Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

154

6.1-кесте. Қазақстандағы ақша нарығының көрсеткіштері

 Көрсеткіштер атауы

12.10  

01.11  

02.11  

1. Ақша базасы (резервтiк 

ақша)

2 572 881

2 641 507

2 630 137

1.1 ҚҰБ-нен тыс қолма-қол ақша

1 306 208

1 252 898

1 248 329

1.2 ЕДБ-дiң жəне басқа 

ұйымдардың

ҚҰБ-дегі депозиттерi

1 266 673

1 388 608

 

1 381 808

Ақша базасы (тар мағынада)

2 143 662

2 196 323

2 143 030

ЕДБ-дiң ҚҰБ-дегі резервтiк 

депозиттерi

292 371

387 193

342 311

2. МО

 

 

 

(айналыстағы қолма-қол ақша)

1 148 489

1 094 781

1 091 552

3. М1

3 139 330

3 112 623

3 137 096

3.1 халықтың теңгедегi аударма-

лы депозиттерi

226 520

204 599

215 104

3.2 банктік емес заңды 

тұлғалардың

 

 

 

теңгедегi аудармалы депозиттерi

1 764 321

1 813 243

1 830 440

4. М2

6 622 604

6 649 830

6 802 837

4.1 халықтың теңгедегi басқа 

депозиттерi

 

 

 

жəне шетел валютасындағы

 

 

 

аудармалы депозиттерi

1 042 679

1 068 366

1 102 930

4.2 банктік емес заңды 

тұлғалардың

 

 

 

теңгедегi басқа депозиттерi

 

 

 

жəне шетел валютасындағы

 

 

 

аудармалы депозиттерi

2 440 596

2 468 841

2 562 811

5. М3 (ақша массасы)

8 546 381

8 608 602

8 605 665

5.1 халықтың шетел 

валютасындағы

 

 

 

басқа депозиттерi

925 706

935 916

929 259

5.2 банктік емес заңды 

тұлғалардың

 

 

 

шетел 

валютасындағы

   

басқа депозиттерi

998 071

1 022 856

873 569

Дерек көзі: www.nationalbank.kz

155

Ақша нарығындағы тепе-теңдік – бұл ұсынылатын ақша 

көлемі жəне жеке тұлғалар мен кəсіпкерлер қолдарында ұстағысы 

келетін ақша көлемінің теңесуі. Ақша нарығындағы тепе-теңдікті 

Ұлттық банк реттейді.

Ақша ұсынысының қисығы (М

s

) тік сызық түрінде болады. 

Бұл жерде Ұлттық банк ақша ұсынысын бақылау мақсатында 

пайыздың өзгерісіне қарамастан, оның көлемін тұрақты деңгейде 

сақтауға тырысады (6.5-сурет).

Ақша нарығындағы тепе-теңдік А нүктесінде R

0

 M

0

 деңгейінде 

орнайды. Пайыз төмендегенде облигациялардың құны төмендейді, 

ал ақшаға сұраныс өседі. Бұл жағдайда экономикалық агенттер 

құнды қағаздарын сата бастайды, нəтижесінде облигацияларға 

сұраныс төмендейді. Ол өз кезегінде пайыз мөлшерлемесінің 

өсуіне əкеледі. Сөйтіп, қайтадан тепе-теңдік орнайды.

6.5-сурет. Ақша нарығындағы тепе-теңдік

Табыс өскенде ақшаға сұраныс өседі жəне ақшаға сұраныс 

қисығы оңға-жоғарыға жылжиды (6.6-сурет).

6.6-сурет. Ақшаға сұраныс қисығының жылжуы

156

Ұлттық банк ақша ұсынысын қысқартқан жағдайда ақша 

ұсынысының қисығы солға жылжиды, пайыз мөлшерлемесі өседі 

(6.7-сурет).

6.7-сурет.  Ақша ұсынысы қисығының жылжуы

Ақша нарығындағы тепе-теңдіктің ұзақ уақыт сақталуы ба-

ғалы қағаздар нарығы жақсы дамыған жағдайда ғана мүмкін бо-

лады.

Енді бағалы қағаздар нарығына біршама тоқталып өтсек. 

Макро экономикада бағалы қағаздар нарығын əдетте, облигация-

лар нарығы деп атайды. Бағалы қағаздар нарығы – бұл құнды 

қағаздар (облигациялар) айналымы арқылы қаржы ресурста-

рына деген ұзақ мерзімдік қажеттіліктерді қанағаттандыратын 

жəне жинақ ақшаларды инвестицияларға айналдыратын қаржы 

нарығының құрамдас бір бөлігі.

Бағалы қағаздар – бұл пайыз немесе дивиденд түрінде табыс 

көзін төлеуді қарастыратын сол құнды қағазды шығарушы мен 

оның иесі арасындағы қарым-қатынастармен анықталатын қарыз 

құралдарын иемденумен байланысты қаржылық құжат. Осын-

дай құжаттардың төңірегінде тұлғалар арасында ақшалай жəне 

ақшалай емес құқықтармен алмасу мүмкіндіктері жүріп отырады.

Макроэкономикада бағалы қағаздар нарығы екіге бөлінеді:

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: