Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
Сы зық тық ұл ғаю – кес кін би ік ті гі нің зат
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сы зық тық ұл ғаю – кес кін би ік ті гі нің зат би ік ті гі не қа ты на сы.
- 220-сурет. Ша шы рат қыш лин за да ғы зат тың кі ші рейт іл ген жал ған кес кі ні Жауабықандай
- Беріл- гені: d ñì Ã = = 4 5 ХБЖ 0,04 м ешуі
- Жауабы: D = 20 дп тр . Ба қы лау сұ рақ та ры
- Жат ты ғу 32
- Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма
- 221-сурет. 2. жат ты ғуға ар нал ған су рет S О 222-сурет.
| Сы зық тық ұл ғаю – кес кін би ік ті гі нің зат
би ік ті гі не қа ты на сы. à H h = , мұн да ғы H – кес кін нің би ік ті гі, h – зат тың би ік ті гі, à – зат тың сы зық тық ұл ғаюы. Зат кескінінің ұл ғаюын «кес кін – лин за» қа шық ты ғы ның «зат – лин за» қа шық ты ғы на қа ты на сы бой ын ша анық тау ға бо ла ды. à f d = . Бұн дай қа ты нас тар лин за лар ға кес кін са лу ке зін де АВО жә не А В О үш бұ рыш та ры ның ұқ сас ты ғы нан пай да бо ла ды (215–220су рет тер). В В F F А О 220-сурет. Ша шы рат қыш лин за да ғы зат тың кі ші рейт іл ген жал ған кес кі ні Жауабықандай л т а ы рат қы л а т ал а с б р д л т а ық, уақ ты д с м д т р д су а ру а а тар ды а пы ра ы а қау п т Оп т а лық т р т б ла ты б р у а ы , б р у а ы рат қы л а да т ра ты с у л л р лы рт п д Тапсырма суреттер іңбіреуін па аланып à H h f d = = екенін лел ең ер А Бұн дай Бұн дай рыш та ры ның рыш та ры ның Р Зат Зат қа қа шық ты ғы на шық ты ғы на Бұн дай Бұн дай М мұн да ғы мұн да ғы H H – – к к ес кін нің ес кін нің ғаюы. ғаюы. к к ескінінің ескінінің шық ты ғы на шық ты ғы на қа ты на сы қа ты на сы А А тық ұл не қатынасы. à à H H = = ес кін нің ес кін нің Н енгізілг енгізілг ен. ен. өлшемдерінің өлшемдерінің өзгеруін өзгеруін Н тық ұлғаю – кескін би сы. - Ол Ол к к ескінде ескінде өзгеруін өзгеруін П ғаюы ғаюы өлшемі өлшемі за за т т за за за өлшемінен өлшемінен байланысты байланысты ескінде ескінде В шы рат қыш шы рат қыш жа жа л ған л ған к к ес кін ге ес кін ге б му ла сы му ла сы деп деп ға ру ға ру б бб аа л а б р д б аа сс Жауабы қандай л т а с с п 220-сурет. 220-сурет. ғы зат ғы зат тың кі тың кі ж ж ал ал ған к ған к ес ес кі кі а ааа а Ша Ша шы шы рат рат шы шы шы қыш қыш тың кі тың кі ші ші рейт рейт ші ші ші с сссссс F F ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 254 ЕСЕП ШЫ ҒА РУ ҮЛ ГІ СІ Лин за ның оп ти ка лық цент рі нен 4 см қа шық тық та ор на лас қан, зат тың 5 есе үл кейт іл ген жал ған кес кі нін бе ре тін жи нағыш лин за ның оп ти ка лық кү шін анық таң дар. Беріл- гені: d ñì à = = 4 5 ХБЖ 0,04 м ешуі: Лин за ның оп ти ка лық кү ші фо кус тық қа шық тық пен мы на қа ты нас ар қы лы бай ла ныс қан: D F = 1 (1) Лин за дан зат қа дей ін гі қа шық тық ар қы лы лин за дан кес кін ге дей ін гі қа шық тық ты өр нек теп, жұ қа лин за фор му ла сы нан лин за ның фо ку сын анық тай мыз: f Ãd = (2) Кес кін нің жал ған еке нін ес ке ре міз: 1 1 1 F d f = − (3) (3) фор му ла ға (1) тең деу ді қоя мыз: D d Ãd d à à Ãd D äïòð = − = − = − = − ⋅ = 1 1 1 1 1 1 5 1 5 0 04 20 . , . Жауабы: D = 20 дп тр . ? Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Лин за ның қан дай түр ле рін бі ле сің дер? 2. Лин за ның бас оп ти ка лық осі де ге ні міз не? Лин за фо ку сы де ген не? 3. Лин за ның оп ти ка лық кү ші де ге ні міз не? Ол қа лай анық тала ды? 4. Лин за да кес кін ді қа лай са ла мыз? 5. Де не ні лин за дан алып тас та ған кез де оның кес кі ні қан дай өз ге ріс ке ұшы рай ды? 6. Лин за ның фо кус тық қа шық ты ғы мен лин за дан кес кін ге дей ін гі ара қа шық тық қан дай жағ дай лар да те ріс мән дер ге ие бо ла ды? 7. Жұ қа лин за фор му ла сы қан дай ша ма ларды байланыстыра ды? 8. Лин за ның ұл ғаюын қа лай анық тай ды? 254 254 А 8. Р Р 5. 6. Лин қандай жағ 7. Жұқа лин Лин М Лин Линзаның бас оп Линзаның опти 4. Линзада кескін Денені лин заның фо А А А рақта А ры заның қандай түр ның бас опти ти Н Н Жауабы: Жауабы: Н Н Н Н - Жауабы: Жауабы: П П d à d à d d d d d à d à d à D ä D ä D ä = − = − D ä D ä D ä 1 1 1 1 5 1 5 1 D ä D ä D ä − − − 5 0 5 0 04 04 D ä D ä D ä , , В (3) (3) фор му ла ға фор му ла ға (1) (1) тең деу ді тең деу ді d d d d = − = − = − = − = − = − 1 1 1 1 1 1 1 1 = − = − = − 1 1 1 1 б лин за ның лин за ның фо ку сын фо ку сын еке нін еке нін ес ке ре міз: ес ке ре міз: а қа шық тық қа шық тық қа шық тық ты қа шық тық ты өр нек теп, өр нек теп, фо ку сын фо ку сын анық тай мыз: анық тай мыз: с қа шық тық қа шық тық ар қы лы ар қы лы өр нек теп, өр нек теп, п қа шық тық пен қа шық тық пен бай ла ныс қан: бай ла ныс қан: а қа шық тық пен қа шық тық пен с т тың т тың ти ка лық ти ка лық кү кү шін шін ы т тың т тың 5 5 е е се се шін шін ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 255 Жат ты ғу 32 1. Жи на ғыш лин за ның оп ти ка лық кү ші 1,5 дп тр, ал ша шы рат қыш лин за ның оп ти ка лық кү ші – 2 дп тр. Лин за лар дың фо кус тық қа шық ты ғын анық таң дар. 2. Ба ла уыз жи на ғыш лин за дан 12,5 см қа шық тық та ор на лас қан, оның оп ти ка лық кү ші 10 дп тр. Кес кін лин за дан қан дай қа шық тық та алы на ды жә не ол қан дай бо ла ды? Сәу ле лер ді са лу ар қы лы кес кі н алың дар. 3. Қа жет ті са лу лар ды жа сап, жар қы райтын нүк те сі нің ша шы рат қыш лин за дағы кес кі ні нің ор нын та бың дар (221су рет), мұн да ғы F – лин за ның фо кус тық қа шық ты ғы. Жат ты ғу 32 1. Фо кус та ры 10 см жә не 20 см бо ла тын екі жи на ғыш лин за дан жә не оп ти ка лық кү ші D = – 3 дп тр бо ла тын ша шы рат қыш лин за дан тұ ра тын лин за лар жүй есі нің оп ти ка лық кү шін анық таң дар. 2. Фо кус тық қа шық ты ғы 20 см бо ла тын лин за ның кө ме гі мен эк ран да лин за дан 1 м қа шық тық та ор на лас қан зат тың кес кі ні алын ған. Зат лин за дан қан дай қа шық тық та ор на лас қан? Оның кес кі ні қан дай бо ла ды? 3. 222су рет те ша шы рат қыш лин за ға түс кен жа рық сәу ле сі нің жолы көр се тіл ген. Қа жет ті са лу ды жа сап, лин за ның ал дың ғы фо ку сы ның ор нын жә не S жар қы райтын нүк те кес кі ні нің ор нын анық таң дар. Бұл шын кес кін бе әлде жал ған кескін бе? Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма Жи на ғыш лин заның ша шы рат қыш лин за дан ай ырмашылығын көрсетудің бір не ше әдіс ін ұсы ның дар. Ұсын ған әдіс те рің ді тә жі ри бе жү зін де тек се ріп кө рің дер. Қан дай әдіс тер ең қа ра пай ым жә не ти ім ді? F S F О 221-сурет. 2. жат ты ғуға ар нал ған су рет S О 222-сурет. 2. жат ты ғу ға (үй тапсырмасы) ар нал ған су рет А А көрсетудің жүзін Р Р Р Экспериме Жина көрсетудің М М М ку сы ның нүк те нүк кес кі ні нің шын кес кін бе нттік тап А су рет те рық сәу ле сі нің сәу жет ті са лу ды А жа сап, ку сы ның ор нын ес кі ні нің бе Н лин на лас қан? Оның ша шы рат қыш ле сі нің - за дан қан Оның П жүй есі нің шық ты ғы 20 см бо ла тын эк ран да эк лин за дан на лас қан зат тың за қан дай В см бо ла тын дп тр бо ла тын оп ти ка лық ла тын б бб а а нүк те сі нің нүк (221су рет), с те сі нің ша су рет), ар п пппппп 221-сурет. 2. жат налған с а а F а с с с F сс ы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 |