Байланысты: Суюндикова Ж.Т. Адам экологиясының негіздері
Денсаулықтың қоршаған ортаның ластанумен байланысы.
Жалпы денсаулық жағдайының көрсеткіштеріне балалар өлімін, алғашқы мүгедектікті, еңбекке уақытша жарамсыздықты жатқызады. Жалпы ауру-сырқау ірі топтардан жұқпалы ауру түрінің бөлінуі мүмкін, мысалы, инфекциялық-паразиттік аурулары, жүрек-қан тамыры аурулары, қатерлі ісіктер, репродуктивті бұзылуы. Көптеген факторлардан техногендік ластану әсерін бөлу өте оңай емес. Мысалы, үлкен статистикалық материалы бойынша аурудан жұмыс шығындары туралы қорытынды жасалды, бұл ауаның техногенді ластануы халық денсаулығының 43-45% нашарлауына әкеледі.
Орта сапасының халықтың денсаулығына әсерін бағалаудың аса сенімді сандық бағалары техногенді ластану деңгейі бойынша ажыратылатын бір қаланың әр түрлі аудандар тұрғындарының аурушаңдығымен салыстырып алынған: ластану деңгейі неғұрлым жоғары болса, халықтың аурушаңдығының көрсеткіші соғұрлым жоғары болады. Осылайша, жалпы балалар мен ересектер сырқаттанушылығы Санкт-Петербургтің Киров ауданында (деректер 1989 ж.) 2,3 есе артық, Приморск ауданында өнеркәсіп шығарындылары салмағының Киров ауданына қарағанда 9 есе аз. Кемерово қ., қатты ластанған зауыттың ауданында созылмалы бронхит ауруы 2.7 есе, ал шала туған балалар 2.1 есе көп. Ерлердің онкологиялық сырқаттанушылығы неғұрлым ластанған Магнитогорск ауданында 1.5 – 2.3 есе көп.
Әр түрлі қалалар мен өңірлерді салыстыру бұл қатынаста аз анықталған нәтижелерді береді, себебі техногенді ластанудың әсері өмір сүру жағдайларындағы басқа айырмашылықтармен жасырылады. Бірақ бұл жағдайда да айырмашылықтар айтарлықтай анық айқындалады. Ресейдің ауадағы зиянды заттардың ШМК едәуір (10 есе және одан артық) жоғарылауы үнемі тіркелген 66 қаласында олардың тұрғындарының 40 млн. арасында жалпы аурушаңдық деңгейі елдің басқа қалалары бойынша орташа деңгейден 1,6-2,0 есе жоғары болды. Жалпы деңгейде онкологиялық аурулар, Ресейде 1989 ж. – 196 100 мың адам қатерлі ісік ауруының арасында орташа қалалық халық 268 құрады, ал экологиялық қолайсыз қалаларда көрсеткіш әлдеқайда көп: Нижний Новгород – 405, басқармасының кеңейтілген алқа отырысы өтті – 414, Новочеркасскіде – 463,Норильскіде – 485, Екатеринбургте – 502, Қорғанда – 612. Орташа қалаларға қарағанда қатерлі ісік ауруының жеңіл өнеркәсіп орталықтарында қара және түсті металлургия кәсіпорындарында 75 % - ға артық.
Маңызды поллютанттардың (ластаушы заттардың) ШМК қамтамасыз етілген қауіптілігі шегінің үнемі 3-4 есе жоғарылауы эпизодтық экопатологиядан көптеген экогенді аурулардың созылмалылануына өтуіне және ұзақ экопатологиямен адамдардың едәуір контингенттері қамтылатын эндоэкологиялық эпидемиялардың айқындалуына әкеледі.