mқ мынаған тең болады:mқ = mcn1, мұндағы mс – сіріңкенің массасы, n1 – қыстырғышпен теңестіруге қажет сіріңкелер саны. n1- ді біле отырып, қыстырғышпен бекітілген массасы белгілі жүкті (әйтпесе ол сырғанай береді), сіріңкенің кейбір n2 санымен теңестіреміз. Әрбір сіріңкенің массасы тең деп есептеп, бір сіріңкенің mc массасын табамыз. Барлық жағдайда сіріңкелермен теңестірілген денелерге әрекет ететін ауырлық күшінің иіндерін бірдей етіп алу керек. Сонда mcn2 = mcn1 + m, бұдан mс = m/(n2 − n1) шығады.
Сіріңкенің және қыстырғыштың массасын біле отырып, алдыңғы жағдай сияқты, массасы белгісіз жүкті бірнеше сіріңкемен теңестіреміз. Егер сіріңкенің саны n3 болса, онда:mcn3 = mcn1 +mx, бұдан шығатыны
mx = (n3 − n1)m/(n2 − n1).
Шариктің массасын анықтау
(аудандық кезең 8 сынып 2014-2015 оқу жылы)
Сұйық пен дененің тығыздықтарының қатынасын анықтау
(аудандық кезең 11 сынып 2014-2015 оқу жылы)
Құрал-жабдықтар: сызғыш, бірдей материалдан жасалған массалары белгісіз екі дене, тығыздығы белгісіз сұйығы бар ыдыс, штатив, жіп.
Шешуі: Сызғышты штативте жүктерсіз тепе-теңдікке келтіреміз. Бұл кезде оның геометриялық центрі тіреу нүктесінде болады. Енді салмақтары Р1, Р2 жүктерді сызғышқа ілеміз және олардың біреуін қозғай отырып, сызғыштың тепе-теңдігін аламыз (сурет).
Моменттер ережесі бойынша тепе теңдік шартын жазамыз: P1l1 = P2l2.
Бұдан P2 = P1l1/l2 (1) шығады.
Жүктердің біреуін сұйыққа батырамыз және сызғышты тағы да теңестіреміз (сурет),
онда P1l1/ = P2/l2/, мұндағы сұйыққа батырылған дененің салмағы, мынаған тең:
P2/ = P2 − ρжgV2.
V2 = P2/(ρдg) екенін ескере отырып, және (1) өрнекті қолданып, соңында
