Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б



Pdf көрінісі
бет169/199
Дата18.10.2023
өлшемі13,17 Mb.
#117933
түріКнига
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   199
А
А
А
А
АААА
ААА
ААА
Об ектив 
Об ектив 
линзасы
линзасы
Телескоп­рефрактор
Телескоп­рефрактор
окус
окус
Н
дө 
дө 
ңес
ңес
ай на дан
ай на дан
ша ғы лып,
ша ғы лып,
НН
Телескоп­рефрактор
Телескоп­рефрактор
-
на ның
на ның
ша ғы лып,
ша ғы лып,
П
ем ші лі гі
ем ші лі гі
да
да
бо
бо
луы.
луы.
бо
бо
бо
Бұл
Бұл
жою
жою
үшін
үшін
қо сым ша
қо сым ша
реф лек тор лар
реф лек тор лар
на ның
на ның
кө 
кө 
В
асымалдауға
асымалдауға
ретте
ретте
у
у
ретте
ретте
ретте
қаж
қаж
ет
ет
лар
лар
планет
планет
алар ды
алар ды


жа 
жа 
рық
рық
жа 
жа 
жа 
Бұл
Бұл
құбылыс
құбылыс
б
кейт іп
кейт іп
көр 
көр 
се ту ге
се ту ге
ф рак тор лар
ф рак тор лар
(231
(231
бө лі не ді.
бө лі не ді.
ғай лы:
ғай лы:
а
оптағы сәулелер жолы
оптағы сәулелер жолы
се ту ге
се ту ге
с
с
ссссссссссссссссссссссссссссссссссссссс
F
F
1
1
F
FF
Об ектив
Об ектив
сссссссс
F
с
ысан
ысан
сссс
оптағы сәулелер жолы
оптағы сәулелер жолы
п
пппппппппппппп
Об ектив
Об ектив
а
Окуляр
Окуляр
сы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


265
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Үл кейт іл ген кес кін қан дай оп ти ка лық ас пап тар да алы на ды?
2. Кі ші рейт іл ген кес кін қан дай оп ти ка лық ас пап тар да алына ды?
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Алысты бақылауға мүмкіндік беретін түтік-дүрбі нің құ ры лы сы мен қыз ме тін 
зерт теп, Ин тер нет же лі сі нің ма те ри ал да ры бой ын ша дүр бі жа саң дар.
233-су­рет.­
Дүр бі
Бұл­қы­зық­
а­ра­па ­ым­л н­ а­лық­те­лес­коп­тың­ал­ға ­қы­сы ­ба­ла­ры­ ео­нар­ о­ а­ н­ ­ ің­
­­ ы­лғы­
а ­ба­ла­ры­нан­та­был­ған
ң­ал­ға ­ р­бі­ні­те­лес­коп­қа­а ­нал­ ы­рып ­со­ның­ар­қа­сын­ а­аспан­ енелерін­ ерттеу е­
а­ңа­ғы­лы­м ­м ­лі­мет­тер­ал­ған­
 
а­л ­ле ­ а­л ­ле ­ ің­те­лес­ко­бын­ а­об ­ек­т ­ре­тін­ е­
­на­ғы ­л н­ а ­ал­окул р­ре­тін­ е­ а­ ы­рат­қы ­л н­ а­қол­ а­ныл­ған ­
н­ а ­оп­т ­ка­лық­
е­т ң­ке­ріл­ме­ен­кес­кін­­бе­ре­ і ­ л­те­лес­коп­тың­бас­ты­кем­ і­лі­і ­к ­ру­а ­ма­ғы­ те­ ағын­
­не­к ­ті­ ро­ма­т ­ка­лық­абер­ра­
­сы­бар ­ а­л ­ле ­
­есі­ лі­к н­е­ е ­ін­театр­ рбіле­рі­
мен­алыс­қа ықтықты­к ру е­арналған­ р­бі­ле­р е­
-су­рет ­па ­ а­ла­ны­ла­ ы
АР
М
МА
В
Алысты бақылауға мүмкіндік беретін түтік
Алысты бақылауға мүмкіндік беретін түтік
ал
ал
да
да
ры бой
ры бой
ын
ын
б
б
б
дүрбі
дүрбі
нің құ
нің құ
а
а
да алынады?
да алынады?
с
с
ды?
ды?
п
п
п
па ­ а­ла­ны­ла­ ы
аа
а оп­
ма­ғы те ағын
театр рбіле­
па ­ а­ла­ны­ла­ ы
сс
ерттеу е
­ек­т
ре­тін­ е
оп­т ­ка­лық
ағын
ыы
ы­лғы
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


266
VII та рау дың қо ры тын ды сы
Гео­мет­ри ­лық­оп­ти­ка­заң­да­ры­
Жұ­қа­лин­за­ның­не­гіз­гі­
си­пат­та­ма­лары­
Ша ғы лу за ңы:
∠ = ∠
α
β
Сы ну за ңы:
υ
υ
α
γ
1
2
=
sin
sin
n
n
2
1
=
sin
sin
α
γ
Аб со лют сы ну көр сет кі ші
n
c
=
u
Лин за ның оп ти ка лық кү ші:
D
F
=
1
Лин залар жүй есі нің оп ти ка лық кү ші:
D
D
D
D
n
=
+
+ +
1
2
...
Жұ қа лин за фор му ла сы:
1
1
1
F
d
f
=
+
Сы зық тық ұл ғаю:
Ã
H
h
Ã
f
d
=
=
;
 
Гео­мет­рия­лық­оп­ти­ка­заң­да­ры:
Жа­рық­тың­тү­зу­сы­зық­ты­та­ра­лу­за­ңы.­
Бір тек ті мөл дір ор та да жа рық тү зу 
сы зық бойы мен та ра ла ды.
а­ғы­лу­за­ңы.­
Түс кен сәу ле, ша ғыл ған сәу ле жә не сәуленің тү су нүк те сі не 
тұрғызылған пер пен ди ку ляр бір жа зық тық та жа та ды. Сәу ле нің тү су 
бұ ры шы ша ғы лу бұ ры шы на тең: 
α
β
=
.
Сы­ну­за­ңы.­
Тү су бұ ры шы ның си ну сы ның сы ну бұ ры шы ның си ну сы на қа ты­
на сы екі ор та үшін тұ рақ ты ша ма бо лып та бы ла ды. Түс кен сәу ле, сын ған 
сәу ле жә не сәуленің тү су нүк те сі не тұрғызылған пер пен ди ку ляр бір 
жа зық тық тың бой ын да жа тады. 
Глоссарий
С у­ле­

 
бойы мен жа рық та райт ын сы зық.
Гео­мет­рия­лық­ оп­ти­ка­
– жа рық сәу ле сі ту ра лы бі лім не гі зін де мөл дір 
ор талар да ғы жа рық энер гия сы ның та ра лу за ңын зерт тейт ін оп ти ка бө лі мі.
Аб­со­л т­­ сы­ну­­ көр­сет­кі­ші­

 
ва куум нан мөл дір ор та ға өт кен кез де жа рық 
жыл дам ды ғы ның қан ша есе ке миті нін көр се те тін ша ма.
Тү­су­бұ­ры­шы­ ­
түс кен сәу ле мен екі ортаның шекарасындағы сәу ле нің тү су 
нүк те сі не тұр ғы зыл ған пер пен ди ку ляр ара сын да ғы бұ рыш.
266
Р
Аб­со­л т­
жыл дам ды ғы ның
Тү­су
Р
бұ­ры­шы
нүк те сі не
нүк
М
Глоссарий
бойы мен
Гео­мет­рия­лық оп­
ор талар да ғы жа 
Аб­со­л т­ сы­ну­
дам ды ғы ның
А
зық тық тың бой ын да
Глоссарий
бойы мен жа рық
оп­
Н
ры шы ның
үшін тұ рақ ты
тұ 
сәуленің
сәу
тү су
бой ын да жа тады.
-
ры шы ның
рақ ты
П
та ра ла ды.
сәу ле,
сәу
ша ғыл ған
пен ди ку ляр бір
бұ ры шы на тең:
α
β
си ну сы ның
В
заң­да­ры:
а­ра­лу за­ңы.
Бір
ғыл ған
б
б
Сы зық тық
Ã
H
h
=
=
=
=
;
=
=
а
f
Сы зық тық ұл ғаю:
Ã
=
=
Ã
с
фор му ла сы:
п
оп ти ка лық
D
D
n
D
D
+ +
D
D
а
оп ти ка лық кү ші:
с
с
с
не­гіз­гі
ы
ы
ыыы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


