Қазақстандық психология: бастаулардан заманауи жаңаларына дейін.
Республикадағы психология ғылымының жетілдер 40-жылдағы ғылыми ұйымдастырылған жылдарға пара-пар болды.
Біз алдымызға сол жылдардағы ғылыми дисертацияларға баға беруді мақсат етеміз.бірақ сол жылдарағы психологиялық зерттеулерге таңдамалы түрде қысқаша тоқтала кету керек.Сол жылдардағы маңызды мәселе екінші тілді меңгеру болды.Қазақ мектептерінде орыс тілінде калыптастыру.Ондай алғашқы дисертация 1952-жылы психология фкаультетінде аға ұстаздар «О Формиравани русского речи учашихся начальных классов казахской школы».Дисертанттың ойынша орыс тілінен қазақ тіліне аудару салыстырмалық түрде жасалуы. Сонда баланың ойлау қабілеті және сөйлеуі орыс сөздерін қазақ тіліне түгелдей сөлемді түсіне алады. Сонда ғана қазақ баласы орыс тілін түсінеді. Е.Суфиевтің диссертация тақырыбында көптеген мақалалар және бір манография шығарылды.
Моральдық еркіндік мінез қалыптастыру патриоттық сегіз диссертациялық зерттеудің Темірбеков пен Асылбековтың тақырыбы болды. Асылбеков өзінің «Формирование приложение у учащихся» атты тақырыбындағы жұмысында психологиялық жоспарды дәлелдеп адам ынтасы жайлы мағлұмат береді. Автор адамның мынадай еңбекқор,мақсатшыл,ұқыптылық,ұйымдастырушы-лық, күрескерлік ынтасының қалыптасуына әсер етеді деп санайды. Бір сөзбен айтқанда ынта-тұлғаның бір ғана мінезінің бөлігі емес ол әртүрлі мінездер бөлігінің жиынтығы.
50-60 жылдары қазақ психологиясында М.М. Мұқановтың «Совет жауынгерлерінің психологиялық мінез ерекшеліктері»(профессор Тажибаевтың басқаруы бойынша1941-1945ж. Ұлы Отан соғысындағы қазақ жауынгерлері жайлы деректерге сүйене отырып жазылған), А.М.Невскойдың «Формирование исторических понятий у учащихся 5-6 классов»(ғылыми жетекшісі –пофессор И.Л Стычкин), Г.Ф.Повлюктің «Психологический анализ выполнения учащимся 5-6 классов домашних заданий»( ғылыми жетекшісі пофессор И.Л Стычкин), Қ.Рахиммбековтың «Некоторые вопросы развития содержания восоздающего воображения при чтени картоматериала» (ғылыми жетекші доцент И.М.Мұ-қанов) және тағы басқалардың дисертациялық зерттеулері қорғалды.
Барлық аталған кандидаттық дисертацияларда сол жылдары Қазақстандық білім беретін орта мектептерде берілген сұраныстары есепке алынған.