Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| S
N 4 2 1 3 164-сурет. Маг нитэлектрлік жүй е нің өл шеу ас па бы Тапсырма лектрқо ғалтқы тықол ану ың н сқасын сының ар А 214 214 А лектр ААААААААААААА Р ғы ғы ток ток Р Тапсырма лектрқо Р РР РРР РРМ на лас қан на лас қан үшін үшін қа қа ер неу ер неу мен мен тұ тұ рақ ты рақ ты тұ тұ тұ ны ла ды, ны ла ды, с с е бе бі е бе бі ба ғы ты на ба ғы ты на А кү кү шейе шейе ар ар та ды. та ды. А А ме се ме се в в ольт пен ольт пен гра гра на лас қан на лас қан а а у дан да ғы у дан да ғы а аа қа қа жет. жет. Маг Маг рақ ты рақ ты Н Бұл Бұл рыш қа рыш қа бұ бұ ры ла ды. ры ла ды. бұ бұ бұ т қан т қан с с а йын, а йын, м м шейе шейе тү тү се ді, се ді, А А с пап тың с пап тың - ез де ез де ас ас ры ла ды. ры ла ды. П көр көр сет кі шін сет кі шін тұ тұ ра ды. ра ды. тұ тұ тұ Ал Ал пер пер кү кү ші нің ші нің әрек әрек ші нің ші нің әрек әрек еті еті пап тың пап тың В сал ған сал ған ар ар қы лы қы лы к к е ле ді. е ле ді. рам рам а ны а ны г г о ри зон о ри зон сет кі шін сет кі шін шк шк а ла ның а ла ның т т ок ок б аг нит аг нит ры лы сы ның ры лы сы ның сұл сұл по по люс те люс те рам рам а ны а ны шиыр шиыр б бб а аг нит аг нит а еріл тың л ар б аа ааааа сс Өз тәжірибең ріл ен сс сс сссс п 163-сурет. 163-сурет. Электр қоз ғалт қыш Электр қоз ғалт қыш ста то ры ста то ры (1) (1) а Электр қоз ғалт қыш Электр қоз ғалт қыш (1) (1) мен мен ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 215 Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Қан дай күш ті Ам пер кү ші деп атай ды? 2. Ам пер кү ші нің ба ғы тын қа лай анық тай ды? 3. Маг нит өрі сін де то гы бар рам а қа лай қоз ға ла ды? 4. Тұ рақ ты ток тың электр қоз ғалт қы шы ның құ ры лы сы қан дай? 5. Электр қоз ғалт қыш та ток ба ғы ты ның ауы суы қа лай жү зе ге аса ды? 6. Маг нит элект рлік жүйенің өл шеуіш ас пап та ры қа лай әрекет ете ді? Жат ты ғу 27 1. 165су рет тен то гы бар өт кіз гіш ке әсер ете тін Ам пер кү ші нің ба ғы тын көр се тің дер. Маг нит өріс інің ба ғы ты Â тіл шесімен көр се тіл ген. B I N S 165-сурет. 2. 166су рет тегі маг нит өріс інің күш сызықтарының Â ба ғы тын көр се тің дер. 3. 167су рет тегі өт кіз гіш те гі ток тың ба ғы тын көр се тің дер. F A F A I I F A F A B B N S 166-сурет. 167-сурет. Жауабықандай а т р с д рама а т с р л п т р л т б р б р т р м д л л т ры ы ыл ы ма лы та т л р бар т рақ ты т ты қу ат ты л тр қ алт қы та ры л т рт қау п ту ы а ды А АР Р I М F A F ММММ М ММММММММММ А у рет тегі е тің дер. у рет тегі өт кіз гіш те гі Н у рет тегі маг нит өріс өт кіз гіш те гі - П ППППП В кіз гіш ке нит өріс інің ба B ВВВ б б б а а лай жүзеге аса лай әрекет ете с дай? ге асады? лай әрекет етеді? п а а сс л тр ыы л тр ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 216 Жат ты ғу 27 1. Жоғарыдағы 27.1 мен 27.2жат ты ғу ла рын да ғы тап сыр ма ларды ток ба ғы тын қа ра мақар сы ға өз гер тіп орын даң дар. 2. Жоғарыдағы 27.1 мен 27.2жат ты ғу ла рын да ғы тап сыр ма ларды маг нит өріс інің ба ғы тын қа ра мақар сы ға өз гер тіп орын даң дар. Шы ғар ма шы лық тап сыр ма Тө мен де гі та қы рып тар бой ын ша ха бар ла ма дай ын даң дар: 1. Өнер кә сіп те тұ рақ ты ток тың электр қоз ғалт қы шын пай да ла ну. 2. Электр қоз ғалт қыш тар ды жа сау та ри хы нан. А 216 216 РМ АН - ПВ ба ас даң даң дар: дар: шын пай шын пай да да ла ла ну. ну. п п а а а орын даң дар. с ап сыр ма ларды ап сыр ма ларды маг ы ы ток Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 217 § 36. Элект р маг нит тік ин дук ция. Ге не ра тор лар Электр то гы маг нит өрі сін ту ды ратыны бел гілі. Ал керісінше, маг нит өрі сі нің әсе рі нен өт кіз гіш тер де электр то гы ның пай да бо луы мүм кін бе? Осы сұраққа жауап іздеген ағыл шын физигі М.Фа ра дей 1822 жы лы өз күн де лі гі не «Маг ни ти зм ді элект р тогына ай нал ды ру керек» деп жаз ды. Ол мақсатына жетіп, 1831 жы лы элект р маг нит тік ин дук ция құ бы лы сын аш ты. I Элект р маг нит тік ин дук ция құ бы лы сы За ма науи ас пап тар ды қол да на оты рып, М.Фа ра дей жа са ған тә жі ри бе ге ұқсас тәжірибені еш қи ын дық сыз жа сау ға бо ла ды. Шарғы ны галь ва но метр мен жал ғай мыз. Шарғы ға тұ рақ ты маг нит ті ен гі зіп, оны те сіп өте тін ай ны ма лы маг нит өрі сін ту ды ра мыз. Галь ва но ме тр дің тіл шесі ау ыт қи ды, бұл шарғы да ток тың пай да бол ға нын көр се те ді (168су рет). Маг нит ті шарғы ның ішін де қоз ға лыс сыз қал ды ра йық. Галь ва но метр тіз бек те ток тың жоқ еке нін көр се те ді. Маг нит өрі сі шарғы ны те сіп өте ді, бі рақ уа қыт өте ке ле маг нит тің ай на ла сын да ғы өріс өз гер мей ді. Ол шарғы ның ішін де гі маг нит ай нал ған да да өз гер мей ді. Маг нит ті жоғары қарай қоз ға ған кез де шарғыда ток қай та дан пай да бо ла ды, бұл кез де галь ва но ме тр дің тіл шесі бас қа жақ қа қа рай ау ыт қи ды, де мек, ток тың ба ғы ты да өз ге ре ді. Маг нит тің шарғы ға қа тыс ты қоз ға лы сын жылдамдатып, тә жі ри бе ні қай талай мыз, сон да галь ва но метр тіл шесінің ау ыт қу бұ ры шы ар тады. Элект р маг нит тік ин дук ция құ бы лы сы деп тұй ық тал ған өткізгіш кон тур да ай- ны ма лы маг нит өрі сі нің әсе рі нен электр то гының пай да бо луын айтамыз. Маг нит өрі сі қан ша лық ты жыл дам өз гер се ин дук ция лық ток тың мә ні де сон ша лық ты жо ға ры бо ла ды. Тә жі ри бе дегі тұ рақ ты маг нит ті өзекшесі бар шарғы мен ал мас ты рай ық. То гы бар шарғының маг нит өрі сі жо лақ маг нит тің маг нит өрі сі не ұқ сас. Күтілетіннәтиже а ра ра ты қып с д р л тр ма т т ду қ бы лы сы с пат та ала сы дар л тр ма т т ду қ бы лы сы қа да арт тар да ры да ла ты ы а та ала сы дар д д а ақ ста да л тр р сы ы д р лу мы сал дар л т р ала сы дар 168-сурет. Элект р маг нит тік ин дук ция құ бы лы сы А с с он ша лық ты он ша лық ты Тә жі ри бе дегі Тә жі ри бе дегі Т Т о гы о гы Т ТТ бар бар Р Маг нит Маг нит өрі өрі он ша лық ты он ша лық ты Тә жі ри бе дегі Тә жі ри бе дегі 168-сурет. 168-сурет. ин ин дук ция дук ция М М ММ М ММММММ М ММММ М ММММ М ММММММММ М ММ М ММ М МММММММММММММММММММММ М МММ 168-сурет. 168-сурет. Элект р маг нит тік Элект р маг нит тік дук ция дук ция құ бы лы сы құ бы лы сы А А А А АА А ААА А А А АА А А АА А АА А ААА А ААА А ААА А АААААААААА А АААА А АААА А ААА А ААААААААААААААААААА А АА А АА А ААААААААААА А ААА Н қа қа рай рай қа қа қа Н НН Н НН Н ННННН Н НННН Н НННН Н НННН Н ННН Н НННННННН Н ННН Н Н НН Н НН Н Н Н Н Н Н НН Н Н Н Н Н НННННН Н НН Н НН Н НН Н ННН Н ННН - қоз қоз ға ған ға ған ды, ды, П оқ оқ ек ек өте өте ді, ді, өте өте өте бі бі рақ рақ бі бі бі ғы ғы өріс өріс өз өз гер мей ді. гер мей ді. ай ай нал ған да нал ған да ға ған ға ған В шарғы шарғы да да (168с (168с у рет). у рет). Маг Маг нит ті нит ті қа қа л ды ра йық. л ды ра йық. қа қа қа е нін е нін көр көр се те ді. се те ді. у у а қыт а қыт б жа жа сау ға сау ға л ғай мыз. л ғай мыз. Шарғы Шарғы те те сіп сіп өте өте тін тін ай ай аль ва но ме тр дің аль ва но ме тр дің ок тың ок тың а пап тар ды пап тар ды қо қо жі ри бе ге жі ри бе ге ұқс ұқс сау ға сау ға бо бо ла ды. ла ды. Шарғы Шарғы Шарғы Шарғы жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|