267
а­ғы­лу­бұ­ры­шы­ ­
шағылған сәуле мен екі ортаның шекарасындағы
 
сәу­
ле нің тү су нүк те сі не тұрғызылған пер пен ди ку ляр ара сын да ғы бұ рыш. 
Толық­ ша­ғы­лудың­ шек­тік­ бұ­ры­шы­
– сы ну бұ ры шы 90° бо ла тын тү су 
бұ ры шы.
ин­за­ның­ оп­ти­ка­лық­ кү­ші
– лин за ның сын ды ру қа сие тін си пат тайт ын 
фи зи ка лық ша ма.
Сыну­бұрышы
– сынған сәуле мен екі ортаның шекарасындағы сәуленің түсу 
нүктесіне тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрыш. 
АР
МА
Н
-
ПВ
ба
с
с
бұрыш.
п
арасындағы сәу
бұрыш.
а
сие тін си пат тайт ын
ленің
с
арасындағы
бұ рыш.
ла тын тү су
пат тайт ын
ы
ы
ы
сәу­
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


Физика біздің өмірімізде
268
Көз – та би ғи оп ти ка лық жүйе
Адам қор ша ған ор та ту ра лы ақ па рат тың 80–90%­ын кө ру ар қы лы қа был­
дай ды. Ста тис ти ка бой ын ша Жер бе ті нің әр бір үшін ші тұр ғы ны ның кө ру қа бі­
ле ті нің әр түр лі ақаулары бар. Елі міз де әр бір 10­ба ла мен әр бір 5­жа сөс пі рім де 
миопия (жа қын нан көр гіш тік) кез де се ді. Бел сен ді ме ди ци на лық тек се ру лер 
мәліметтері бойынша миопия ның та ра луы жа қын нан көр гіш тік пен тір кел ген 
ба ла лар са ны на қа ра ған да 3,5 есе көп. Диаг рам ма да ба ла лар ара сын да мио­
пия ның та ра лу ста тис ти ка сы көр се тіл ген. Миопия ның пай да бо лу се беп те рі: 
көз ге қа лып тан тыс жүк те ме нің тү суі, көз дің қат ты шар шауы, ком пью тер 
не ме се те ле ди дар ал дын да бір не ше са ғат оты ру, кі тап не ме се хат оқу ба ры­
сын да жа рық тың дұ рыс бе ріл меуі жә не дұ рыс отыр мау.
31%
4 %
4 5 %
­
ылға­
бол ам
ерттеу­н т елері­бо ын а­
м оп ­оқу ылар­арасын а­
тіркел ен­аурулар­і ін е­бірін і­
орын а­т р­
Жоғары­сынып­оқу ылары­
арасын а­м оп ның­
таралуы­
-сынып­
оқу ылары­
арасын а­
м оп ның­
таралуы
а ақстан
есе
н апур
н ан
онкон
ра л
1-тап­сыр­ма.
Көздің жақ сы кө ру қа бі ле тін сақ тап қа лу үшін не гіз гі ере­
же лер құ растырып, жад ына ма ұсы ның дар.
2-тап­сыр­ма.
Сұраққа жауап беріңдер: не лік тен да мы ған ел дер де кө ру 
қа бі ле тінде ақаулары бар адам дар көп? 
А
268
268
Р
е лер
е лер
2-тап­сыр­ма.
2-тап­сыр­ма.
қа 
қа 
Р
бі ле тінде
бі ле тінде
М
1-тап­сыр­ма.
1-тап­сыр­ма.
Көз
Көз
М
құ растырып,
құ растырып,
2-тап­сыр­ма.
2-тап­сыр­ма.
А
А
н ан
н ан
ра л
ра л
А
А
Н
Н
Н
Н
-
ПВ
В
б
б
б
б
б
б
31%
оқу ылары
оқу ылары
м оп ның
м оп ның
а
отыр мау.
отыр мау.
а
оқу ылары
оқу ылары
с
т ты
т ты
шар 
шар 
шауы,
шауы,
тап
тап
не 
не 
ме се
ме се
отыр мау.
отыр мау.
п
гіш тік пен
гіш тік пен
ла лар
ла лар
ара 
ара 
пай 
пай 
да
да
бо
бо
лу
лу
шауы,
шауы,
а
­
­
жа сөс пі рім де
жа сөс пі рім де
ди ци на лық
ди ци на лық
тек
тек
се ру лер
се ру лер
тек
тек
тек
гіш тік пен
гіш тік пен
тір 
тір 
сын да
сын да
с
қы лы
қы лы
қа 
қа 
был­
был­
ғы ны ның
ғы ны ның
кө 
кө 
ру
ру
кө 
кө 
кө 
қа 
қа 
бі­
бі­
жа сөс пі рім де
жа сөс пі рім де


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет