263
нен әл де не ше есе үл кен кес кін алу ға мүм кін дік
бе ре ді.
III Лупа
у па ұсақ зат тар ды анық тап кө ру ге мүм
кін дік бе ре тін оп ти ка лық ас пап.
Оны өн ді ріс те,
тұр мыс та, медицинада және косметологияда
қол да ну ға бо ла ды. Мы са лы, үс тел үс ті не қо
йыла тын лу па ны са ғат жөн деу ші лер де, зер
гер лер де, зерт теу ші лер де қол да на ды. Ол дер ма
то ло гия мен ЛОР ау ру ла рын ту ра анық тау ға,
нысанның нақты және анық көрінуін қажет
ететін жұмыс тарды атқаруға мүм кін дік бе ре ді.
Лу па қолдануға ың ғай лы бо луы үшін әр түр лі
ұс та ғыш тар мен құ рыл ғы лар ой лап та был ды.
229су рет те ша мы бар үс тел лу па сы бей не лен ген.
IV Микроскоп
Мик рос коп жай көз ге кө рі не бер мейт ін
нысандардың үл кейт іл ген кес кі нін алу ға ар
нал ған бір не ше лин за сы бар оп ти ка лық ас пап
(230су рет). Қа ра пай ым мик рос коп екі лин за
дан тұ ра ды. Оның
об ек тив
(1) деп атала тын
лин за сы үл гі ге жа қын орналасады. Об
ек тив
нысанның үл кейт іл ген кес кі нін береді. Бұ дан
әрі кес кін ді
оку ляр
(2) деп атала тын линза
үлкейтеді. Ол ба қы лау шы ның кө зі не жа қын,
ту бус та (3) ор на лас қан.
Оку ляр қоз ғал ма лы
ұс тат қыш тың (4) ұшы на бе кі тіл ген, ол қа жет
кез де ту бус ты ұзар ту ға мүм кін дік бе ре ді. Мик
рос коптың жалпы ұлғайтуы об ек тив пен оку
лярдың ұлғайтуларының көбейтіндісіне тең.
Зерт теу ге ар нал ған мик рос коп үшін оку ляр дың
ұлғайтуы 10ға, ал об ек тив тің ұлғайтуы 10, 45
жә не 100ге тең. Де мек, мұн дай мик рос коп тың
ұлғайтуы 100ден 1000ға дей ін өсе ді. Микро
скоптың ұлғайтып көрсетуі көрсету қабілетіне
байланысты.
Көрсету қабілеті дегеніміз
үлгінің бөлшектерін анықтап бөліп көрсету
мүмкіндігі.
229-сурет.
Ша мы бар үс тел
лу па сы
Тапсырма
упа ағыс улелер олын
салың ар
Жауабықандай
у па қа да л а б лып
табылады
а ы л а ы
а ы ратқы л а да
қа ла а ыру а б ла ды
ыс қа
ус ты лу па ы
ы
ус ты лу па да
қа ла а ыру а б ла ды
л т са ат
д у
б р д лу па сы
қыс қа
ус ты
Тапсырма
кроскоптағыс улелер
олынт сін ірің ер
-сурет
А
үлгінің бөлшектерін анықтап бөліп көрсету
үлгінің бөлшектерін анықтап бөліп көрсету
мүмкіндігі.
мүмкіндігі.
Р
ұлғайт
ұлғайт
уы
уы
скоптың
скоптың
ұлғайтып
ұлғайтып
байланысты.
байланысты.
үлгінің бөлшектерін анықтап бөліп көрсету
үлгінің бөлшектерін анықтап бөліп көрсету
мүмкіндігі.
мүмкіндігі.
М
ұлғайт
ұлғайт
т теу ге
т теу ге
ар
ар
нал ған
нал ған
уы
уы
10
10
ға,
ға,
а
а
л
л
100
100
ге
ге
тең.
тең.
Д
Д
уы
уы
100
100
ден
ден
ұлғайтып
ұлғайтып
А
(4)
(4)
ұшы
ұшы
ұзар
ұзар
ту ға
ту ға
жа
жа
лпы
лпы
ұлғайт
ұлғайт
уы
уы
ұлғайт
ұлғайт
уларының
уларының
нал ған
нал ған
мик
мик
об
об
Н
(2)
(2)
қы лау шы ның
қы лау шы ның
на лас қан.
на лас қан.
Ок
Ок
у ляр
у ляр
ұшы
ұшы
на
на
б
б
е кі тіл ген,
е кі тіл ген,
мүм
мүм
кін дік
кін дік
-
деп
деп
а
а
қы лау шы ның
қы лау шы ның
П
рос коп
рос коп
тив
тив
(1)
(1)
деп
деп
орна
орна
ласады.
ласады.
Об
Об
ес кі нін
ес кі нін
б
б
ереді.
ереді.
тала тын
тала тын
В
не
не
бер
бер
мейт
мейт
бер
бер
бер
нін
нін
алу
алу
ға
ға
ар
ар
ти
ти
к
к
а
а
лық
лық
а
аа
ас
ас
пап
пап
рос коп
рос коп
екі
екі
лин
лин
тала тын
тала тын
б
а был ды.
а был ды.
ей не лен ген.
ей не лен ген.
ін
ін
б
са
бббббббббббббб
аа
Тапсырма
упа ағы
ааа
аа
ааааа
аас
п
229-сурет.
229-сурет.
Ша
Ша
мы бар үс
мы бар үс
Ша
Ша
Ша
лу
лу
па
па
сы
сы
ас
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
264
Көз
Окуляр
F
2
F
2
F
1
Об ектив
ысан
2
1
3
4
230-сурет.
Мик рос коп мик рос коптағы сәулелер жолы
V Телескоп
Те лес коп – ас пан де не ле рін үл кейт іп көр се ту ге ар нал ған оп ти ка лық
жүйе. Те лес коп тар лин за лық
реф рак тор лар (231су рет) жә не ай на лық
реф лек тор лар (232су рет) бо лып бө лі не ді.
Те лес коптар қолда ну ға және тасымалдауға ың ғай лы: лин за лар за уыт та ор нына
бекіті л ген, қол да ну шыға оларды реттеу қажет емес. Те лес копреф рак тор лар дың
көрсету қабілеті жоғары жә не олар планеталар ды ба қы лау
ке зін де кес кін ді өте
жақ сы көр се те ді. Не гіз гі кем ші лі гі – жа рық кос мос нысандарының тө ңі ре гін де
түр лі түс ті ореол дар дың пай да бо луы. Бұл құбылыс
хро ма ти ка лық абер ра ция
деп
атала ды. Бұл кем ші лік ті жою үшін қо сым ша лин за лар қол да ну ке рек.
Ай на лық те лес копреф лек тор лар жа рық шо ғы рын сфе ра лық не ме се па ра
бо ла лық пішіндегі дө ңес ай на ның кө ме гі мен жи най ды. Ай на фо кус та ған сәу
ле лер жа зық ай на дан ша ғы лып, оку ляр ға ба ғыт тала ды.
Об ектив
линзасы
Телескопрефрактор
Жарық
сәулелері
Окуляр
линзасы
окус
Окуляр
линзасы
окус
Айна
об ектив
Жарық
сәулелері
Екінші
айна
Телескопрефлектор
231-сурет.
Те лес копрефрак тор
232-сурет.
Те лес копреф лек тор
А
264
264
А
Р
Р
Р
Р
Р
РРРР
Р
РР
Р
Р
Р
РР
Р
Р
РР
Р
РРР
Р
Р
М
М
МММ
М
М
ММММ
М
окус
окус
Достарыңызбен бөлісу: