Болашақ мамандардың креативтілігін қалыптастырудың

163 
шығармашылық 
белсенділік, 
шығармашылық 
қабілеттерді 
зерттеуге деген өзіндік тәсілдерін ұсынды. 
Креативтілікті қалыптастыруды зерттеудің төмендегідей 
шетелдік ғалымдар қарастырған: Дж. Гильфорд, Э.Юдин, В.Смит, 
К.Тейлор, 
Е.Торренс, 
М.Розенберг, 
Э.Эриксон 
М.Уоллах, 
Д.Халперн, И.Верткин, Я.Пономарев, Н. Фролов, М.Ярошевский, 
А.Лук және т.б. 
Креативтілік
 
білім игеруде кездесетін қиындықтарды, кейбір 
мәселелерді шешудегі қабілеттілік (Е.Торренс ).
Ғалым креативтілік моделінің негізгі 
үш белгісін
ұсынады: ой 
ұшқырлығы (нәтижелігі-өнімділігі); жағдаяттардағы икемділік;
тұлғалық ерекшелік, өзіндік шешім. 
Бұл тәсілде шығармашылық өлшемі нәтиже сапасы емес, 
шығармашылық өнімділікті белсендіріп, жандандыратын сипаттар 
мен үрдістер ретінде көрінеді. 
Д.Богоявленская креативтілікті жеке тұлғаның шығармашылық 
дарындылығы ретінде қарастыра келе, шығармашылықты талдау 
бірлігі - интеллектуалдық белсенділікті (шығармашыл тұлғаның 
танымдық және мотивациялық сипаттарын олардың бірлігінде 
бейнелеп көрсетеді) және интеллектуалдық белсенділіктің үш 
деңгейін: стимулдық-өнімді, эвристикалық және креативтілік деп 
ажыратады. 
Алғашқы деңгейге
жеке тұлғаның интеллектуалдық белсенділігі 
танымдық ынта және жігерлілікпен жұмыс жасау барысында да 
бастапқы 
берілген 
тәсіл 
шеңберінде 
қалатын 
адамдар 
жатқызылады, олардың іс-әрекеті сыртқы стимулмен анықталады. 
Эвристикалық деңгейдегі
адамдарға өз іс-әрекетінің құрамы 
мен құрылымын талдау, түрлі міндеттерді өзара салыстыру тән, бұл 
жаңа шешімдерге, ой-қорытындыларға, жаңалық ашуға жетелейді. 
Интеллектуалдық белсенділіктің
креативтілік деңгейіндегі 
адамдар құбылыстардың себептерін түсінуге тырысады, ал бұл өз 
кезегінде зерттеудің жаңа мақсаттарына айналады, талдау үрдісін 
тереңдетеді. 
Көптеген зерттеулерде ғалымдар «креативтілік» ұғымына 
анықтама беруде креативтіліктің бір сипаты ретінде жеке тұлғаның 
жағдаяттардан шыға білу қабілеті мен өзіндік мақсатты нақты қоя 
білу қабілеттілігіне тоқталады. 
Креативтілікті әртүрлі қабілеттердің жиынтығы ретінде 
анықтайды, қабілеттер әр адамда жеке-дара әр сапада көрінетініне 
тоқталып, келесі белгілерін көрсетеді (Л. Ермолаева-Томина): 

164 
- 
тәжірибеге ұмтылушылық
- жаңа проблемаларға икемді, 
мәселені шешуге бейімділік; 
- 
талқылауға икемділік
- тапсырманың шегіне шыға алу; 
- 
ой ұшқырлығы
- тез арада, кенеттен шешім шығару тәсілдерін 
өзгерте алу қабілеттілігі; 
- 
ойлау ерекшелігінің болуы
– өзінше әрекет ету, даралық 
ерекшелік, ерекше шешім шығару. 
Креативтілікті қалыптастыру мәселесіне сәйкес жазылған 
еңбектерді саралай келе, креативтіліктің құрылымдық бөліктерін 
бөліп көрсетуге болады: аса сезгіштік, ой ұшқырлығы, жаңаға 
ұмтылушылық, шығармашылық қабілеттер, өзіндік ой-пікірлерде 
тұра білу, өзіне сын көзбен қарау, қисынды ойлау, жаңаны 
сезгіштік, күмәншілдік, әр нәрсеге күмән келтіру т.б. 
Креативтілік арқылы адам өмір шындығында өзін-өзі тануға 
ұмтылып, ізденеді, өзінің істеріне есеп беріп, кемшіліктеріне сын 
көзбен қарай алады. 
Жеке тұлғаның креативтілігін, шығармашылық дербестігін 
қалыптастыру өте маңызды, күрделі және көп салалы мәселе болып 
есептеледі. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың 
өшуіне жол бермеу адамның рухани күшін нығайтып, өзін-өзі 
тануына көмектеседі. 
Креативтілікті қалыптастыру шығармашылыққа жетелейтін 
қабілеттер мен шығармашылық қызметің сапасын анықтайтын, 
жаңаны тану мен жасауға бейімделуге апаратын әрбір жеке тұлғаға 
тән интеллектуалдық үрдіс ретінде сипатталады. 
Болашақ мұғалімдердің интеллектуалдық капиталы осы 
көрсетілген барлық талаптардан тұратындықтан, қазақ тілінен 
алынатын білім де оны биік деңгейде, яғни ғылыми жаңалықтар 
ашу, жоғары технологияларды күнделікті қолдану сияқты 
талаптарға сай болуы керек. Қазақ тіліне деген қызығушылықты, 
адамның креативтік қабілетін ашу, оның шығармашылық ойлауын 
қалыптастыру, 
әлемді 
өзінше 
тани 
білуге 
жетелеу 
арқылы дамытуға болады. Қазақ тілін үйрену тартымды да адамға 
ой салар, ойын өрістетер, оның қалыптасқан мәдени білімін 
жетілдірер тәсілдерге толы болғанда нағыз білім беру құралы 
болмақ. 
Қазақстан Республикасының үздіксіз 
білім беру жүйесі 
саясатының басты мақсаттарының бірі жан-жақты, жоғары білімді, 
шығармашылық қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру. 

жүктеу/скачать 3,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: