Орындаған: Жолдыбай Г. Рахматулла А, Жиенбаева М. Қабылдаған
Дыбыс-сес, бейнелеу етістіктері
жүктеу/скачать 42,17 Kb.
|
дыбыс-сес, қозғалу етістіктері
- Бұл бет үшін навигация:
- 5 кіші семантикалық топқа жіктеледі
- С.Бизақов сөздігінен мысалдар: Адымдау
| Дыбыс-сес, бейнелеу етістіктері
Бұл етістіктердің тобына табиғаттағы құбылыс пен заттардың шығарған дыбысына байланысты қолданылатын сөздер енеді. Өз ішінде 5 кіші семантикалық топқа жіктеледі: 1.Адамның және жан-жануарлардың дыбысына байланысты сөздер: мөңіреу, маңырау, күркілдеу, шәңкілдеу, сырылдау, ұлу, ырсылдау, т.б 2. Табиғат дыбыстарымен байланысты: шытырлау, гүрілдеу, сарқырау, салдырлау, сыңғырлау, 3.Адамның құбылысына, бет –бейнесіне байланысты: бадыраю, адыраю, аңқаю, қақшию 4. Табиғат көрінісіне байланысты бейнелеу етістіктері: жарқылдау, жайнау, құлпыру, шалқаю, гүлдеу 5. Қимыл әрекеттің орындалу тәсілімен байланысты сөздер: теңселу, қайқаю, еңбектеу, ербеңдеу, көлбеңдеу, жалпылдау, т.б[М.Оразов «Қазақ тілінің семантикасы» Мектеп, 1980-435б] С.Бизақов сөздігінен мысалдар: Адымдау – қадамдау, қарыштау, аттамалау, аяқты кең басу, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің бесінші тобына жататын, қимыл-әрекеттің орындалу тәсілін білдіретін етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007-24 б] Адыраю - одыраю, бадыраю, бақшию, бажыраю, едіреу, ежірею, ожыраю, оқшию, оқшыраю, шадыраю, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің үшінші тобына жататын, адамның құбылысына, бет-бейнесіне байланысты қолданылатын етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007-24б] Алмасу – кезектесу, ұтылау, алмалау, ауысу, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің бесінші тобына жататын, қимыл-әрекеттің орындалу тәсілін белдіретін етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007- 50б] Аяқтау – бітіру, тындыру, тамамдау, тиянақтау, адалау, жеткізу, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің бесінші тобына жататын, қимыл-әрекеттің орындалу тәсілін белдіретін етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007-90 б] Бозару – бозамықтану, бозғылттану, бозаңыту, бозару, сұрлану, көгеру, құқылдану, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің үшінші тобына жататын, адамның құбылысына, бет-бейнесіне байланысты қолданылатын етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007-141б] Гүрілдеу – күрілдеу, гүр-гүр етіп дыбыс шығару, дыбыс-сес бейнелеу етістіктерінің екінші тобына жататын, табиғат дыбыстарымен байланысты етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007-168б] Далақтау – далаңдау, далбақтау, далбаңдау, далпылдау, елпелектеу, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің бесінші тобына жататын, қимыл-әрекеттің орындалу тәсілін белдіретін етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007- 50б] Даңғырлау – қаңғырлау, салдырлау, гүлдірлеу, дыбыс-сес бейнелеу етістіктерінің екінші тобына жататын, табиғат дыбыстарымен байланысты етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007- 174б] Дүрсілдеу – гүрсілдеу, тарсылдау, тасыр-тұсыр еткен дыбыс, дыбыс-сес бейнелеу етістіктерінің екінші тобына жататын, табиғат дыбыстарымен байланысты етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007- 190б] Жадырау – жайнау, жайнаңдау, жайтаңдау, жарқырау, қайнаңдау, дыбыс-сес бейнелеу етістіктерінің төртінші тобына жататын, табиғат көрінісіне байланысты бейнелеу етістіктері[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007- 216б] Икемдеу – ыңғайлау, оңтайлау, ықшамдау, ебдейлеу, дыбыс-сес, бейнелеу етістіктерінің бесінші тобына жататын, қимыл-әрекеттің орындалу тәсілін білдіретін етістіктер[С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» - Алматы: «Арыс», 2007- 263б] жүктеу/скачать 42,17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|