-сурет. Сұраныс инфляциясы 232

232

өнім дерінің бағасына күні бұрын үстеме құн ретіндегі үлесін 

қосады.

Ұсыныс инфляциясы кезінде жиынтық ұсыныс қисығы қысқа 

мерзімде солға жылжиды (10.2-сурет). Мұндай жылжу кезінде ин-

фляцияны жылдамдататын жалақының өсуі орын алады. Бағалар 

мен өндіріс көлемі қарама-қарсы бағытта өзгереді: бағалар P

0

-

ден P

1

-ге өседі, ал өндіріс көлемі Y

0

-ден Y

1

-ге дейін қысқара-

ды. Ұсыныс инфляциясы сұраныс инфляциясына қарағанда аса 

қауіпті жəне ол стагфляция құбылысын туындатады, яғни, стаг-

фляция – бұл өндірістің құлдырауы жағдайында жұмыссыз-

дық пен инфляцияның қатар орын алуы. Ал слампфляция – бұл 

өндірістің құлдырауы жағдайында инфляция мен жұмыссыздық 

қарқындарының қатар өсуімен жүретін экономиканың ең ауыр 

жағдайы.

10.2 сурет.  Ұсыныс инфляциясы

Соңғы өнімге бағалардың өсуі мен ресурстарға деген баға-

лардың өсуінің өзара əрекеттесуі инфляциялық шиыршыққа (ин-

фляционная спираль) ұласады. Инфляциялық шиыршық (ора-

ма) – бұл сұраныс инфляциясын жəне ұсынысын инфляциясын 

туындататын факторлардың өзара байланысы мен əрекеттесуінің 

механизмі, яғни экономикада сұраныс инфляциясының да, ұсыныс 

инфляциясының да қатар орын алуы. Инфляциялық ораманың 

айналуы үрдісінде экономикалық субъектілердің инфляциялық 

күтімдері маңызды рөл ойнайды.

233

Инфляциялық шиыршықтың осындай бұралымы 10.3-сурет-

те көрсетілген. Айталық, E

0

 нүктесінде экономика толық жұ-

мысбастылық кезіндегі тепе-теңдік жағдайда тұр. Осы кезде 

мемлекеттің бюджет-салық немесе ақша-несие саясаттарының 

көмегімен экономиканы ынталандыруы жиынтық сұраныс қи-

сығын AD

2

 жағдайына жылжытып, тепе-теңдік E

1

 нүктесіне ор-

наласады. Баға деңгейінің өсуі ннфляциялық күтімдерді туын да-

тып халықтың экономикалық тəртіптері соған байланысты өзгере 

бастайды. Жалдамалы жұмысшылардың талаптары бо 

йынша 

жалақының мөлшерлемесі көтеріліп фирмалардың орташа шы-

ғын дары өсе бастайды. Ал AS қисығы солға-жоғарыға жылжып, 

жаңа тепе-теңдік E

2

 нүктесі жағдайында болады. Бұл үдеріс ин-

фляцияны одан ары үдетіп жалғаса беруі мүмкін. Сөйтіп, эконо-

мика осындай «шырша тəріздес» мəселені бастан кешеді.

10.3-сурет.  Инфляциялық шиыршық

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: