3
№6
(152)
тамыз
2015
авгу
ст
Управлением образования Восточно-Казахстанской
области, Центром технического и профессионального
образования, при участии ФАО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ВКО и
Палаты предпринимателей ВКО на базе КГКП «Восточно-
Казахстанский сельскохозяйственный колледж», села
Саратовка, прошел областной конкурс профессионально-
го мастерства «Лучший механизатор» среди студентов
учебных заведений системы ТиПО ВКО.
М
ероприятие направлено на повышение престижа и
популяризации среди молодежи профессии сельского механи-
затора, укрепление авторитета человека труда. Цель кон-
курса – определение качества профессиональной подготовки
студентов, выявление их мастерства.
В областном конкурсе принимали участие студенты
13 сельскохозяйственных колледжей области, обучающихся по
специальности «Техническое обслуживание и ремонт сельско-
хозяйственной техники», «Фермерское хозяйство», квалифика-
ция «Тракторист-машинист сельскохозяйственного произ-
водства».
Конкурс проходил в три этапа.
Первый этап – тесты. И пока будущие механизаторы со-
стязались в теории, руководители сельскохозяйственных кол-
леджей, представители управления образования ВКО, главы
крестьянских хозяйств собрались за «круглым столом», где
обсуждались вопросы развития профессионально-
технического образования, подготовки молодых кадров для
сельской местности.
На втором этапе конкурсанты решали ситуационные зада-
чи – в полевых условиях обнаружить неполадки в технике.
И третий этап соревнований – вспашка участка поля на
время. Участникам отводилось по 30 минут на выполнение
задания. Критерии оценки землепашцев – прямолинейность
проходов и глубина вспашки.
По итогам соревнований члены экспертной комиссии, во
главе с председателем – начальником отдела механизации и
новых технологий управления сельского хозяйства ВКО
С.Н. Бутаковым, выбрали победителей областного конкурса
«Лучший механизатор». Ими стали:
1 место – П.С. Иванисов, КГУ «Самарский аграрно-
технический колледж».
2 место – Д.С. Володькин, КГУ «Бородулихинский кол-
ледж».
3 место - А.Т. Тлеугабылов, КГУ «Урджарский колледж».
4 место – Е.Ж. Акишев, КГУ «Абайский колледж».
В номинации «Мастер своего дела» – Е.С. Рахметов,
КГУ «Зыряновский сельскохозяйственный колледж».
В номинации «Лучший пахарь» – Ж.Н. Есенгельдинов,
КГУ «Жарминский технологический колледж».
В номинации «Лучший механик» – В.Е. Кошкин, КГУ
«Шемонаихинский колледж».
Пресс-служба Управления
образования ВКО
Осенью 2015 года исполняется 550-лет само-
стоятельного государственного объединения казахского
народа – Казахского ханства. Эта дата демонстрирует
историческую преемственность возвращения государ
ственного сознания и станет серьезной опорой новому
независимому государству – Республике Казахстан. И это
показатель того, что у нас есть свой Мәңгілік Ел. Вековая
история казахского народа и политическая история
великих казахских ханов будет способствовать укреп-
лению казахстанской государственности и патриотизма.
С
егодня изучение и популяризация истории Казахского
ханства имеет большое значение в укреплении казахстанского
патриотизма, также это будет способствовать формированию
и усилению позитивного имиджа Казахстана на
международной арене.
«Наша история – это история сплочения и единения», –
сказал Президент Республики Казахстан, Лидер Нации
Н. Назарбаев. Именно патриотизм – любовь народа к своей
Родине, делает страну по-настоящему единой, успешной и
процветающей. Образование Казахского ханства явилось
выражением высокого устремления нашего народа к
обретению Независимости и истинного патриотизма.
История казахской государственности берет свое начало
с древности, начиная с саков, усуней, гуннов и других
этнических общностей, проживавших на территории Казах-
стана. Новый этап развития государственности кочевников
связан с возникновением империи Чингисхана и государ-
ствами, образованными на территории Казахстана после его
распада. Сегодня большинство историков указывают на то,
что время образования Казахского ханства следует
датировать 1465-1466 годом. Образование Казахского ханства
было подготовлено всей предшествующей историей развития
и функционирования таких государств, как Золотая Орда, Ак-
Орда и Могулистан. Но само появление на политической
карте Центральной Азии кочевого Казахского ханства было
неразрывно связано с именами чингизидов: хана Абулхаира
Шибанида и близкородственных султанов, потомков Джучи-
Жанибека и Керея.
Важнейший рубеж в отечественной истории – когда в
обширных степях Центральной Азии на историческую арену
выходит государство, которое назвало себя Казахским. Вновь
образованное ханство стало крупной вехой не только в
истории казахского народа, но и в истории всего Евразийского
континента тем, что назвало себя по имени народа – «казах».
Именно с образования этого государства и начинается
собственная история Казахстана.
Основной целью празднования 550-летия Казахского
ханства является способствование патриотическому воспита-
нию подрастающего поколения и популяризация среди
казахстанцев ценностей государственности, независимости,
созидания и стремления к новым вершинам.
Предстоящее празднование побуждает к тому, чтобы
еще раз задуматься о глубинных истоках зарождения нацио-
нальной государственности и об истории государственности
на территории современного Казахстана. В нашей школе
прошли и проводятся различные тематические мероприятия.
Цель которых: активизировать познавательный интерес у
ребят к истории своего государства, развить общий кругозор,
воспитать в школьниках толерантность и интерес к изучению
культурно-исторических ценностей.
Так в нашей школе состоялась научная конференция на
тему: «Правовая система Казахского государства XVIII-XIX
веков и суд биев», прошел познавательный урок «Абылай-хан
– великая личность казахской земли». В кадетском корпусе
имени Ч. Валиханова прошла масштабная патриотическая
акция – «Қазақ елі – Мәңгілік Ел» и состоялся турнир по казах-
ской борьбе «Алтын белбеу». Также прошел конкурс по исто-
рии Казахстана среди учащихся 8-11 классов «Знатоки исто-
рии». Среди учащихся 5-11 классов прошла декада истории,
под лозунгом «Наше знамя – Независимость», которая
явилась показателем высокой любви детей к своему краю и
народу. Очень интересно и познавательно прошел конкурс
газет «Доблестный Путь Касым хана». Открытые уроки,
посвященные знаменательной дате, прошли в разных фор-
матах: круглые столы, онлайн-конференции, дебаты, библио-
течные уроки…
Проведение мероприятий по празднованию 550-летия
Казахского ханства способствует патриотическому воспита-
нию подрастающего поколения, повышает интерес к изучению
истории страны, служит углублению духовно-культурной
консолидации общества, укреплению в сознании учащихся
гордости за свою страну .
С. УШАКОВА, учитель истории,
средняя школа №4, г. Усть-Каменогорск
К
ерей мен Жәнібек 1465 жылы алғашқы хандықты
құрды, қазақтың мемлекеттілігінің тарихы сол кезден бастау
алады. Бәлкім ол бүгінгі шекарасындағы, бүкіл әлемге осынша
танымал әрі беделді, осы ұғымның қазіргі мағынасындағыдай
мемлекет болмаған да шығар. Бірақ бұлай деп сол кезеңдегі
басқа да барлық мемлекеттер туралы да айтуға болады. Ең
маңыздысы, сол кезде оған негіз қаланды, біз – бабала-
рымыздың ұлы істерін жалғастырушылармыз.
Қазақ халқының басынан өткерген қиыншылығы бұнымен
ғана шектелмеді.1723 жылы ел жайлауға көшіп жатқан кезі
еді. Алтайдан Атырауға дейін тыныштық орнатқан қазақ елі.
Қаннен-қаперсіз, шат-шадыман жаз жайлау қызығын көруге
бет алғанда, Жоңғар қалмақтары тұтқиылдан шабуыл жасап,
қазақ халқын қан жылатты. Дүрліккен ел шұбыра қашып,
табаны езіліп, шұбырынды халық “ақ табан” болды.
Аңдыздаған жұрт Алқа көлге аялдап, қасиетті Қаратауға бас
сауғалады. Ел тарихының ауыр кезеңдерінің куәсі болған
«Елім-ай» әні осылайша өмірге келді.
Қаратаудың басынан көш келеді,
Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді.
Қарындастан айырылған қиын екен,
Қара көзден мөлтілдеп жас келеді...
Қаратаудың баурайында қалың қазақ бас қосты. Елдің
елдігін, ерлігін соңғы рет сынайтын күн туды. Жауға соққы
беріп, жалпы жұртты аман алып қалу үшін, данышпан ата
Төле би:
Даудан қашық жүріңдер, дүрлікпе тек!
Жаудан қашып, қор болып үрікпе – деп, батырларды
батылдыққа, елді бірлікке шақырды.
Кіші жүзден кісілігін танытқан Әйтеке би, Орта жүзден
ордасын тіккен Қазыбек би, Ұлы жүздің ақ сақал биінің билігіне
бас иіп, елді біріктірді. «Жүзге бөлінгеннің жүзі күйсін», - деді
олар. Кең пейілді, бауырмал халықты бір тудың астына
жинауды мақсат етті.
Қазақ-қалмақ соғысында тұтқынға түскен қазақтарды
құтқару үшін айтылған Қаз дауысты Қазыбек бидің сөзі бүгінгі
күні де өз маңызын жойған емес. Ат ауыздығымен су ішкен,
ер етігімен су кешкен заман болды. Қалың елді Қаракерей
Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбай
батырлар бастап, азулы жауды Аңырақайда аңыратып жеңді,
Райымбек сияқты киелі батырлар кейін шапқан кесапат жауды
қасиетті қазақ жерінен біржола қуып тастады.
ХҮІІІ-ХІХ ғасырларда қазақ билері мен хандары иек артып,
көмек еткен орыс патшалығы бірте-бірте өз мақсатын орын-
дап, қазақ жерін отарлап, қазақ елін аздыра бастады. Ел ішіне
ірткі салып, зымияндық саясатпен ел бірлігіне, ұлттық қасие-
тімізге, тіліміз бен дінімізге, кеңдігіміз бен елдігімізге кесір
келтірді. Оған қазақ шаруалары ызаланып, көтеріліске шықты.
Исатай мен Махамбет бастаған ел көтерілісі сәтсіз болса
да, ел намысының айғағы.
Орнатам деп Исатай бостандықты,
Ордадан – кек, құптауды достан күтті
Жаңғырған мың шаруа күресінен
Жәңгір хан мен ақ патша жасқаныпты.
Қазақтың сан ғасырлық тарихының ең жарқын беттерін
жазған Алаш қозғалысы - тарихи-саяси, айрықша құбылыс
ретінде ұлтымыздың мәдени-рухани даму жолын жаңа арнаға
бұрғаны сөзсіз. Өйткені ол Қазақ баласының саясат, мәдениет
сатысына көтерілгендігін айғақтай отырып, ендігі жерде ұлт
ретінде дербес өмір сүруге, өзге елдермен терезесі тең халық
ретінде азат күн кешуге болатындығына әлеуметті сендіре
алған жаңашыл козғалыс еді.
Адамзат тарихында болмаған алапат соғыста бірлік,
достық жолында жан қиған қазақ батырлары фашизмнен бүкіл
адамзаттық азаттықты қорғап, ерекше ерлік көрсетті. Жүзге
тарта қазақ қаһармандарына Кеңес Одағының Батыры деген
абыройлы атақ берілді. Батырлықты батырлардың батыры
Бауыржан Момышұлы бастады.
Бауыржандай Мәскеуді қорғап қалған,
Бауырмалдар жауға елді қорлатпаған.
Жатыр бүгін жалын боп алыптарым,
Батырлығы бағым боп орнап қалған.
1986 жыл. Бұл да еліміздің тарихында айтулы жыл болды.
Елдің егемендігін аңсаған жастар алаңға шықты. Желтоқсан
желі дауылға айналды. Өрттей қаулаған өжет жастар ұлттық
намыс құдіретін әлемге паш етті.
«Қазақ елі хан сайлар зор данасын,
Ғажап елді келімсек қорламасын!»
Деп, Қайраты көтерді намыс туын,
Кек қайнатты өрт толып Орда басын.
Білектің күшімен, найзаның ұшымен, соңғы демі қалғанша
туған жерімізді қорғап, бізге аманат етіп қалдырған ұлы
даланың ұлы кемеңгерлерінің арқасында бақытты өмір
кешудеміз.
Бүгінде біз – қанатын кеңге жайған егеменді елміз. Көк
туымыз желбіреп, сол жағымыздағы мақтаныш сезімімен
дүрсілдеп тұрған жүрек әнұранымызға әуен қосып,
Әнұранымыз асқақтай шырқалуда.
Камшат ТУНГЫШПАЕВА,
Құйған орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі,
Күршім ауданы
С 1 по 7 июля в городе Сочи прошел XII Открытый
Международный фестиваль-конкурс детского,
юношеского и взрослого творчества «У самого Черного
моря». Наши земляки, воспитанники детского дома «Үміт»
завоевали Гран-при и несколько призовых мест.
Г
лавную награду – Гран-при конкурса-фестиваля
получил хореографический ансамбль «Акку-Үміт», в номи-
нации «Народный танец».
Конкурсанты из Восточного Казахстана стали лауреатами
I степени в следующих номинациях: в возрастной категории
6-12 лет – образцовая танцевально-акробатическая группа
«Звезда Востока», в номинации хореография «Цирк»;
образцовый хореографический ансамбль «Акку-Үміт», в
номинации хореография «Народный танец». Руководитель –
Ольга Живоглядова, хореограф – Нургульсум Марубекова.
Возрастная категория 16-18 лет – Владислав Лоскутов,
образцовая вокальная студия «Үміт», в номинации
«Эстрадный вокал». Руководитель – Ерболат Матабаев.
В Международном сочинском фестивале «У самого
Черного моря» принимали участие сотни творческих
коллективов стран СНГ, возраст участников – от 5 до 70 лет.
Организаторами конкурса-фестиваля были Между-
народный благотворительный Фонд поддержки и развития
культуры и образования «Мир на ладони», многопрофильная
фирма «ТА Пилигрим». При информационной поддержке
Министерства культуры РФ, администрации г. Сочи,
Сочинского колледжа искусств, Издательского дома «Один из
лучших» г. Москва, газеты «Музыкальный Клондайк», журнала
«Карнавалы, фестивали, праздники».
Для доставки конкурсантов из Усть-Каменогорска в
Алматы и обратно директором ТОО «Усть-Каменогорский
автовокзал» Алмасом Бейсенгазиным были бесплатно
предоставлены комфортабельные автобусы.
Тарихқа зер салсақ, көк түрік кезеңінен қалған Күлтегіннің ерлігі тура-
лы: «Бастыны – еңкейтті, Тізеліні – бүктірді», – дейді. Сөйтіп, Күлтегін
батырдың күллі түркі халқын тәуелсіз еткені әрі оны байлыққа кенелткені
«Жалаңаш халықты тонды, Кедей халықты бай қылдым. Аз халықты көп
қылдым. Тату елге жақсылык қылдым», – дегені тарихта мәлім.
4
№6
(152)
тамыз
2015
август
* КӨМБЕДЕ КІЛ ЖҮЙРІК ҚЫЛҚҰЙРЫҚТАР *
Ж
иналған көпшіліктің алдында Шығыс Қазақстан
облысының әкімі Даниал Ахметов сөз алып,
барша қауымды
құттықтап өтті.
Ардақты ағайын, қадірменді қонақтар! Осынау ұлы тойға
жиналған баршаңызды қазақ халқының бас ақыны ұлы
Абайдың 170 жылдық мерейтойымен шын жүректен
құттықтаймын.
Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Абайдың сөзі –
қазақтың бойтұмары. Абайдың мұрасы – қазақтың ең
қасиетті қазынасы» деп атап көрсеткен болатын. Абай –
қазақ халқының ұлы ұстазы, тәрбиешісі. Әр сөзі ақыл мен
нақыл, мақал мен мәтелге айналған өлмес мұра қалдырған
адамзаттың Абайы. «Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп»
деген бір ғана сөзі барша адамзат баласын бейбітшілік пен
ынтымаққа, бірлік пен татулыққа үндеген құнды өсиет, ұлы
мұра.
Абай сөздері – келешегі кемел ел үшін тағлым аларлық
рухани күш пен қайрат беретін қайнар бұлақ. «Біріңді қазақ,
бірің дос көрмесең, істің бәрі бос», - деп данышпан айтқандай,
байтақ еліміздің әрбір азаматы бір-бірін дос көріп,
бауырындай сүйсе, алар асуларымыздың көп болары анық.
Торқалы той өтіп жатқан Шыңғыстау өңірі – тарихи,
шежірелі өлке. Абай тойы – халық тойы. Баршаңызға
мерекелік көңіл күй, береке бірлік, қуаныш-шаттық тілеймін.
Ұлы ақынға деген махаббатымыз арта берсін! Хакімнің
өсиетіне адалдық танытайық! Мерейтой құтты болсын!», –
деді өз сөзінде Даниал Кенжетайұлы.
Мерекелік шара арнайы көрініспен де қамтылды. Абайдың
170 жылдық мерекесінің ашылу салтанаты әсіресе дәл осындай
әсерлі сәттермен ерекше сезім сыйлағаны анық. Қонақтар
жайғасқан тұғыр мен сахна ортасынан өлкеміздің тағылымды
тарихын бейнелеген ұлы көш жүріп өтті. Керуенді Тобықты-
ның даңқты батыры Мамай мен әйгілі Тоқтамыс батыр бас-
таған сарбаздар нөпірі бастап шықты. Тұлғалы, келісті 20-дан
астам жауынгерге ақ жаулықты аналар алдарынан шығып
тостағанмен сусын ұсынғаны жарасымды шықты. Батырлар-
дың, сарбаздардың салтанатты шеруде киген сауыт, ұстаған
қару-жарақтарынан бөлек олар мінген аттардың әбзелдері мен
жабулары да осыдан 550 жыл бұрын құрылған Қазақ хандығын
көз алдымызға әкелгендей болды.
Батырлардан кейін ілесе тағы бір көш көрінді. Абыз,
ақсақалдар мен би-сұлтандар келе жатқан бұл лектен ұлы
Абайға өнеге көрсеткен Зере анамызды көре алдық. Бұл
салтанатты қомына тең тиеген, бесік, шаңырақ-кереге, кебеже,
асадал артқан түйелер, әсем күйме, атарбаға қонған қазақ
ауылы және көштің көркін кіргізген жас арулар, сал-серілер
легі, тазы жетектеген қарулы аңшылар көрермен қауымның
алдымен жүріп өтті. Бұл көріністерді дайындаған бас
режиссер, Семей қаласындағы Абай театрының басшысы
Бауыржан Төлеков, Өскемен қаласындағы Жамбыл атындағы
театрдың режиссері Айдын Салбанов, «Дариға-ай» жастар
театрының режиссері Амангелді Бахтинов, жерлестеріміз
Нағия Бұланбаева мен Дулат Қабдоллиннің мерейлері үстем
болды.
Тойдың тағы бір бөлігі сахна төрінде өтіп жатты. Онда
мектеп оқушыларынан құрылған балалар хоры ән әуелетті.
Сондай-ақ, Абай өлеңдерінің желісіне құрылған сахналық
көрсетілім де көрермен көңілінен шықты. Көріністе хакімнің
«Әсемпаз болма әрнеге» өлеңі бірнеше тілде оқылып, әр
ұлттың өкілері болып киініп шыққан әртістер сахна төрін
әрлендіріп жіберді.
Әдеби сипаттағы көрсетілімнен кейін қанатын қомдаған
қырандарды қолдарына қонақтатқан құсбегілерді де көре
алдық. Аталмыш мәдени шараны «Қаламқас» ән-би
ансамблінің өнерпаздары «Мәңгілік ел» әнімен қоры-
тындылады.
Абайдың 170 жылдығы – күллі Алаштың тойы. Ұлы бабамыздың кіндік қаны тамған
киелі Семей өлкесі, Қарауыл мен Жідебайда бұл айтулы күн ерекше назарда болғаны
аян. Торқалы той өткен Шыңғыстау өңірі – тарихи, шежірелі өлке. Адамзат
тарихындағы ұлы ойшылдардың бірі, данышпан Абай өсіп-өнген, ұлтымыздың біртуар
ұлдары кемеңгер Шәкәрім, ғұлама Мұхтардың ізі қалған киелі мекен бар қазаққа ыстық.
Абайды ұлықтау іс-шаралары туралы Абай ауданының білім бөлімі мен осы өлкенің
«Абай елі» газетінің тілшілері үн қосып, қалам туындыларын жолдап, жариялауға
ықылас білдіргені үшін алғысымызды білдіреміз.
Редакция алқасы
Ең алдымен жорға жарысы ұйымдастырылды. Үстінен су
төгілмес тайпалма жорғалар сайысында Семей қаласынан
келген «Фурга» көмбеден бірінші болып өтсе (иесі Мұхит
Тұмабаев), Аяпбергенов Қымбаттың сәйгүлігі «Летний бриз»
екінші болып көмбеден құйғытып өтті. Ал, үшінші орын
Шемонайха ауданынан келген Николай Воробьевтың
«Прогресіне» бұйырды.
Одан кейін алыстан ат терлетіп келген қонақтарға
аудандағы ауылдық округтер, мектептер, мекемелер және
Бесқарағай, Аягөз, Бородулиха аудандарының өкілдері тіккен
23 боз киіз үйде қонақасы берілді. Себебі, күннің қатты ысуына
байланысты аламан жарыс пен топтық ат бәйгесі кешқұрым
уақытқа ауыстырылған болатын.
Осылайша бесін ауа жалғасын тапқан ат бәйгесінде
көрермен қауым 15 шақырымдық жарыс жолына шыққан
жүйріктер додасына куә болды. Бұл бәсекеде Алматы
қаласынан келген Досжанов Рүстемнің «Айқара» деп
аталатын жүйрігі өз тобынан озып келіп, тұлпар иесі жүлдеге
тігілген судай жаңа «Лада Приора» көлігінің иегері атанды.
Жүйріктер тобында Баршатас ауылынан келген Нұрғалиев-
тар әулетінің «Майгүлі» де топ басынан көрінді. Оның иесі
2-орынды өз қанжығасына байлады. Дүбірлі додада 3-ші болып
«Елік» деп аталатын Жолманов Шалқардың жүйрігі келді.
Көрермен делебесін қоздырған 25 шақырымдық аламанда
бақ сынаған тұлпарларға да кезек берілді. Арғымақтар сынын-
да Аягөз ауданынан Тоқтар Серіковтың «Бекқасқасы»
5-ші орынға тұрақтаса, жерлесіміз Мамытов Айбектің «Әлем-
қасқасы» 4-ші орынды иеленді. 3-ші орын шұбартаулық
Нұрмағанбетовтар әулетінің үкілеп қосқан тұлпары «Лидаға»
бұйырса, 2-ші болып көмбені кесіп өткен құндыздылық
Ықыласов Санаттың «Еркеторысы» болды. Абай тойының
аламанында тұяқтыға жеткізбеген тұлпар болып Алматы
қаласынан келген Үмбетов Ғабиттің «Ақбақай» атты
арғымағы танылды. Оның иесіне «Киа» маркалы автокөлік
тарту етілді.
Осылайша дүбірлі тойдың жүйріктері де анықталып,
бапкерлер мен шабандоздардың да мерейлері тасыды. Абайдың
170 жылдығында топ жарған сәйгүліктердің жеңісті жолы да
көпке дейін ел аузында айтылары анық.
Достарыңызбен бөлісу: