақпарат тренер тарапынан бағалауды талап етеді.

Әдістер: сұрақтар қою, мәнмәтіндік жәйттерді саралау, мәселелерді топтық шешу, нақты 

жағдайларды талдау, рөлдік ойындар, шағын топтармен жұмыс.

Б  –  Тәжірибенің  мәнін  түсіну,  бақылау.  Оқудың  бірінші  кезеңінде  алынған  ақпаратты 

және тәжірибені талдау.

Қолданылатын әдістер: алынған ақпаратты саралау, шағын топтарда талқылау және ортақ 

топтық  пікірталастар  жүргізу,  қатысушылардың  жеке  ойлары,    шағын  топтардың  жұмысы 

туралы есеп.

Т – Тәжірибені жинақтау, теорияны меңгеру. Пікірталас қорытындылары шығарылады, 

екінші кезеңде алынған нәтижелер түйінделеді, жаңа білім қоры байытылады.

Қолданылатын  әдістер:  жинақтаушы  топтық  пікірталастар,  қорытынды  шолу  немесе 

шағын дәрістер.

П  –  Жаңа  білімді  тәжірибеде  қолдану,  прагматика.  Олар  тәжірибелік  тапсырмаларды 

орындау барысында бекітіледі; жаңа білім мен жұмыс жағдайларының талаптары арасында 

байланыс орнатылады.

Әдістер: іс жоспарларын құру, пікірталастар, жаңа дағдыны тәжірибеде игеру, тәжірибелік 

тапсырмалар [5, 13-б.].

683

Егер берілген бөлікте теория бойынша тапсырмалар басымдық танытса, мұндай жағдай 

үлкен  Т  әрпімен,  ал  егер  тәжірибелік  жұмысқа  зор  мән  берілсе,  онда  ол  үлкен  П  әрпімен 

белгіленеді. Әр теориялық немесе тәжірибелік тапсырмалардан соң жұмыс талқыға салынып, 

формативті  бағалануы  тиіс,  мұны  үлкен  Б  әрпімен,  ал  Тж  әрпімен  коллаборативтік  ортаны 

құру  үшін  өткізетін  жаттығуларды  белгілейміз,  берілген  жаттығуды  қорытындылау  немесе 

талқылау  кезінде  кішкене  б  әрпін  қоямыз  және  т.с.с.  Осылайша,  тренердің  жоспарланған 

жұмыстарын әріптермен кодтап көрсетуінің арқасында аталмыш тренингтің барлық орындаған 

тапсырмаларына көз жүгіртуге болады [5, 15-б.].

 

кофе 

түскі 

тамақ 

кофе 

1-сессия 

ТжбТПб 

2-сессия 

3-сессия 

4-сессия 

ПбПБб 

ТжБПтб 

пБб 

2-сурет. Тренингті жоспарлау кестесінің тәжірибеде 

қолданылған (бір күнге жасалған) моделі.

Қорыта келе, Колб моделін қолдану тәжірибелеріміз нәтижесінде келесідей түйін жасауға 

болады:

•  үйренушілерге ақпаратты жай ғана хабарлай салмай, белсенді түрде сараптама жасау 

үдерісін олардың оқу стиліне бағыттап ұйымдастырған тиімдірек;

•  қатысушыларды  жаңа  біліммен  және  тәжірибемен  қамтамасыз  етіп  қана  қоймай, 

олардың алған білімдері мен тәжірибелерін саралай отыра, өз қызметінде жоспарлап, 

қолдануға деген қызығушылықтарын аталған цикл арқылы ояту маңызды;

•  әр  қатысушы  үшін  оқу  мен  мәліметтерді  қабылдау  барысындағы  өзіне  ұнайтын 

қырлары болатынын ескерсек, біреулерге тапсырмалар орындау ұнайтын болса, ал 

кейбіреулер үшін түрлі модельдер мен теорияларды ойлап табу қызықтырақ; 

•  егер  тренер  өз  қалауына  ғана  жүгінбей,  қатысушылардың  циклдың  барлық  төрт 

кезеңінен  өтіп,  оларға  қызығушылықтарын,  белсенділіктерін  оятуға  оң  әсер  ету 

жағын іздестірсе, онда үйренушілердің өз бойындағы басым оқу стилін ғана емес, 

барлық стильдерді даму барысында қолдануына оңтайлы ықпал етуге болады.

Әдебиеттер тізімі

Kolb, David A. Experiential Learning: Experience as the source of learning and development, 

Prentice-Hall, London, 1984.

Краснов Ю.Э. Введение в технологию игрового имитационно-деятельностного обучения: 

учебное пособие для студентов магистратуры.- Минск: БГУ, 2003. - 226 с.

Honey P. and Mumford A. The manual of learning styles, 1982.

Голованова  И.И.    Саморазвитие  и  планирование  карьеры:  учебное  пособие.  –  Казань: 

Казанский ун-т, 2013. – 196 с.

Самарина О. Учись учить: Материалы для тренинга. – Москва, 2014, С.11-15.

http://pisareva.by/cikl-d-kolba/

684

5

ОСОБЕННОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ «ФОРМЫ НАБЛЮДЕНИЯ 

ТРЕНИНГА» КАК ИНСТРУМЕНТА ВЫПОЛНЕНИЯ ОЦЕНОЧНЫХ 

ПРОЦЕДУР В РЕГИОНЕ

Сахташева Л.Г.

Центр педагогических измерений

АОО «Назарбаев Интеллектуальные Школы

РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН

Аңдатпа

Қазіргі  кезеңдегі  эксперттердің  тренерлер  тәжірибесін  бағалау  тиімділігі  кәсіби 

біліктілікті арттырудың өзекті мәселесі болып саналады. Эксперттер алдында тұрған кешенді 

міндеттердің  шешімі,    бағалаудың  жаңа  тәсілдерін  жүзеге  асыру  үдерісі  қалыптастырушы 

бағалау құралдарының бірі есептелетін тренингтің тікелей педагогикалық бақылауын тиімді 

пайдалануды талап етеді   

Бұл  мәселелер  шешімі  эксперттердің  тәжірибе  қызметінде  дербестік  арқылы  жүзеге 

асыратын  және алынған нәтижелердің конструктивті интерпретациясын орындауға мүмкіндік 

беретін   қалыптастырушы бағалаудың осы құралдарын түрлендіре енгізуі болады. 

Аннотация

  Проблема  эффективности  оценивания  тренерской  практики  экспертами  является 

актуальной  на  современном  этапе  повышения  квалификации.  Процесс  реализации  новых 

подходов  к  оцениванию,  решение  комплексных  задач,  поставленных  перед  экспертами, 

требует эффективного использования одного из средств формативного оценивания - прямого 

педагогического наблюдения тренинга.

Решением  этой  проблемы  станет  вариативность  внедрения  экспертами  данного 

средства формативного оценивания, реализующего индивидуальный подход в практической 

деятельности  и  позволяющего  выполнить  конструктивную  интерпретацию  полученных 

результатов. 

Ключевые слова: эксперт, формативное оценивание, прямое педагогическое наблюдение 

тренинга,  педагогическое  измерение,  интерпретация  результатов,  инструменты  оценивания, 

закономерности и принципы оценивания.

Summary

The  problem  of  estimating  the  effectiveness  of  trainers  by  experts  is  correct  at  the  present 

time of training. The process of implementing new approaches to assessment, solving complex tasks 

assigned to the experts, requires effective use of a means of formative evaluation - direct observation 

of pedagogical training.

The  solution  to  this  problem  would  be  the  introduction  of  variability  experts  a  formative 

evaluation of the tool that implements an individual approach in practice and allowing to execute a 

constructive interpretation of the results.

В настоящее время не вызывает сомнений необходимость совершенствования процедур 

оценивания,  как  важной  составляющей  процесса  обучения.  В  то  же  время  существуют 

различные подходы к данному явлению. В современной международной практике традиционно 

используются  две  формы  оценивания:  итоговое

 

(summative)  и  формирующее

 

(formative)  [5, 

с.140].   

Материалы,  относящиеся  к  оцениванию  в  педагогической  системе,  как  правило, 

685

публикуются  не  в  теоретической,  а  преимущественно  в  методической  литературе.  Это 

объясняется необходимостью определения целей, принципов, функциональных составляющих 

аутентичного процесса оценивания. Для научной организации оценивания очень важно указать 

на  прикладной  характер  процесса  и  необходимость  выработки  методики  и  универсального 

теоретического инструментария для интерпретации полученных результатов. 

По мнению российских ученых, доверие к результатам оценивания зависит от:   признания 

качества научного обеспечения оценочной процедуры, в том числе согласия с методологией 

оценивания и выбором инструментария, гарантирующего возможность оценивать желаемые 

образовательные результаты; открытости и прозрачности процесса проведения оценки, правил 

и процедур, регламентирующих реализацию программы оценки [6, с.189]. 

В Казахстане в настоящее время развитие педагогической науки и практики философия 

оценивания  результатов  обучения  основывается  на  целостном  понимании  оценивания  как 

интегральной/органической части процесса обучения [2, с.5]. В соответствии с Программой

 

повышения  квалификации  на  уровневых  курсах  эксперт  формативно  оценивает  практику 

тренера, для чего использует необходимые

 

методы изучения содержания преподавания, сбора 

данных,  определения

 

параметров  или  диапазона  практических  навыков  тренера,  а

 

также  

методы обработки или интерпретации собранного материала. По завершении каждого потока 

оценивания есть необходимость краткого обобщения экспертом опыта преподавания в группе 

тренеров. 

Теоретические  положения  оценивания  для  экспертов  определены  требованиями, 

закрепленными  в  основополагающих  документах,  большая  часть  которых  сводится 

к  соблюдению  принципов  объективности,  валидности,  надежности,  достаточности  и 

подлинности в оценивании. 

Исходные  принципы  оценивания  преподавания  специфичны  и  определены  целями 

деятельности. При осуществлении оценивания эксперт в одних случаях наблюдает картину 

взаимосвязи принципов объективности и систематичности (посещение занятий – диалог; либо 

диалог 1 – посещение занятий – диалог 2 ...), принципа прозрачности (предоставление тренеру 

«Формы  наблюдения  тренинга»    для  ознакомления  и  обсуждения),  а  в  других  –  принципа 

паритетного  взаимодействия  (партнерства)  и  принципа  постэффективности  (озвучивание, 

взаимообучение,  взаимообмен  идеями  для  достижения  результатов,  например,  большего 

вовлечения слушателей в процесс обучения или для повышения КПД и функционирования 

применяемых ресурсов). 

Необходимо  понимать  роль  оценивания  в  получении  высоких  результатов 

подготовленности  тренера  и  обученности  слушателей,  ведь  при  правильной  организации 

формативное  оценивание  имеет  ряд  преимуществ,  т.к.  демонстрирует  эффективное 

применение тренером знаний, полученных в рамках собственного обучения. Поэтому очень 

важно оптимизировать работу экспертов по формативному оцениванию в процессе детального 

изучения и заполнения ими  «Формы наблюдении тренинга». 

В основе рассмотрения вопроса данной статьи лежит опыт формативного оценивания  35 

тренеров из разных регионов Казахстана, проводивших  занятия: на I уровне – один тренер, на 

II уровне – 12 тренеров, на III уровне – 22 тренера. Выработать единый алгоритм формативного  

оценивания  практики  тренеров  достаточно  сложно,  так  как  они  имеют  различную  степень 

мотивированности,  разный уровень подготовки и стиль преподавания. 

В  связи  с  этим,  достаточно  универсальным  инструментом  оценивания  реальной  

практики тренера является «Форма наблюдения тренинга» (сокращенно «ФНТ»). Используя 

на постоянной основе критерии «Формы наблюдения тренинга» эксперт имеет возможность 

определить    наиболее  сильные  стороны  практики  преподавания  и  оценивания,  выявить 

зоны  затруднений  в  работе  тренера,  а  также  определить  «латентные»  (скрытые)  качества 

деятельности тренеров [3, с.2]. 

686

жүктеу/скачать 11,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: