бейбақ
(«Айман-Шолпан»).
Бейқұт
–
1) тыныш; 2) кенеттен күтпеген жерден тиісу.
Қырық мың
жығын жау келсе,
Бейқұт
елді бүлдірер
(Нұртуған).
І Бек
−
феодал, ел билеуші бай.
Көне түркі тілінің ескерткіштерінде
бэк
(мұстахкам, махкам) – мықты, берік дегенді білдіреді
(Қашқари Қ. Дев. луғ.
турк, І т., Т., 1960, 321).
Бұл сөздің мұндай мәні қазіргі қазақ тілінде де бар.
Неше мың жыл бұғауда, Кедей тұрды қамалып. Бай мен
бекке
жалданып, Күн
өткізді тоналып. Өсек айтқан бай мен
бек
Тілінен жүр байланып. Күн бермеуші
еді кедейге, Бай жалынды енді айналып...
(Нұртуған).
Көзден жас көрдік жаңа
тиылғанын. Торғай мен бүркіт, сірә, дос болған ба, Жетті енді бай мен
бекке
сиынғаның?! Дүние үйілсе де жан болмайды, Заң солай, басыңа кес –
тығылғаның!
(Нұртуған).
Ұлығы Түркістанның Қожа Ахмет, Бай, батыр, мырза
мен
бек
неше күшті-ай! Қыраннан қашқан түлкі құтылса да, Деуші едім шикі
болса да «пісті, пісті-ай!»
(Ерімбет).
Хан мен төре,
бек
билеп, Алды тұйық,
арты жар. Қайғыға қайғы жамылған
(Ш. Кәрібаев).
Алпамыс шатырға келсе бес
бек
ұйықтап жатыр
(«Алпамыс»);
ІІ Бек
− аса, өте, тым, тіпті.
Жан екен
бек
айбатты, түсі суық,
Қорыққаннан ойладым мен бас бағуды
(Ерімбет).
Ыза боп хазірет Ғали сонда
тұрды,
Бек
қатты ашуланып, қаһарланды
(Ерімбет).
Ағайын
бек
көп айтайын
ептеп сөзімді ұғар елім жоқ
(Абай).
Достарыңызбен бөлісу: |
