Отбасының Әдіснамалық негізі
ТІРЕК-ҚОЗҒАЛЫС АППАРАТЫНЫҢ ФУНКЦИЯСЫНДА КЕМІСТІГІ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ОТБАСЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ
жүктеу/скачать 140,76 Kb.
|
ТІРЕК-ҚОЗҒАЛЫС АППАРАТЫНЫҢ ФУНКЦИЯСЫНДА КЕМІСТІГІ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ОТБАСЫ МӘСЕЛЕЛЕРІТірек-қимыл жүйесі (ТҚЖ) — кеңістікте қозғалу мүмкіндігі мен ағзаның ішкі мүшелерінің қорғанысын қамтамасыз ететін, оған тірек болатын, ағзаға пішін беретін, қаңқа түзуші құрылымдар кешені, адамның қозғалыс аппараты.Кейінгі жылдары балалардың церебральдық параличі (сал болуы) (БЦП) нерв жүйесінің көп таралған ауруларының бірі болып табылады. Орта есеппен 1000 жаңа туған нәрестенің 6-да аталмыш аурудың белгілері байқалады. Қимыл - тірек аппаратының жүйесі бүзылған балалардың негізгі кемістігі - қимыл-қозғалысының ауытқуы (қозғалу, қимыл әрекетінің жетілмеуі, зақымдануы немесе мүлдем жойылуы). Осы сияқты ауытқулары бар балалардың көпшілігін церебральдық сал ауруымен ауыратын балалар қүрайды (89%). Бүл балаларда қимыл - тірек аппаратының кемістіктері көбінесе психикалық бүзылулармен, тіл мүкістерімен тіркесе жүреді, сондықтан олардың көпшілігі тек қана медициналық - әлеуметтік жәрдемді ғана емес, сонымен қатар психологиялық - педагогикалық және логопедтік көмектерді де қажет етеді. Әдетте, тірек - қимыл аппараты бүзылған балалардың ішінде танымдық қабілеті сақталған, арнайы оқыту мен тәрбиені қажет етпейтін балалар да кездеседі. Дегенмен, айтылған балалардың барлығында ерекше өмір сүру жағдайын, оқытуды және келешек еңбек әрекетінің дүрыс қалыптасуын қажетсінеді. Оларды әлеуметтік бейімдеуде екі бағыт белгіленеді. Біріншісі - қоршаған ортаны балаларға бейімдеу. Ол үшін арнайы техникалық жылжу құралдар (арбалар,балдақшалар, таяқтар, велосипедтер), тұрмыстық заттар (ыдыс - аяқ, электроаспаптардың арнайы сөндіргіштері), арнайы сатылар, жол жиектерінен арнайы түсу жолдары болады. Ал қимыл - тірек аппаратының кемістігі бар балаларды бейімдеудегі екінші бағыт - ол балалардың жеке бастарын әлеуметтік ортаның қалыпты жағдайларына бейімдеу. Келесі баланың еркіне әсер ететін факторлар: •Сырттай-оған аурудың шарттары мен сипаты, басқалардың науқас балаға қатынасы жатады; •ішкі-баланың өзіне және өзінің ауруына қатынасы сияқты Церебральды сал ауруымен ауыратын балалардың көпшілігінде ерік-жігердің әлсіздігі тәрбиенің ерекшеліктерімен тікелей байланысты. Науқас баласы бар отбасында мұндай суретті жиі байқауға болады: жақындарының назары тек оның ауруына бағытталған, ата-аналар әр жағдайға алаңдаушылық танытады, баланың өзіне зиян тигізуі немесе құлап кетуі, ыңғайсыз болуы мүмкін деп қорқып, оның тәуелсіздігін шектейді. Мұндай жағдайда баланың өзі сөзсіз шамадан тыс мазасыз болады. Немесе тағы бір сурет: балаға қамқорлық жасай отырып, өз өмірін ұмытып, аурудың кепіліне айналатын бақытсыз ана. Ол шаршаған және бақытсыз көрінеді. Бірақ кез-келген балаға денсаулығы мен жүйкесін емес, сүйіспеншілік пен жылулық бере алатын бақытты ана қажет. Науқас баланың мұндай қажеттілігі мың есе жоғары.Мұның бәрі баланың бастамасыз, өз қабілеттері мен мүмкіндіктеріне сенімсіз, ұялшақ болып өсуіне әкеледі. Ол өзінің ауруымен келіседі және тәуелсіздікке ұмтылмайды. Ол айналасындағылардың орнына бәрін жасайтынына алдын-ала сенеді. Уақыт өте келе бала бұл жағдайға үйренеді, оны ыңғайлы деп санайды. Осыдан айқын эгоцентризм, адамдарды манипуляциялауға деген ұмтылыс пайда болады. Церебральды сал ауруы бар балаларға қатысты ата-аналардың тәрбиелік ұстанымының маңыздылығы олардың арасында ерікті дамудың жоғары деңгейі бар балалардың психологиялық климат мағынасында гүлденген отбасылардан шыққандығын растайды. Мұндай отбасыларда ата-аналар баланың ауруына байланысты емес. Олар оның автономиясын рұқсат етілген шектерде ынталандырады. Олар баланың өзін-өзі бағалауын қалыптастыруға тырысады. Олардың көзқарасын "егер сіз басқаларға ұқсамасаңыз, бұл сіздің нашар екеніңізді білдірмейді"формуласымен білдіруге болады.Баланың ауруына деген көзқарасын да назардан тыс қалдыруға болмайды. Оған отбасындағы жағдай айтарлықтай әсер ететіні анық. Зерттеулер көрсеткендей, церебральды сал ауруы бар балалардағы ақау туралы хабардар болу 7-8 жаста көрінеді және олардың басқалардың оларға деген жағымсыз көзқарасы мен қарым-қатынастың жетіспеушілігі туралы тәжірибелерімен байланысты. Балалар қазіргі жағдайға әртүрлі жолдармен жауап бере алады: 1. бала өзін-өзі жабады, тым ұялшақ, осал болады, жалғыздыққа ұмтылады; 2. бала агрессивті болады, жанжалға оңай барады. Баланың өзінің физикалық кемістігіне деген көзқарасын қалыптастырудың қиын міндеті тағы да ата-анасының мойнына түседі. Дамудың бұл қиын кезеңі олардан ерекше шыдамдылық пен түсінушілікті қажет ететіні анық. Мамандардың көмегін де назардан тыс қалдыруға болмайды. Мысалы, баланың сыртқы келбеті туралы тәжірибесін онымен жақсы қойылған психологиялық жұмыстың арқасында жеңуге әбден болады.Осылайша, церебральды сал ауруы бар баланың жеке басының және эмоционалды-ерікті саласының даму ерекшеліктері көбінесе аурудың ерекшелігіне ғана емес, ең алдымен ата-анасы мен жақындарының балаға деген көзқарасына байланысты. Сондықтан тәрбиенің барлық сәтсіздіктері мен қиындықтарының себебі баланың ауруы деп санамаңыз. Ата аналар мен тәрбиешілер психологиялық және педагогикалық сәттерге назар аударуы керек: •Ауруға аз көңіл бөлу керек, ал баланың дамуына, оның тәуелсіздігі мен жауапкершілігін растауға көбірек көңіл бөлу керек. Оның сіздің өміріңізде болуы сізге бақыт сыйлайтынын көрсетіңіз, ал бала ата-ананың қанағаттануы мен мақтауын ояту үшін дұрыс бағытта белсенділік танытып, екі еселенген күш-жігермен жауап береді. Сондай-ақ, өмірлік жетістікке жету үшін батылдық, табандылық және басқа да қасиеттерді дамытыңыз. •Балаңызға әркім әртүрлі екенін үйретіңіз, егер ол ерекше болса, бұл оның нашар екенін білдірмейді. Егер адам басқаларға қарағанда жақсы жұмыс істемесе, онда басқа нәрсе жақсы болуы мүмкін екенін атап өтуге болады. Адам ағзасы кемшіліктердің орнын толтыруға бейім, егер қиындықтар туындаса, адам нәтижеге басқа жолдармен қол жеткізе алады. Мысалы, егер адам физикалық еңбекпен ақша таба алмаса, ол табандылық танытып, ақыл-ой еңбегімен көп ақша табуы мүмкін. Күнделікті мақсатты жұмыс қажет. Егер сіз оқуда немесе физикалық дамуда белгілі бір нәтижеге қол жеткізгіңіз келсе, кішкене қадамдар жасауыңыз керек — Күн сайын біз салғымыз келетін ғимаратқа кірпіш қойыңыз. "Кейінге қалдырмаңыз", өйткені "кейін" ешқашан болмайды. •Физикалық кемшіліктерді неғұрлым маңызды қасиеттермен — ақылмен, адамгершілік құндылықтармен өтеуге болады. Бірақ физикалық тұрғыдан да ренжудің қажеті жоқ-егер қарапайым адам олимпиада чемпионы бола алса, онда физикалық шектеулері бар адам жаттығу арқылы қалыпты өмір сүріп, өзін толықтай қамтамасыз ете алады. •Балаға тек физикалық көмек тұрғысынан ғана емес, аяушылықпен қараудың қажеті жоқ. Ауруға қарамай талапшыл болыңыз, сонда бала өзін сау сезінеді. Қиын болса да, ол кем дегенде отбасында оған қоғамның толыққанды мүшесі ретінде қаралғанына риза болады және ол бұл сезімдерді нақты ересек өмірге жеткізеді. •Талапшыл болу мүмкін емес нәрсені талап етуді білдірмейді. Бала ауырады, мұны жоққа шығарудың қажеті жоқ, сіз үнемі қалпына келтіруге тырысуыңыз керек, бірақ егер сіз ауруды сол күйінде қабылдамасаңыз, оны жоюға тырыспаңыз. Егер ауру үдемелі болса немесе жеткіліксіз қарқынмен шегінсе, емдеуді күнделікті жасалатын ажырамас жұмыс ретінде қарау керек. жүктеу/скачать 140,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|