Қорытынды: Қақтығысқа орын алып отырған ұстанымдардың арқасында теріс құбылыс ретінде адамдардың көпшілігі оларды басқара алмайды және мүмкін болған кезде оларды болдырмауға тырысады деп санайды. Бірақ ол жойқын күш алған кезде қақтығыс нашар түзетіледі. Мұны білу керек, менеджерлер мен қызметшілер, егер қақтығыс өмірді дұрыс басқарса, оны байытады деп түсінуі керек.
Жанжал жеке жұмыс ұжымына және ұйымға өтіп жатқан оқиғалар арнасында болуға көмектеседі, ол барлық саланы дамыту және жетілдіру үшін не қажет екенін анықтауға мүмкіндік береді. Қақтығысты басқару қабілеті жалпы ұжымның өмір сүруі үшін шешуші бола алады.
Жанжал, сондай-ақ қызметкерлерді бір-бірімен үнемі қарым-қатынас жасау және бір-біріне көбірек білу қажеттілігінің алдына қояды. Ұжым мүшелері өз әріптестерін жақсы түсініп, басқа адамдардың мәселелеріне аса сезімтал болады. Бірге өмір сүру және жұмыс істеу оңай емес, бұған арнайы оқу керек. Дау туындай отырып, барлық ұжымды және әрбір қызметшіні жеке тексереді және мәселені талдау және шешім шығару үдерісінде де елеулі көмектесе алады.
Жанжалдың өзі ұйымды күшейтпейді және әлсіретпейді. Қызметкерлер мен менеджерлер оларды барынша пайдалы етіп басқаруы керек. Егер олар өз қиындықтары мен қауіптерін талқылаудан аулақ болса, олар нақты жағдайды да, даму жолдарын да түсіне алмайды, өзіне және басқаларға сабақ ала алмайды.
Жанжалды тиімді басқару кезінде оның салдары оң рөл атқара алады, яғни функционалдық бола алады, ұйымның мақсаттарына одан әрі қол жеткізуге ықпал етеді. Егер қақтығысты шебер басқарса, ол жалпы ұжым мен ұйымды нығайтады.
Жанжал (латын тілінен - conflictus) тараптардың, пікірлердің, күштердің келіспеушілігін білдіреді. Жанжалдардың себептері өмірдің әр түрлі мәселелері болуы мүмкін: материалдық ресурстар, маңызды өмірлік ұстанымдар, билік өкілеттіктері, әлеуметтік құрылымдағы лауазымдық-рөлдік айырмашылықтар, тұлғалық (эмоциялық-психологиялық) айырмашылықтар және т.б. жанжалдар адамдардың тіршілік әрекетінің барлық жақтарын, әлеуметтік қатынастардың барлық жиынтығын, әлеуметтік өзара іс-қимылды қамтиды. Жанжал, шын мәнінде, әлеуметтік өзара іс-қимыл түрлерінің бірі болып табылады, оның субъектілері мен қатысушылары жеке адамдар, үлкен және кіші әлеуметтік топтар, ұйымдар болып табылады. Жанжалды өзара іс-қимыл тараптардың қарсыласуын, яғни бір-біріне қарсы бағытталған іс-қимылдарды көздейді.
Сонымен, атап өтуіміз керек:
• 1. Қақтығыстың негізінде субъективті-объективті қайшылықтар жатыр, бірақ бұл құбылыстарды (қайшылықтар мен қақтығыстарды) біріктіруге болмайды. Қайшылықтар ұзақ уақыт бойы өмір сүруі және қақтығысқа айналуы мүмкін. Жанжал негізінде тек қана қарама-қайшылықтар жатады, олардың себебі үйлеспейтін мүдделер, қажеттіліктер мен құндылықтар болып табылады. Мұндай қайшылықтар тараптардың ашық күресіне, нақты қарсы күреске айналады.
• 2. Қақтығыстардың пайда болу және даму себептерін білмей, оларды тиімді реттеуге сенім білдіру қиын. Себептер жүйесін анықтау, ең бастысы, даулы жағдайларды жүйелі талдаудың нәтижесі болып табылады. Қақтығыстардың себептері мен олардың сипаттамаларындағы өзгерістердің себептерін ажырату қажет. Жанжалдардың факторлары мен себептері төрт топқа біріктірілуі мүмкін: объективті, ұйымдық-басқару, әлеуметтік-психологиялық, жеке тұлғалық.