Оқулық Алматы, 014 3 Əож кбж ш қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 0,86 Mb.
|
| қалыптастыра отырып, пəнге деген қызығушылықтарын арттыру
мақсатында қолданылатын технологиялар баршылық. Солардың бірі оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы. Сыни тұрғыдан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту бағдарламасы – əлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Технологияның негізін қалаушылар американдық ғалымдар Чарльз Темпл, Джон Дьюи, Мередит. Жобаның негізі Ж. Пиаже, Л. С. Выготский теорияларын басшы- лыққа алады. Бұл технология Совет өкіметі кезінде 1973 жылдан, Қазақстан қоры жанынан 1998 ж. қазан айынан бастап жүргізіліп келеді. Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғыдан ойлау, яғни, RWCT жобасы 29 мемлекетте қолданылады. Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясының басты мақсаты – дамыта оқыту негізінде ｫСыни тұрғыдан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамытуｻ бағдарламасын іске асыру, балаларға терең білім беру. Қазіргі заманғы педагогикалық технология ретінде ең озық əдістерді дер кезінде игеру, іздену арқылы бала бойына дарыту, одан өнімді нəтиже шығара білу – əрбір ұстаздың басты міндеті. RWCT бағдарламасы – ағылшын тілінен аударғанда ｫСын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазуｻ дегенді білдіреді. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасының мақсаты: барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, ｫСорос-Қазақстанｻ қоры арқылы келген бұл технология орыс жəне қазақ тілдерінде мектеп тəжірибелеріне енгізілуде. ｫСын тұрғысынан ойлауｻ ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар. Сыни тұрғыдан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тəн деп ойлау аса дұрыс емес. Бастауыш сынып оқушыларының да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сəйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Сыни ойлау – өзіндік ойлау. Сыни ойлау – сұрақ қоюдан жəне шешімін талап ететін проблемаларды айқындаудан басталады. Оқушы өзі сұрақ қойып, шешімін өзі айқындайды. Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым 3 деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді. Бұл технология мұғалімдерді несімен өзіне баурап алғандығын бірнеше сұрақ-жауап ретінде көрсетейік. Сын тұрғысындан ойлау дегеніміз не? 292 293 ｫОқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамытуｻ бағдарламасы бойынша ол: - шыңдалған ойлау, кез келген даму деңгейіне байланысты мəселелерге сын көзбен қарау; - күрделі мəселелерді шешуге, аса маңызды, жауапты шешім қабылдауға құштарлық; - үйрету мен үйрену бірлігінің, үйренудің қызығушылығынан тұратын, үйренушінің сеніміне негізделген құрылым. ｫСТО-ды дамытуｻ технологиясы немен қызықтырады? • Кез келген ұстазға сапалы сабақ беруге мүмкіндік беретіндігімен. • Оқыту мен ұйымдастырудың тиімді əдістерінің /стратегияларының/ көптігімен. • Оқу мотивацияларын өзгертуге пайдалы екендігімен. ｫСТО-ды дамытуｻ технологиясының өзге технологиялардан қандай ерекшеліктері бар? • Сын тұрғысынан ойлау сабақтарының құрылымы /қызығушылықты ояту, мағынаны ажырату, ой толғаныс/. • Негізгі үш кезеңінің маңыздылығы. • Стратегиялардың психологиялық астары мен ерекшеліктері. «Оқу мен жазу сын тұрғысынан ойлауｻ сабақтарында мына мəселелерге назар аударылады: 1. Сабақты белсенді өткізіп, əр баладан еркін жауап алуға жағдай жасау. 2. Қиялын дамыту үшін ｫменің ойымшаｻ деген жауапқа дағдыландыру. 3. Тіл байлығын дамыту үшін қалайда жауапты соңына дейін тыңдау. 4. Жеке тұлға ретінде ｫменｻ деген рөлін көтеру, өз пікірін қалыптастыру. «Сын тұрғысынан ойлауды дамытуｻ технологиясы үш кезең бойынша қолданылады: Қызығушылықты ояту ( ｫкөпір жасауｻ, ой қозғау); Мағынаны тану (мағынаны ажырату); Ой-толғаныс (рефлексия, жаңа білім құрастырылады). Білім берудің маңызды шарты оқу үдерісінде оқушылардың қызығушылығын арттырып, өздігінен білім алуға құштарлықтарын дамыту болып табылады. Енді осы кезеңдердің мақсат-міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік. Қызығушылықты ояту. Үйрену үдерісі – бұрынғы білетін жəне жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді, өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да, сабақ қарастырылғалы тұрған мəселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғату, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы əсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін ｫТоптауｻ, ｫТүртіп алуｻ, ｫОйлануｻ, ｫЖұпта талқылауｻ, ｫБолжауｻ, ｫƏлемді шарлауｻ, т.б. деген аттары бар əдістер (стратегиялар) жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені үйрену – енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс-əрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, жүктеу/скачать 0,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|