Өтемісова гүлмира Жеткергенқызы КӨнерген аталымдар


«шайыр» сөзі. Н. Оңдасыновтың сөздігінде:  шайыр



Pdf көрінісі
бет73/393
Дата14.10.2023
өлшемі2,71 Mb.
#114284
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   393
Байланысты:
жыр әдеби тил

«шайыр»
сөзі.
Н. Оңдасыновтың сөздігінде: 
шайыр 
суырып-салма халық ақыны
деп 
көрсетілген [91]
.
Араб тілінде 
шаһирун 
/известный, знаменитый/ 
белгілі, әйгілі
дегенді білдіреді [71, 527 б.]. Қарақалпақ тілінде 
шайыр
 
/поэт, народный поэт/ 
ақын, халық ақыны
[99, 729 б.]. Нұртуған шығармаларында шайырларды 
дәріптеп отыратын тұстары молынан ұшырасып отырады. Мысалы, «Заманнан 
сөйлеп барамын» деген толғауында былай деп толғайды: 
Тәрбие берер сөздері
Бұрынғы өткен 
шайырлардың
− Ет, сүйекті қыздырар, Қытығын қозғап 
құмардың. Бұрынғы 
шайыр
 сөйлеген Ойланбай-ақ алыстан 
[Н.К.ІIт]. 


64 
«Шайыр»
сөзі Кеңес дәуірінде көнерген аталымға айналғанымен, жаңа 
қоғамда өз мағынасында қайта қолданыла бастады. Қазіргі айтыс өнерінде 
«шайыр» ұғымының орны ерекше аталып жүр. 
Нұртуған ақын шығармаларында 
«құл-құтан»
сөзі жиі ұшырасады.
А. Махмұтов: 
құл-құтан 
− құл мен қотан (қора) маңындағы жұмыста 
жүретін жарлы, жақыбайлар
деп түсіндіреді

Қырғыз тілінде 
қутан 
/прислужник/ 
жалшы 
дегенді білдіреді [92, 404 б.] – дейді. 
Қотан
 
көптеген 
түрлі тілдерде
қора, мал жататын орын
деген мәнде, өзбек тілінде 
қутон
 
/қутон/ стадо баранов, баранье стадо: овчарня; загон /для овец/ 
бір қора қой, қой 
жататын қоршалған ашық қора
[100, 638 б.] деген мағынада қолданылады. 
Бұл сөз Нұртуған шығармаларында 
жарлы-жақыбай 
мағынасында 
қолданылған. Мысалы, ақынның «Өкініш» деген өлеңінде былайша 
қолданылады: 
Сендерді бұрынғыдай күйде көрсем, Бір сергіп қалар еді шыбын-
жаным. Досың кім, дұшпаның кім жазбай танып, Қорғайық 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   393




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет