Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013

биіктігі  -   2-2,5  м,  ені  -   4 ,0 *  0,5-1,0  м.  Л енталы   түрде 
(көбіне  екі  қатарлы )  оты рғы зғанда  лента  аралы ғы ны ң 
қ а ш ы қ т ы ғ ы   4  м .  Б ө р і к б а с т а р ы   қ а л ы п т а с у ы н а  
ң а р а й   1  м етрден  2,5  метрге  дейін  ж етеді.  А ғаш тары  
отырғызғаннан кейін екінш і ж ы лы  жеміс сала бастайды, 
өнімділігі  150-200 ц /га . Б ақ үзақ тірш ілік етпейді.
18-сурет. 
Бөрікбасы цршық тәрізді жиі отыргызылган
бір ізді бақ.
М9 телітушісіне цластырылган 6 жылдың алма 
агашының «Голден делишес» сорты. Отыргызу цлгісі 4x1 м.
Бі/йірінен көрінісі:
1
  -  
еркін өсетін цриіық тәрізді бөрікбас; 2
 -  
сымнан 
жасалган тпіреу; 3 — сидамды цоргау цшін саңылау 
цалдырылган капрон тор; 4
 -  
тіреу уиіін қойылган
темір-бетон багана
Ъ)Қысца циклді бац
 (суперинтенсивті бақ) -  ағаш тары 
ж и і (1 га-ға 5-6 мың ағаш ) оты рғы зы лған баң. Тез жеміс 
салаты н ,  аласа  өсетін  сорттар  таң дап   алы н ады ,  телі- 
туш ісі -   аласа бойлы.  А ғаш тары на тіреу ретінде керме 
тарты лады   (1-2  сымды).  А ғаш тары   ж азғы   м аш иналы  
өдіспен қы рңы лады .  2 м биіктікте,  1,5  м ендікте жеміс 
қабы рғасы ны ң  м өлш ері  үсталады .  Ж ы л   өткен  сайы н 
ағаш тар  ж иілеп  ңалы ңдай  түсетіндіктен  8-10  ж ы лдан 
кейін баң ағаш тары  түбірімен қопары лы п тасталады .
84

Сондықтан  бүл  тип  қы сқа  ци клді  баң  деп  аталады. 
Бүл бақ жемісті тез салады, өнімді. Алайда үзаң тірш ілік 
етпейді, оны отырғызуға көп күрделі қарж ы  керек. Соған 
орай бүл баң кең таралмай отыр.
Бац  т и п ін   т а ц д а у
  к е з ін д е   д а қ ы л   м ен  со р тты ң  
биологиялың ерекш еліктерін, баңқа бөлінген учаскенің 
т а б и ғ и - к л и м а т т ы ң   ж а ғ д а й ы н ,  ш а р у а ш ы л ы ң т ы ң  
экономикалық  ж әне  үйымдастыру  мүмкіндігін  ескеру 
ңаж ет.  С уарм алы   ж ағд ай д а  Қ а за қ ста н н ы ң   оң түстік 
ш ы ғы сы ндағы   арн ай ы   ш ар у аш ы л ы қ тар д а  ал м а  мен 
а л м ү р т т ы ң   к е р м е л і  е р г е ж е й л і  б ақ  т и п і  к е ң   қ а н а т  
жайған. Суы ж еткіліксіз, топырагы қүнарсыз жерлерде 
биік  өсетін  телітуш ілерге  үласты ры лған  кең  ңатарлы  
баң  т и п ін е н   д ү р ы сы   ж о қ .  Т ау л ы   с у л а н д ы р ы л м а й - 
тын  бақтарда  алм а  мен  алм үрт  түқы м ы нан  көбейетін 
те літушіл ерге үл астыры лып өсіріледі. Түйетайлы беткей-
лерде ағаш тар 7 х 3-4 м үлгісі бойынша, баспалдаңтарда 
сорттың өсу ңуаты на қарай арасына 2-4 м қалдырылып
оты рғы зы лады .
Қазаңстанда сүйекті даңылдар көбінесе кең ңатарлы, 
ж иі отырғызылаты н  баңтарда өсіріледі.  Қ азақстанны ң 
оңтүстігі мен оңтүстік ш ығысында отырғызу үлгісі сорт- 
тардың өсу ңуаты на карай алхоры үш ін 6-7 х  3-4 м, шие 
үшін 6-7  х  3-5 м,  өрік үш ін 6-8  х  4-5 м,  шабдалы үш ін
5-6 х 3-4 м. Суарылмайтын тау бағында алхоры 5x3, шие 
5x2 м үлгісі бойынша отырғызылады.
5-кесте
Интенсивті бақтардың қазіргі заманғы түрлері
1 Өсу қуаты жөне Ағаштарды
1 гектардағы 
ағаштардың 
саны, дана
I  Агаштардың  көлемі, м
өсімталдық 
деңгейі бойын­
ша бактардың
түрлері
отырғызу 
үлгісі,  м
Биіктігі
Бөрікбастың 
қатарара- 
лықтар жа- 
ғындағы ені
L  ...............
rnj
85

Бөрікбасы дөцгелек немесе ж артылай жайпац жиі 
от ы ргы зы лган бац:
 
■
Биік өсетін (интенсивті)  8x4-6 
208-312 
4-5 
3-6 
7x4-5 
288-357 
-Щ
6x4-5 
333-416
Орташа өсетін (интенсивті)
7x3-4 
357-476 
3-4 
2,5-3,5
6x3-4 
410-555 
I
5x3-4 
500-666
А ласа өсетін (ж оғары интенсивті)
5x3 666 
2-3 
1,5-2,5 
4x2 833-1250
Бөрікбасы жайпац палъм ет т і бац:
Б и ік өсетін (интенсивті) 5x4-5 
400-500  4-5 
2,5-3
Орташа өсетін (ж оғары интенсивті)
4x3-4 
625-833 
3-4 
2-2,5 
А ласа өсетін немесе кермелі-ергеж ейлі 
(жоғары интенсивті) 4 x 1 ,5-2,5 
1000-1666  2-3  1-1,5 
Бөрікбасы еркін өсетін дөңгелек немесе црш ыц  тэ- 
різді жиі от ы ргы зы лган бір ізді агаштар:
А ласа өсетін
(суперинтенсивті)  4-3,5 x 0 ,5-1,5  1666-5714  1,5-2,5
0,5-1,5 
■- 
V ,
Қ азақстанны ң солтүстігінде алма мен алмүрт 6 x 4  м, 
6x3 м,  5х 3 м, ал  Батыс Қ азаңстан облысында 7-6х5-4 м 
үлгісі бойынша отырғызылады. Қ азақстанны ң солтүстік 
облыстарында алхоры 5x3 м, 4x3 м, далалық шие 3x1,5 м, 
ал батыс облыстарында сүйекті ж емістілерді  отырғызу 
үлгісі 5-4 х 3 м.
Б а қ ы л а у   с ү р а қ т а р ы
1. Жеміс бақтарының өсу ңуаты мен жеміс салу мерзімі 
бойынша  типтерге  бөлінуі.
2.  Ж ем іс  б аң тар ы н ы ң   Ң азаң стан   ж ағд ай ы н д а 
ңабылдауға  болатын  типтері.

жүктеу/скачать 17,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: