Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

күрделі
де
қажет
мəселелердің
жауабын
береді
, 
педагогикалық
ғылымға
қойылатын
қоғамның
əлеуметтік
тапсырысын
бейнелейді
, 
практикада
орын
алған
келелі
қайшылықтарды
ашады
. 
Көкейкестілік
тиегі
өзгермелі
, 
қозғалысты
, 
уақыт
пен
нақты
əрі
ерекше
жағдайларға
тəуелді
. 
Жалпыланған
күйде
көкейкестілік
ғылыми
идеялар
мен
практикалық
ұсыныстарға
болатын
сұраныс
(
қандай
да
қажеттілікті
қамтамасыз
ету
үшін
) 
пен
дер
кезеңдегі
ғылым
мен
практиканың
мүмкіндігі
арасындағы
айырмашылық
деңгейін
сипаттайды
. 
Зерттеу
 
тақырыбы
шешімі
қалтқысыз
табылуы
қажет
, 
өте
күрделі
де
қоғамдық
маңызға
ие
болған
проблемалармен
ұштасқан
əлеуметтік
тапсырыс
нақты
тақырыптың
негіздеме
дəйегін
талап
етеді
. 
Ал
бұл
, 
өз
кезегінде
, 
қойылған
мəселенің
ғылым
аймағында
зерттелу
дəрежесінен
туындайды
. 
Егер
əлеуметтік
тапсырыс
педагогикалық
практиканы
талдаудың
нəтижесінде
ұсынылатын
болса
, 
ғылыми
проблеманың
өз
негізі
басқаша
. 
Оның
міндеті
ғылым
құрал
-
жабдықтарын
пайдалана
отырып
, 
негізгі
қарама
-
қарсылықтарды
баяндап
беру
.
Əдетте
, 
проблема
шешімі
зерттеу
мақсатын
құрайды
. 
Мақсат
– 
қайта
түзіліп
, 
өрнектелетін
проблема
. 
Проблема
нақтыланып
, 
өрнектелгеннен
соң
, 
зерттеу
 
нысанын
 
таңдау
кезегі
келеді
. 
Нысанға
педагогикалық
процесс
, 
педагогикалық
болмыстың
бір
саласы
немесе
қайшылықтарымен
жүз
берген
қандай
да
педагогикалық
қатынас
алынуы
мүмкін
. 
Басқаша
айтсақ
, 
өз
ішінде
нақты
не
əлі
де
күмəнді
қайшылықтарды
қамтып
, 
проблемдік
ситуацияларды
туындатқан
жағдайлардың
баршасы
нысан
есептелінеді
. 
Танымдық
процесс
бағытталғанның
бірі
- 
нысан
. 
Зерттеу__дені__(_предмет_)'>Зерттеу
 
дені
(
предмет
)
- 
нысан
бөлшегі
, 
бір
тарапты
, 
яғни
бұл
түбегейлі
зерттеуді
қажет
еткен
нысанның
теориялық
не
практикалық
тұрғыдан
өте
маңызды
сапа
-
қасиеттері
, 
қырлары
мен
сырлары
. 
Зерттеу
мақсаты
, 
объекті
жəне
деніне
сəйкес
, 
əдетте
, 
болжамды
(
гипотезаны
) 
тексеру
мен
дəйектеуге
арналған
зерттеу
міндеттері
белгіленеді
. 
Гипотеза
– 
бұл
шынайылылығы
əлі
дəлелденуі
қажет
теориялық
негізі
бар
болжамдар
жиынтығы
.
Ғылыми
 
жаңалылық
тиегі
аяқталған
зерттеулердің
сапасын
бағалау
үшін
қолданылады
. 
Ол
қазіргі
кезеңде
əлі
белгісіз
, 
педагогикалық
əдебиеттер
тобына
енбеген
білім
заңдылықтары
, 
олардың
құрылымы
мен
механизмдері
, 
мазмұны
, 
принциптері
мен
технологиясын
сипаттаушы
теориялық
жəне
практикалық
қорытындылардың
мазмұнын
өрнектейді
. 
Зерттеу
 
жаңалылығы
қаншалықты
теориялық
маңызға
ие
болса
, 
соншалықты
практикалық
қажеттілікке
ие
. 
Зерттеулер
нəтижесінде
түзілген
тұжырымдамалар
, 
алынған
гипозалар
, 
ашылған
заңдылықтар
, 
əдістер
, 
бағыттар
, 
көзқарастар
, 
проблеманы
айқындау
моделі
орындалған
ғылыми
істердің
теориялық
маңызын
танытады
. 
Ал

зерттеудің
 
практикалық
 
маңызы
жаңа
ұсыныстар
, 
нұсқаулар
жəне
т
.
б
. 
дайындауға
арқау
болуында
. 
Жаңалылық
тиектері
, 
теориялық
жəне
практикалық
маңыздылық
зерттеу
типтеріне
орай
бір
-
бірімен
ауысып
барады
, 
сондай
-
ақ
жаңа
білімдердің
пайда
болу
уақытына
да
тəуелді
келеді
. 
Зерттеу
ізденістерінің
логикасы
мен
қозғалысты
өзгермелілігі
(
динамикасы
) 
бірнеше
сатылық
-
эмпирикалық
, 
гипотетикалық
, 
эксперименталды
-
теориялық
немесе
теориялық
, 
прогностикалық
- 
жұмыстар
орындауды
қажет
етеді
. 
Зерттеудің
эмпирикалық
 
сатысында
зерттеу
нысанының
қызметтік
бағамы
алынады
, 
шынайы
оқу
-
білім
тəжірибесі
, 
ғылыми
білімдер
деңгейі
мен
құбылыс
мəнін
түсіну
қажеттігі
арасындағы
қарама
-
қарсылықтар
көрінеді
, 
ғылыми
проблема
өрнектеледі
. 
Эмпирикалық
талдаудың
басты
нəтижесі
– 
зерттеудің
алғашқы
тұжырымдамалары
ретінде
қабылданған
, 
бірақ
əлі
тұтастығы
тексеріліп
, 
бекуі
қажет
болжамдар
мен
шамалаулар
жүйесінен
түзелетін
зерттеу
гипотезасынан
көрінеді
. 
Гипотетикалық
 
сатыдағы
ізденіс
жұмыстарының
мəні
: 
зерттеу
объектті
жөніндегі
деректік
болжамдар
мен
олардың
мəнін
айқындап
алу
қажеттігі
арасындағы
қарама
-
қарсылықтарды
шешіп
алу
, 
содан
соң
зерттеудің
эмпирикалық
деңгейінен
оның
теориялық
(
эксперименталды
-
теориялық
) 
деңгейіне
өтудің
дайындық
жағдайларын
жасау
. 
Теориялық
 
саты
зерттеулерінде
назарға
алынған
нысан
жөніндегі
функционалдық
жəне
гипотетикалық
болжамдар
мен
ол
туралы
жүйелі
шамалаулар
қажеттігі
арасындағы
қайшылықтарды
үйлестіру
жұмыстары
орындалады
. 
Теорияның
белгілі
қалыпқа
келуі
прогностикалық
 
сатыға
жол
ашады
, 
осының
нəтижесінде
тұтастай
құрылым
болып
танылған
зерттеу
нысаны
жөніндегі
соңғы
алынған
идеялық
ақпараттар
мен
олардың
ендігі
, 
жаңа
жағдайларда
даму
мүмкіндіктерін
көрегендікпен
алдын
-
ала
жобалау
қажеттігі
арасындағы
текетіресті
шешу
талабы
қойылады
. 
Теорияның
міндеті
– 
осы
сан
қилы
талаптардың
объектив
шешіміне
негіз
болу
. 
Педагогикалық__зерттеу__əдістемесі__мен__əдістер'>2.6. 
Педагогикалық
 
зерттеу
 
əдістемесі
 
мен
 
əдістер
 
жүйесі
 
Зерттеу
əдістемесінің
(
методика
) 
дайындығы
ғылыми
ізденіс
логикасына
орай
жүргізіледі
. 
Бұл
əдістеме
өте
күрделі
де
сан
қилы
қызметтермен
байланысты
нысан
болған
білімдену
процесін
аса
жоғары
шынайылылықпен
зерттеуге
мүмкіндік
беретін
теориялық
жəне
эмпирикалық
əдістер
(
метод
) 
тобынан
құралады
. 
Əдістердің
тұтастай
бір
бөлігін
қолданудан
назарға
алынған
проблема
жан
-
жақты
айқындалады
, 
оның
барша
қырлары
мен
шектері
түгелдей
зерттеуден
өтеді
. 
Педагогикалық
зерттеу
əдістерінің
əдіснамадан
өзгешелігі
- 
бұл

педагогикалық
құбылыстарды
зерттеу
, 
олар
жөніндегі
ғылыми
ақпараттарды
жинақтап
, 
заңдылықты
байланыстар
, 
қатынастарды
анықтау
, 
оның
нəтижесінде
ғылыми
теория
қалыптастыру
мақсатымен
жүргізілетін
іс
-
əрекет
жолдары
мен
тəсілдерінің
өзі
. 
Əдістер
көп
түрлі
де
сан
қилы
, 
бірақ
жүйелестіре
келгенде
, 
бұлардың
бəрі
үш
топқа
ажыралады
: 1) 
педагогикалық
тəжірибені
зерттеу
əдістері
; 2) 
теориялық
зерттеу
əдістері
, 3) 
математикалық
əдістер
. 
Педагогикалық
 
тəжірибені
 
зерттеу
əдістері
– 
білім
беру
процесін
ұйымдастырудың
көз
алдымызда
қалыптасқан
тəжірибесін
зерт
-
теудің
жолдары
. 
Зерттеуге
озат
тəжірибе
, 
яғни
танымал
мұғалімдер
мен
қатардағы
тəлімгерлер
қызметтері
бірдей
алынады
. 
Олардың
жұмыстарында
кезігетін
қиындықтар
педагогикалық
процесс
қайшылықтарымен
, 
пайда
болған
не
енді
туындауы
мүмкін
проблемалармен
байланысты
келеді
. 
Педагогикалық
тəжірибені
зерттеу
барысында
келесідей
əдістер
қолданылады
: 
бақылау
, 
əңгімелесу
, 
интервью
, 
анкеттеу
, 
оқушылардың
жазба
, 
графикалық
жəне
шығарма
жұмыстарын
көзден
өткеру
, 
педагогикалық
құжаттармен
танысу
. 
Бақылау
– 
зерттеу
барысында
нақты
дерек
материал
жинақтау
мақсатымен
қандай
да
педагогикалық
құбылыстың
назарға
алынуы
. 
Бақыланған
құбылыстар
міндетті
түрде
хатталады
. 
Бақылау
нақты
нысанмен
жете
танысуға
орай
алдын
ала
белгіленген
жоспар
бойынша
жүргізіледі
. 
Бақылау
жұмысы
келесі
кезеңдерге
бөлінеді
: 1) 
міндеттері
мен
мақсаттарын
айқындау
; 2) 
бақыланатын
объект
, 
оның
элементтерін
жəне
ситуацияларын
таңдастыру
; 3) 
бақылау
жəне
оның
барысында
ақпарат
топтастыруға
оңтайлы
əрі
тиімді
тəсілдерді
іріктеу
; 4) 
байқалғандарды
хатқа
түсіру
формасын
ойластыру
; 5) 
жинақталған
ақпараттарды
өңдеу
жəне
дəйектеу
. 
Бақылау
түрлері
: 
араласа
 
бақылау
– 
ізденуші
зерттеу
жүргізіп
жатқан
топтың
мүшесі
ретінде
қатысады
; 
сырттай
 
бақылау
- 
зерттеуші
ізденіс
жұмыстарына
тікелей
араласпайды
; 
ашық
 
жəне
 
жасырын
 
бақылау
; 
тұтастай
 
жəне
 
таңдамалы
 
бақылау
.
Бақылау
– 
орындалуы
тұрғысынан
ең
оңай
əдіс
, 
бірақ
өзіндік
кемшілігі
де
жоқ
емес
: 
көп
жағдайларда
бақылау
барысындағы
не
соңғы
нəтижеге
зерттеушінің
тұлғалық
-
əлеуметтік
жеке
–
дара
бітістері
(
көзқарасы
, 
мүддесі
, 
жан
толғанысы
) 
ықпал
жасап
, 
оның
қандай
да
шынайылылықтан
ауытқуына
себепші
болуы
мүмкін
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: