Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
І Петр кезеңінде картографияның дамуы
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| І Петр кезеңінде картографияның дамуы
. І Петр кезеңіндегі түбегейлі өзгерістер картографиялық жұмыстарға да өзгерістер енгізді. Жаңа міндеттірді бұрынғы құралдармен шеу- ге болмайтын болды. Сондықтан картографиялық жұмыстарды орындау үшін қажетті деңгейде білімі бар мамандар дайындау ісі қолға алынып, Мəскеу математика жəне навигация мектебі мен Санкт-Петербург теңіз мектебінде картография жəне геодезия саласының мамандары дайындала бастады. 1724 жылы І Петрдің жарлығымен Ресей ғылым Академия- сы құрылып, ел аумағында топографиялық түсіру жұмыстарын жүргізе бастады. 1721 жылы түсіру жұмыстарына 1732 жылы 111 геодезис тарылды. Түсіру жұмыстары уездерде жүргізіліп, аталған əкімшілік-аумақтық құрылымның құрылған картала- ры Сенатқа жіберілді. Кейіннен Ресейде карта басып шығару ісі қолға алынды. Түсіру жұмыстарын басқарған Сенаттың обер хатшысы И. К. Кирилов (1697-1737) 360 картадан тұратын Бүкіл Ресей империясының Үлкен атласын құруды ойластырды. Ол 1734 жылы жекелеген аумақтық-əкімшіліктік құрылымдардың тек 14 арнайы карталарынан тұратын бірінші бөлімін ғана шығарып үлгерді. Бірақ бұл карталар Сібірдің сызбалар кітабынан біршама нақты болғанына қарамастан, бойлықтары бойынша 8º-10º үлкейтілгіп берілуіне байланысты қателері болды. 1745 жылы Ғылым Акедемиясының география департаменті дəлдігінен кет- кен қателіктер біршама аз Ресейдің атласын басып шығарды. 234 І Петр мен одан кейінгі кезеңдерде барлық экспедициялардың құрамына геодезистер кірді. Сол кезеңдегі көптеген экспедиция- лар дың басты мақсаты картографиялық материалдар жинап, кар- та құру болды. Геодезистер Қазақстанды, Сібірді, Кіндік Азияны, Камачат каны, Тынық жəне Солтүстік мұзды мұхиттарын зерттеу- ге зор үлес қосты. Орыс геодезиясы мен жерді орналастырудың дамуына 1765 жылы жаряланған ІІ Екатеринаның бас межелеу манифесінің маңызы зор болды. Монифеске сəйкес Ресей аумағында ХVІІІ ғасырдың бірінші жартысында басталып, ХІХ ғасырдың екінші жартысында аяқталған межелеу алдымен уездік қалалардың жерлерінде, содан кейін қалалық жерлермен шектесетін саяжайлық телімдерде содан кейін уезд шекарасына дейін жүргізілді. Жер телімдерінің сыртқы шекаралары бұрыш өлшеу əдісіне сəйкес астролябтың көмегімен түсіріліп, арақашықтықтары он сажалық темір шынжырлармен өлшенген. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|