Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

қандай
жетістіктерді
қолға
түсіргенін
, 
сонымен
бірге
өз
кемшіліктері
мен
олқылықтарының
пəн
бағдарламаларының
қай
тұстарымен
байланысты
болғанына
көз
жеткізеді
. 
Тұрақты
да
бірізді
қадағалаудан
оқушының
тəртібі
жақсарады
, 
белгілі
жұмыс
қарқынына
үйренеді
, 
ұнамды
мінез
, 
ерік
сапаларын
дамытады
. 
10.2. 
Қадағалау
 
түрлері
, 
формалары
 
жəне
 
əдістері
 
Оқу
процесіндегі
қадағалау
əртүрлі
, 
көп
формалы
бола
келіп
, 
сан
қилы
əдістермен
атқарылады
. 
Педагогикалық
тəжірбиеде
қадағалаудың
бірнеше
түрін
атауға
болады
: 
алдын
-
ала
, 
ағымдық
, 
мерзімдік
, 
тақырыптық
, 
қорытынды
жəне
өтілген
материал
ізімен
. 
Алдын
-
ала
 
қадағалау
 
- 
əдетте
, 
диагностикалық
міндеттерге
орай
жүргізіледі
. 
Ондағы
мақсат
– 
оқушылардың
оқуды
бастауға
дейін
игерген
білім
, 
ептілік
, 
дағдыларының
деңгей
, 
дəрежесін
анықтау
. 
Бұл
жұмыс
жыл
басында
не
тақырыпты
өту
алдынан
өткізіледі
. 
Алдын
-
ала
қадағалау
нəтижесінің
негізінде
мұғалім
оқу
жұмыстарының
тиімді
түрлері
мен
формаларын
таңдастырады
. 
Ағымдағы
 
(
күнделікті
) 
қадағалау
 – 
оқу
барысында
ұйымдастырылып
, 
білім
, 
ептілік
жəне
дағдылардың
қалыптасу
дəрежесін
, 
сонымен
бірге
игерілген
материалдың
қаншалықты
терең
жəне
берік
бекігенін
анықтау
үшін
қолданылады
.
Бұл
қадағалаудың
тиімділігі
– 
оқушылар
біліміндегі
кемшіліктер
мен
олқылықтарды
дер
кезінде
байқап
, 
бағдарлама
ақпараттарын
меңгеруде
көмек
көрсетуге
мүмкіндік
береді
. 
Күнделікті
қадағалаудың
дұрыс
жолға
қойылуы
оқушылардың
əр
сабаққа
мұқият
əрі
тыңғылықты
дайындалып
жүру
жауапкершілігін
арттырады
.
Мерзімді
 
қадағалау
–
белгілі
уақыт
аралығындағы
жұмыстардың
қорытындысын
алуға
пайдаланылады
. 
Ол
не
тоқсан
не
жыл
жартысы
аяғында
жүргізіледі
. 
Тақырыптық
 
қадағалау
–
тақырып
, 
бөлім
материалдары
өтіліп
болған
соң
өткізіледі
. 
Қорытынды
 
қадағалау
–
оқу
процесінің
соңғы
нəтижелерін
жинақтау
үшін
қолданылады
. 
Ол
пəн
бойынша
бүкіл
білім
, 
ептіліктер
мен
дағдылар
жүйесін
қамтиды
.
Өтілген
 
материал
, 
тақырып
 
ізімен
 
қадағалау
–
тақырып
, 
курс
, 
бөлім
өтіліп
, 
бірқанша
уақыт
озған
соң
қалдық
білімді
анықтау
үшін
қолданылады
. 
Мерзім
үш
айдан
жарты
жылға
дейін
не
одан
көп
созылуы
мүмкін
. 
Мұндай
қадағалау
оқу
процесінің
тиімділігін
соңғы
нəтиже
бойынша
пайымдау
талаптарына
сəйкес
келеді
.
Қадағалау
əрқилы
формада
 
жүргізілуі
мүмкін
. 
Формалық
жағынан
мұндай
жұмыс
жеке
-
дара
, 
топтық
жəне
сыныптық
болып
бөлінеді
. 

