Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013
II ТАРАУ ЖЕМІС КӨШ ЕТТІГІНДЕ КӨШ ЕТТЕР ӨСІРУ
жүктеу/скачать 17,71 Mb. Pdf көрінісі
|
| II ТАРАУ
ЖЕМІС КӨШ ЕТТІГІНДЕ КӨШ ЕТТЕР ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ 2.1. Ж еміс көшеттігін үйымдастыру және оның қүрылымы Ж еміс көшеттігі деп 1-3 ж ы лды қ жөне көпж ы лды қ ағаштардың, арнайы өндірістік жайлардың жеміс-жидек даңылдарын көбейту үш ін өзара байланысңан кешенін айтады. Көш еттіктің негізгі мақсаты - жеміс бақтарын отыр- ғызу үш ін жоғары сапалы көшеттер өсіру. Көшеттердің с а п а с ы н а с о р т т а р м ен т е л іт у ш іл е р д ің т а з а л ы ғ ы , карантинді зиянкестердің болмауы жатады. Жеміс көшеттерін өсіру арнайы жеміс-жидек көшеттік шаруашылығында немесе ш аруаш ылыңтардың арнайы бөлімшелерінде жүзеге асырылады. Ж еміс көш ет т ігі цш іп орын т а ң д а у және оны ң аум агы н цйы м даст ы ру Ж е м іс к ө ш е т т іг ін ү й ы м д а с т ы р у ү ш ін у ч а с к е таңдауды табиғи-климаттық, топырақ, экономикалық жағдайларды мүқият зерттеудің негізінде жүргізу қажет. Мүмкіндігіне қарай көш еттіктің ол қамтитын аумақтың ортасы на орналасңаны дүрыс. К еліп -кететін ж ол да көлік үш ін кез келген маусымда ы ңғайлы болуы тиіс. Сонымен бірге бүл көшет ш аруаш ылығы сол айм аққа тән топ ы рақ-кл и м ат ж ағдай ы н да ж ән е к ө ш еттік тің барлың бөлімін үйымдастыруға жарамды болуы керек. Қазаңстанның оңтүстік шығысында ақнан және наурыз айларында ауаның температурасы бір тәуліктің ішінде 40 +5 градустан -2 0 градусңа дейін ауытқиды. Бұл жағдаи сидам қабығын күйдіреді және тіпті ж ары п жібереді. Сондыңтан да қалыптастыру танабына солтүстікке не месе сол түстік батысңа сәл еңкіш учаске таңдаған ж өн. Қ азаңстанны ң көптеген облыстарында ж азды ң ба- сына ңарай қатты жел ж и і соғады. Қатты соққан жел көш еттікке едөуір зиян келтіреді. Сондыңтан көшеттік егістіктері үш ін ы қ жерлерді таңдаған жөн. Ал егістік жиектеріне тез өсетін агаштың түрлерінен жел үстайтын алаң жасау керек. Сапал ы көшет топырақ ы лғал дылығы ңолайлы болған жағдайда ғана өсіріледі. Сондыңтан су- мен ж еткілікті ңамтамасыз етілген жер рана көшеттік үшін ңолайлы болады. Қалынтастыру танабын 5 градустан астам еңістікке орналастыруға болмайды. Өйткені суарған кезде топырақ ш ай ы л ы п к е т е д і. К ө ш е т т ік тан аб ы н ы ң топ ы рағы өсірілетін түқы м ды ң телітуш ілердің негізгі ңаж етін өтеуі керек. Мысалы, топырақтың механикалық қүрамы жеңіл, қүнарлы, ңүрылымды, ауажөне су өткізгіш, біраң ж еткілікті су үстағыш болуға тиіс. Сазды және қүмдақ топырақты ж ер көш еттік үш ін ж арам айды . Оңтүстік Қазақстан облысында жеміс-жидек көшеттігі үшін кәдімгі оңтүстік сүр топы рағы , сондай-ақ сары топы рақты - саздақты ш алғын сүр топырағы анағүрлым жарамды. Бүл топырақ түз тартып кетпес үшін жақсылап дренаж жасау керек. Орын таң дап алған соң к ө ш еттік аум ағы н үйым- дастыруга кірісуге болады. Бөрінен бүрын магистралды суару каналы ны ң қалай қазы латы ны , уаңытш а суару жүйелерінің бағыты белгіленіп, жол салынады. Ж еміс көшеттерін өсіруге қол еңбегі көн жүмсалады. С оған о р ай к ө ш е т т ік т ің ір і е л д і м е к е н ге ж а қ ы н орналасқаны дүрыс. Көш еттікті кварталдарга бөледі. Б ү к іл көш еттік пен өр кварталды ң ш екаралары н ы ң п ери м етрі бойы нш а 1-2 қ а т а р б и ік өсетін ағаш тар отырғызылады. Кварталдар бірнеше бөліктерге бөлінеді. Бөліктердің аралығьша ені 2-4 м, ал кварталдардың аралығына ені 4-5 м жол қал дыры лады . Егілген жөне отырғызылған өсімдік- 41 терге ықтасын жасау үшін кварталдардың жиектеріне тез өсетін ағаштардан 1-2 ңатар бедерлі типті ағаш алңаптары отырғызылады. Олардың қатараралығы 1,0-1,5 м етіліп, екіж ы лдық көшеттерден отырғызылғаны дүрыс. К өш еттік ж олдар ж үйесі м аңы зды рөл атқарады . Ж олдар көш еттерді тасы м алдау кезінде тасы м алдау жүмыстарының тоңтаусыз жүруін ңамтамасыз етуі тиіс. К өш еттіктің аумағы ны ң қаң ортасынан үзы нды ғы на және көлденеңіне қарай магистральды жолдар салынуы тиіс, олардың ені 8-10 м болады, өрі асфальттануы керек. жүктеу/скачать 17,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|