А
А
А
А
АААА
ААА
ААА
Об ектив
Об ектив
линзасы
линзасы
Телескопрефрактор
Телескопрефрактор
окус
окус
Н
дө
дө
ңес
ңес
ай на дан
ай на дан
ша ғы лып,
ша ғы лып,
НН
Телескопрефрактор
Телескопрефрактор
-
на ның
на ның
ша ғы лып,
ша ғы лып,
П
ем ші лі гі
ем ші лі гі
да
да
бо
бо
луы.
луы.
бо
бо
бо
Бұл
Бұл
жою
жою
үшін
үшін
қо сым ша
қо сым ша
реф лек тор лар
реф лек тор лар
на ның
на ның
кө
кө
В
асымалдауға
асымалдауға
ретте
ретте
у
у
ретте
ретте
ретте
қаж
қаж
ет
ет
лар
лар
планет
планет
алар ды
алар ды
–
–
жа
жа
рық
рық
жа
жа
жа
Бұл
Бұл
құбылыс
құбылыс
б
кейт іп
кейт іп
көр
көр
се ту ге
се ту ге
ф рак тор лар
ф рак тор лар
(231
(231
бө лі не ді.
бө лі не ді.
ғай лы:
ғай лы:
а
оптағы сәулелер жолы
оптағы сәулелер жолы
се ту ге
се ту ге
с
с
ссссссссссссссссссссссссссссссссссссссс
F
F
1
1
F
FF
Об ектив
Об ектив
сссссссс
F
с
ысан
ысан
сссс
оптағы сәулелер жолы
оптағы сәулелер жолы
п
пппппппппппппп
Об ектив
Об ектив
а
Окуляр
Окуляр
сы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
265
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Үл кейт іл ген кес кін қан дай оп ти ка лық ас пап тар да алы на ды?
2. Кі ші рейт іл ген кес кін қан дай оп ти ка лық ас пап тар да алына ды?
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Алысты бақылауға мүмкіндік беретін түтік-дүрбі нің құ ры лы сы мен қыз ме тін
зерт теп, Ин тер нет же лі сі нің ма те ри ал да ры бой ын ша дүр бі жа саң дар.
233-сурет.
Дүр бі
Бұлқызық
арапа ымл н алықтелескоптыңалға қысы балары еонар о а н ің
ылғы
а баларынантабылған
ңалға рбінітелескопқаа нал ырып соныңарқасын ааспан енелерін ерттеу е
аңағылым м ліметтералған
ал ле ал ле іңтелескобын аоб ект ретін е
нағы л н а алокул рретін е а ыратқы л н ақол анылған
н а опт калық
ет ңкерілмеенкескінбере і лтелескоптыңбастыкем іліі к руа мағы те ағын
нек ті ромат калықаберра
сыбар ал ле
есі лік не е інтеатр рбілері
меналысқа ықтықтык ру еарналған рбілер е
-сурет па аланыла ы
АР
М
МА
В
Алысты бақылауға мүмкіндік беретін түтік
Алысты бақылауға мүмкіндік беретін түтік
ал
ал
да
да
ры бой
ры бой
ын
ын
б
б
б
дүрбі
дүрбі
нің құ
нің құ
а
а
да алынады?
да алынады?
с
с
ды?
ды?
п
п
п
па аланыла ы
аа
а оп
мағы те ағын
театр рбіле
па аланыла ы
сс
ерттеу е
ект
ретін е
опт калық
ағын
ыы
ылғы
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
266
VII та рау дың қо ры тын ды сы
Геометри лықоптиказаңдары
Жұқалинзаныңнегізгі
сипаттамалары
Ша ғы лу за ңы:
∠ = ∠
α
β
Сы ну за ңы:
υ
υ
α
γ
1
2
=
sin
sin
n
n
2
1
=
sin
sin
α
γ
Аб со лют сы ну көр сет кі ші
n
c
=
u
Лин за ның оп ти ка лық кү ші:
D
F
=
1
Лин залар жүй есі нің оп ти ка лық кү ші:
D
D
D
D
n
=
+
+ +
1
2
...
Жұ қа лин за фор му ла сы:
1
1
1
F
d
f
=
+
Сы зық тық ұл ғаю:
Ã
H
h
Ã
f
d
=
=
;
Геометриялықоптиказаңдары:
Жарықтыңтүзусызықтытаралузаңы.
Бір тек ті мөл дір ор та да жа рық тү зу
сы зық бойы мен та ра ла ды.
ағылузаңы.
Түс кен сәу ле, ша ғыл ған сәу ле жә не сәуленің тү су нүк те сі не
тұрғызылған пер пен ди ку ляр бір жа зық тық та жа та ды. Сәу ле нің тү су
бұ ры шы ша ғы лу бұ ры шы на тең:
α
β
=
.
Сынузаңы.
Тү су бұ ры шы ның си ну сы ның сы ну бұ ры шы ның си ну сы на қа ты
на сы екі ор та үшін тұ рақ ты ша ма бо лып та бы ла ды. Түс кен сәу ле, сын ған
сәу ле жә не сәуленің тү су нүк те сі не тұрғызылған пер пен ди ку ляр бір
жа зық тық тың бой ын да жа тады.
Глоссарий
С уле
–
бойы мен жа рық та райт ын сы зық.
Геометриялық оптика
– жа рық сәу ле сі ту ра лы бі лім не гі зін де мөл дір
ор талар да ғы жа рық энер гия сы ның та ра лу за ңын зерт тейт ін оп ти ка бө лі мі.
Абсол т сыну көрсеткіші
–
ва куум нан мөл дір ор та ға өт кен кез де жа рық
жыл дам ды ғы ның қан ша есе ке миті нін көр се те тін ша ма.
Түсубұрышы
түс кен сәу ле мен екі ортаның шекарасындағы сәу ле нің тү су
нүк те сі не тұр ғы зыл ған пер пен ди ку ляр ара сын да ғы бұ рыш.
266
Р
Абсол т
жыл дам ды ғы ның
Түсу
Р
бұрышы
нүк те сі не
нүк
М
Глоссарий
бойы мен
Геометриялық оп
ор талар да ғы жа
Абсол т сыну
дам ды ғы ның
А
зық тық тың бой ын да
Глоссарий
бойы мен жа рық
оп
Н
ры шы ның
үшін тұ рақ ты
тұ
сәуленің
сәу
тү су
бой ын да жа тады.
-
ры шы ның
рақ ты
П
та ра ла ды.
сәу ле,
сәу
ша ғыл ған
пен ди ку ляр бір
бұ ры шы на тең:
α
β
си ну сы ның
В
заңдары:
аралу заңы.
Бір
ғыл ған
б
б
Сы зық тық
Ã
H
h
=
=
=
=
;
=
=
а
f
Сы зық тық ұл ғаю:
Ã
=
=
Ã
с
фор му ла сы:
п
оп ти ка лық
D
D
n
D
D
+ +
D
D
а
оп ти ка лық кү ші:
с
с
с
негізгі
ы
ы
ыыы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
267
ағылубұрышы
шағылған сәуле мен екі ортаның шекарасындағы
сәу
ле нің тү су нүк те сі не тұрғызылған пер пен ди ку ляр ара сын да ғы бұ рыш.
Толық шағылудың шектік бұрышы
– сы ну бұ ры шы 90° бо ла тын тү су
бұ ры шы.
инзаның оптикалық күші
– лин за ның сын ды ру қа сие тін си пат тайт ын
фи зи ка лық ша ма.
Сынубұрышы
– сынған сәуле мен екі ортаның шекарасындағы сәуленің түсу
нүктесіне тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрыш.
АР
МА
Н
-
ПВ
ба
с
с
бұрыш.
п
арасындағы сәу
бұрыш.
а
сие тін си пат тайт ын
ленің
с
арасындағы
бұ рыш.
ла тын тү су
пат тайт ын
ы
ы
ы
сәу
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
Физика біздің өмірімізде
268
Көз – та би ғи оп ти ка лық жүйе
Адам қор ша ған ор та ту ра лы ақ па рат тың 80–90%ын кө ру ар қы лы қа был
дай ды. Ста тис ти ка бой ын ша Жер бе ті нің әр бір үшін ші тұр ғы ны ның кө ру қа бі
ле ті нің әр түр лі ақаулары бар. Елі міз де әр бір 10ба ла мен әр бір 5жа сөс пі рім де
миопия (жа қын нан көр гіш тік) кез де се ді. Бел сен ді ме ди ци на лық тек се ру лер
мәліметтері бойынша миопия ның та ра луы жа қын нан көр гіш тік пен тір кел ген
ба ла лар са ны на қа ра ған да 3,5 есе көп. Диаг рам ма да ба ла лар ара сын да мио
пия ның та ра лу ста тис ти ка сы көр се тіл ген. Миопия ның пай да бо лу се беп те рі:
көз ге қа лып тан тыс жүк те ме нің тү суі, көз дің қат ты шар шауы, ком пью тер
не ме се те ле ди дар ал дын да бір не ше са ғат оты ру, кі тап не ме се хат оқу ба ры
сын да жа рық тың дұ рыс бе ріл меуі жә не дұ рыс отыр мау.
31%
4 %
4 5 %
ылға
бол ам
ерттеун т елерібо ын а
м оп оқу ыларарасын а
тіркел енауруларі ін ебірін і
орын ат р
Жоғарысыныпоқу ылары
арасын ам оп ның
таралуы
-сынып
оқу ылары
арасын а
м оп ның
таралуы
а ақстан
есе
н апур
н ан
онкон
ра л
1-тапсырма.
Көздің жақ сы кө ру қа бі ле тін сақ тап қа лу үшін не гіз гі ере
же лер құ растырып, жад ына ма ұсы ның дар.
2-тапсырма.
Сұраққа жауап беріңдер: не лік тен да мы ған ел дер де кө ру
қа бі ле тінде ақаулары бар адам дар көп?
А
268
268
Р
е лер
е лер
2-тапсырма.
2-тапсырма.
қа
қа
Р
бі ле тінде
бі ле тінде
М
1-тапсырма.
1-тапсырма.
Көз
Көз
М
құ растырып,
құ растырып,
2-тапсырма.
2-тапсырма.
А
А
н ан
н ан
ра л
ра л
А
А
Н
Н
Н
Н
-
ПВ
В
б
б
б
б
б
б
31%
оқу ылары
оқу ылары
м оп ның
м оп ның
а
отыр мау.
отыр мау.
а
оқу ылары
оқу ылары
с
т ты
т ты
шар
шар
шауы,
шауы,
тап
тап
не
не
ме се
ме се
отыр мау.
отыр мау.
п
гіш тік пен
гіш тік пен
ла лар
ла лар
ара
ара
пай
пай
да
да
бо
бо
лу
лу
шауы,
шауы,
а
жа сөс пі рім де
жа сөс пі рім де
ди ци на лық
ди ци на лық
тек
тек
се ру лер
се ру лер
тек
тек
тек
гіш тік пен
гіш тік пен
тір
тір
сын да
сын да
с
қы лы
қы лы
қа
қа
был
был
ғы ны ның
ғы ны ның
кө
кө
ру
ру
кө
кө
кө
қа
қа
бі
бі
жа сөс пі рім де
жа сөс пі рім де
Достарыңызбен бөлісу: |