Қадағалау
барысында
əрқилы
əдістер
де
қолданылуы
мүмкін
. 
Қадағалау
 
əдістері
 
дегеніміз
– 
бұл
оқушылардың
оқу
танымдық
іс
- 
əрекеттері
мен
мұғалімдер
жұмыстарының
нəтижелілігін
айқындауға
жəрдемші
жол
, 
тəсілдер
. 
Педагогикалық
практикада
ауызша
, 
жазбаша
, 
тəжірибелік
, 
компьютерлі
(
машынды
) 
қадағалау
жəне
өзіндік
қадағалаулар
қолданылуда
.
Ауызша
 
қадағалау
 – 
оқушыларға
ауызекі
сұрақ
қоюмен
орындалады
. 
Ол
шəкірттердің
білім
, 
ептілік
жəне
дағдылар
деңгейін
айқындауға
, 
сонымен
бірге
оқушының
материалды
баяндау
қисынымен
танысуға
, 
меңгерген
білімдерін
процестер
мен
төңіректе
болып
жатқан
оқиғаларды
түсіндіре
алу
ептіліктерін
байқауға
, 
өз
пікірін
білдіру
мен
дəйектеу
жəне
қателікті
көзқарастарға
қарсы
тұрып
, 
дəлел
келтіре
алу
ұқыптарын
анықтауға
мүмкіндік
береді
.
Жазбаша
 
қадағалау
 –
жазба
бақылау
тапсырмаларын
(
жаттығулар
, 
бақылау
жұмыстары
, 
шығармалар
, 
істелген
жұмыстар
бойынша
есеп
беру
ж
. 
т
. 
б
.) 
орындау
формасында
жүргізіледі
. 
Мұндай
қадағалау
əдісі
барлық
оқушылар
білімін
бір
уақытта
тексеруге
мүмкіндік
береді
, 
алайда
жазба
жұмыстары
көзден
өткізіліп
, 
бағалау
көп
уақытты
талап
етеді
.
Тəжірибелік
 
қадағалау
 – 
оқу
, 
тұрмыс
жəне
өндірістік
ептілік
, 
дағдылардың
қалыптасуын
не
қозғалыс
, 
қимыл
дағдыларының
орнығуын
анықтауда
пайдаланылады
. 
Ақпараттық
технологиялардың
дамуымен
компьютерлі
 
қадағалау
 
ен
 
жаюда
.
Мұндай
машынды
қадағалау
оқытушының
да
, 
оқушының
да
уақытын
үнемдеуге
көп
көмегін
тигізеді
. 
Компьютерлі
қадағалау
арқылы
білім
деңгейін
өлшестіру
мен
бағалауға
бірыңғай
талаптар
белгілеу
мүмкін
. 
Бұл
қадағалауда
оқу
нəтижелерін
статистикалық
талдау
мен
өңдеу
өте
жеңіл
. 
Білім
бағалаудағы
мұғалім
субьективизміне
машын
шек
қояды
. 
Машынды
қадағалау
қолданумен
өзіндік
 
қадағалауды
 
да
 
оңтайлы
ұйымдастыруға
болады
, 
дегенмен
өзіндік
қадағалауды
қарапайым
жолмен
де
өткізу
мүмкін
. 
Бірақ
бұл
үшін
оқушыларды
өз
бетінше
қателіктерін
байқауға
, 
танымдық
міндеттердің
қате
шешілу
себептерін
талдауға
, 
оларды
болдырмау
, 
түзеу
жəне
реттеуге
үйрету
қажет
.
Əртүрлі
қадағалау
əдістерінің
бірге
қолданылуы
аралас
 
(
тығыздалған
) 
қадағалау
 
деп
аталады
. 
Əдетте
, 
мұндай
тексеру
ауызша
жəне
жазба
сауалнамалар
беру
түрінде
өтеді
. 
Оқу
процесіндегі
қадағалауларға
төмендегідей
педагогикалық
 
талаптар
 
қойылады
:
– 
қадағалаудың
даралықты
сипаты
. 
Əр
оқушы
жұмысы
, 
оның
жеке
оқу
іс
-
əрекеттері
өз
алдына
қадағаланады
. 
Бір
шəкірттің
оқуындағы

нəтижелерді
ұжымдық
жұмыстар
қорытындыларымен
не
керісінше
алмастыруға
болмайды
; 
– 
жүйелілік
қадағалаудың
оқу
процесі
барша
кезеңдерінде
үздіксіз
, 
ретімен
өтіп
тұруы
; 
– 
қадағалау
формаларының
əртүрлігі
. 
Осыдан
қадағалаудың
оқыту
-
үйрету
, 
дамыту
жəне
тəрбиелеу
қызметтері
қамтамасыз
етіледі
; 
– 
қадағалаудың
жан
-
жақтылығы
. 
Қадағалау
баланың
теориялық
білімдерін
, 
ақыл
-
ой
парасаттылығын
, 
тəжірибелік
ептіліктер
мен
дағдыларын
тексеруге
мүмкіндік
береді
; 
– 
қадағалаудың
шынайылығы
. 
Қадағалауда
субъектив
жəне
қателікті
пікірлер
мен
қорытындыларға
жол
берілмеуі
тиіс
; 
– 
жекелестірілген
бағыт
-
бағдар
. 
Оқушылардың
жеке
-
дара
тұлғалық
сапа
-
қасиеттері
ескерілуі
тиіс
; 
– 
мұғалім
тарапынан
болған
талаптардың
бірыңғай
болуы
. 
Соңғы
кездері

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: