Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

енген
– 
интервью
 
алу
.
Бұл
əдісте
сұрақтар
алдын
ала
түзіліп
, 
бірізділікпен
қойылып
барады
. 
Интервью
жауаптары
анық
жазылып
, 
хатталады
. 
Анкеттеу
– 
ауқымды
материал
жинақтау
үшін
қолданылады
. 
Сұрақ
жауаптары
жазба
күйінде
қабылданады
. 
Сұхбаттасу
мен
интервью
алу
бетпе
-
бет
əңгімелесумен
жүргізіледі
, 
ал
анкеттеу
– 
сырттай
орындалады
. 
Аталған
əдістердің
нəтижелі
болуы
қойылатын
сұрақтардың
мазмұны
мен
құрылымына
тəуелді
. 
Сауалнама
түзуде
ескерілетін
жəйттер
: 1) 
алынатын
ақпараттың
сипатын
анықтап
алған
жөн
; 2) 
қойылатын
сұрақтың
бірнеше
баламалы
өрнегі
болғаны
қажет
; 
3) 
сауалнаманың
бірнеше
жоспары
түзіліп
, 
ол
алғашқы
тексеруден
өткізілуі
тиіс
; 4) 
сауалнама
кемшіліктері
түзетіліп
, 
пайдалануға
ақырға
редакциясының
ұсынылуы
дұрыс
. 
Құнды
материал
оқушылардың
шығармашылық
 
туындыларын
 
зерттеу
əдісімен
де
алынады
. 
Олар
: 
шəкірттер
орындаған
жазба
, 
графикалық
, 
шығармашылық
жəне
бақылау
жұмыстары
; 
балалардың
суреттері
, 
сызылмалары
, 
жасалған
қосалқы
бөлшектер
, 
кейбір
пəн
дəптерлері
. 
Мұндай
жұмыстар
оқушылардың
даралық
қабілеттерінен
дерек
береді
, 
олардың
қандай
да
бір
саладағы
ептілік
жəне
дағды
жетістіктерінің
деңгейін
көрсетеді
. 
Мектеп
 
құжаттарымен
 
танысу
əдісін
қолдана
отырып
, 
оқушының
жеке
ісі
(
личное
дело
), 
дəрігерлік
карта
, 
күнделік
, 
жиналыс
не
отырыс
хаттамалары
жəне
сол
секілді
мектеп
хат
-
қағаздарымен
танысу
арқылы
зерттеуші
оқу
-
тəрбие
, 
білім
игеру
процесін
ұйымдастыру
практикасында
нақты
қалыптасқан
объектив
жағдайлар
жөніндегі
ақпараттармен
қаруланады
.
Педагогикалық
зерттеудің
қандайда
бір
əдіс
не
тəсілінің
педагогикалық
тиімділігін
анықтау
үшін
арнайы
ұйымдастырылған
тексеру
түрі
- 
эксперимент
ерекше
маңызды
. 
Педагогикалық
 
эксперимент
 
міндеттері
:1) 
жобаланған
педагогикалық
құбылыс
жəне
оның
іске
асуында
көрініс
беретін
себеп
-
салдарлы
байланыстар
мəнін
зерттеу
; 2) 
педагогикалық
құбылысқа
зерттеушінің
белсенді
ықпал
жасауы
; 3) 
педагогикалық
ықпал
мен
ықпалдастықтың
нəтижесін
өлшестіру
. 
Эксперимент
келесі
кезеңмен
өткізіледі
: – 
теориялық
(
проблема
қою
, 
зерттеу
мақсатын
, 
нысанын
жəне
денін
анықтау
, 
міндеттер
мен
гипотеза
белгілеу
); 
- 
əдістемелік
 
(
зерттеу
əдістемесі
мен
оның
оның
жоспарын
айқындау
, 
бағдарлама
түзіп
, 
алынған
нəтижелерді
өңдеу
əдістерін
нақ
-
тылау
); 
- 
эксперимент
жұмысы
– 
бірнеше
тəжірибелік
зерттеу
əрекеттерін
орындау
(
ситуация
түзу
, 
бақылау
, 
тəжірибені
басқару
жəне
зерттеушілердің
жауап
əрекеттерін
бағалау
); 

- 
талдау
– 
сандық
жəне
сапалық
сарапқа
салу
; 
алынған
деректерге
түсініктеме
беру
; 
қорытынды
жасап
, 
практикалық
ұсыныстар
енгізу
. 
Эксперимент
түрлері
: 
табиғи
(
қалыпты
оқу
-
тəрбие
процесі
жағдайында
)
жəне
зертханалық
– 
қандай
да
əдістің
тиімділігін
тексеру
үшін
жасанды
жағдайлар
түзу
(
экспериментке
алынған
балалар
тобы
өз
алдына
бөлектенеді
). 
Көп
жағдайларда
табиғи
эксперимент
қолданылады
. 
Ол
зерттеуге
алынған
педагогикалық
құбылыс
мазмұны
, 
мақсаты
жəне
т
.
б
. 
орай
ұзаққа
созылған
не
қысқа
мерзімді
болуы
мүмкін
. 
Егер
эксперимент
педагогикалық
процестің
нақты
жағдайымен
танысуға
бағытталған
болса
, 
деректеуші
(
констатирующий
) 
аталып
, 
ал
оқушы
не
сынып
ұжымының
дамуына
қажет
жағдайларды
анықтауға
арналған
күнде
мұндай
эксперимент
- 
қайта
 
жасаушы
(
дамытушы
) 
деп
аталады
. 
Қайта
жасау
экспериментінде
салыстырып
баруға
керек
бақылау
топтары
түзіледі
. 
Эксперименттік
əдістің
қиындығы
: 
оны
жүргізу
техникасын
жете
білу
қажет
, 
бұл
зерттеу
барысында
ұйымдастырушының
аса
үлкен
сыпайылығы
мен
əдептілігі
, 
көрегендігі
мен
егжей
-
тегжейлілігі
, 
зерттеудегілермен
қатынас
түзу
қабілеттілігі
де
маңызды
келеді
. 
Жоғарыда
аталған
əдістер
тобы
педагогикалық
құбылыстар
танудың
эмпирикалық
мақсатымен
байланысты
келеді
, 
яғни
жеке
-
дара
ғылыми
-
педагогикалық
деректерді
жинақтауға
арналады
. 
Ал
осы
топталған
алғашқы
деректік
материалдың
мəн
-
мағынасын
ашып
, 
заңдары
мен
заңдылықтарын
анықтау
зерттеудің
теориялық
талдау
əдісімен
орындалады
. 
Теориялық
 
талдау
 
– 
педагогикалық
құбылыстың
кей
тараптарын
, 
белгілерін
, 
ерекшеліктері
мен
қасиеттерін
біліп
, 
қарастыру
үшін
қажет
. 
Жеке
деректерді
талдаумен
оларды
жүйелі
топтарға
біріктіреміз
, 
əрбіріндегі
жалпылық
пен
даралықты
ескере
отырып
, 
ортақ
принциптер
мен
ұстамдарға
келеміз
. 
Талдауды
біріктіру
(
синтез
) 
процесімен
қатар
жүргізе
отырып
, 
зерттеудегі
педагогикалық
құбылыстың
мəн
-
жайына
енеміз
. 
Индуктив
жəне
дедуктив
əдістер
– 
эмпирикалық
жолмен
алынған
ақпаратты
қорытындылаудың
логикалық
əдістері
. 
Индуктив
 
əдіс
– 
ойдың
жеке
пікірлерден
жалпы
ойға
өтуін
байқаса
, 
дедуктив
 
– 
жалпы
пікірден
жеке
қорытынды
жасауға
қолданылады
. 
Теориялық
əдістің
қажеттігі
проблема
анықтауға
, 
гипотеза
белгілеп
, 
жинақталған
деректердің
бағасын
шығарудан
туындайды
. 
Теориялық
əдіс
көптеген
əдебиеттермен
таныс
болуды
талап
етеді
: 
- 
жалпы
адамтану
, 
соның
ішінде
педагогика
классиктерінің
еңбектері
;

- 
жалпы
жəне
арнайы
педагогикалық
əдебиеттер
; 
- 
тарихи
-
педагогикалық
ресми
деректер
мен
құжаттар
; 
- 
педагогикалық
мерзімді
басылымдар
; 
- 
мектеп
, 
тəрбие
, 
мұғалім
жөніндегі
көркем
шығармалар
; 
- 
педагогикалық
анықтама
құралдары
; 
- 
педагогика
жəне
онымен
сыбайлас
пəндер
бойынша
оқулықтар
мен
– 
əдістемелік
қолданбалар
. 
Əдебиеттермен
танысудың
арқасында
қай
проблеманың
қандай
тараптары
жақсы
зерттелгенін
, 
қандай
проблемалардың
дау
-
дамайлы
жəне
қай
мəселелердің
əлі
тың
жатқанын
білуге
болады
. 
Ə
дебиеттермен
 
жұмыс
 
істеу
əдістерінің
түрі
сан
-
алуан
. 
Олар
арасында
көбірек
қолданылатындары
: 
кітапдерек
(
библиография
) 
түзу
– 
зерттелетін
мəселеге
байланысты
іріктеліп
алынған
деректік
əдебиеттер
тізімі
; 
реферат
жазу
– 
жалпы
тақырып
бойынша
бір
не
бірнеше
ғылыми
еңбектің
қысқартылып
берілген
мазмұны
; 
конспектілеу
– 
жұмыстың
маңызды
идеялары
мен
тұжырымдарына
байланысты
жан
-
жақты
материалдарды
мұқият
қамтыған
жазбалар
; 
аннотациялау
– 
кітап
пен
мақаланың
жалпы
мазмұнынан
қысқаша
ақпар
жазу
; 
сілтеме
 
(
цитата
)
беру
– 
əдеби
деректе
келтірілген
ой
, 
пікір
не
санды
өзгертпестен
мəтінге
ендіре
жазу
.
Педагогикадағы
математикалық
жəне
статистикалық
əдістер
сауалнама
, 
эксперимент
жолымен
алынған
деректемелерді
өңдеу
үшін
, 
сондай
-
ақ
зерттеліп
жатқан
құбылыстар
арасындағы
сандық
тəуелділіктерді
анықтау
мақсатында
қолданылып
, 
эксперимент
нəтижесін
бағалауға
, 
қортындылар
сенімділігін
арттыруға
, 
теориялық
тұжырымдарды
негіздеуге
жəрдемдеседі
. 
Математикалық
əдістер
арасында
педагогикада
ең
көп
қолданымға
келетіндері
: 
тіркеу
(
регистрация
), 
ранжирование
(
тəртіпке
келтіру
), 
өлшемге
түсіру
(
декодирование
). 
Статистикалық
əдіспен
қолға
түскен
көрсеткіштердің
орташа
сандық
шамасы
айқындалады
: 
орта
арифметикалық
(
салыстырып
бақылау
жəне
эксперименттік
топтардың
жазба
жұмыстарында
жіберілген
қателердің
орташа
санын
шығару
үшін
); 
медиана
– 
тізімдердің
орта
тұсындағы
көрсеткіш
(
топта
он
екі
оқушы
болса
, 
бағаның
өсу
дəрежесімен
өрнектелген
тізімде
алтыншысының
бағасы
- 
медиана
); 
таралу
дəрежесі
– 
дисперсия
немесе
орташа
квадраттың
ауытқу
, 
баламалар
коэфиценті
жəне
т
.
б
. 
Мұндай
есептерді
жүргізу
үшін
белгілі
формулалар
, 
анықтама
таблицалар
қабылданған
. 
Осы
əдістермен
жинақталған
көрсеткіштердің
сандық
тəуелділіктері
графиктер
, 
диаграммалар
, 
таблицалар
түрінде
өрнектеледі
. 
Педагогика
ғылымында
жас
зерттеушілердің
араласуын
күтіп
жатқан
, 
əлі
анықталмай
елеусіз
болған
құбылыстар
байланысы
мен
тəуелділіктері
ұланғайыр
, 
тың
халінде
. 
Педагогиканың
жемісті
дами

түсуінің
басты
шарты
– 
ғалымдар
мен
педагог
-
практиктердің
бірлікті
іс
-
əрекеті
. 
Егер
осы
теориялық
жəне
тəжірибелік
ізденістер
аталған
педагогикалық
əдістер
жүйесін
жете
білумен
жүргізілетін
болса
ғана
, 
педагогтың
өз
тəжірибесі
де
, 
басқалардың
да
педагогикалық
ұсыныстары
мақсатты
бағытта
зерттеліп
, 
талданады
, 
соның
нəтижесінде
оқу
-
тəрбие
ұйымдастыру
жолындағы
табыстары
мен
жаңалықтары
ғылыми
тұғырға
орнығуы
сөзсіз
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: